حزب‌الله لبنان و مرامنامه جدید – همچنان پایبند به ولایت فقیه
۱۳۸۸ آذر ۹, دوشنبه
سید حسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله در سخنرانی طولانی خود، متن کامل مرامنامه‌ای را قرائت کرد که به گفته تحلیلگران لبنانی، بیانگر ورود رسمی این حزب به باشگاه سیاستمداران لبنان است.
موضع نسبت به ایران
منشور سیاسی جدید در چندین بخش تنظیم شده و تقریبا به تمامی مسائل مورد بحث منطقه پرداخته و دیدگاه حزب در مورد این مسائل به تفصیل توضیح داده شده است. در این سند، در مورد سیاست‌های آمریکا در منطقه، لبنان و نقش مقاومت در آن، راه‌های برپایی دولت قدرتمند در این کشور، روابط لبنان با کشورهای عربی، اسلامی و بین‌المللی، قدس، مقاومت فلسطین و مذاکرات صلح با اسرائیل صحبت شده است.
اما یکی از تغییرات مهم و اصلی این مرامنامه، تغییر موضعگیری حزب‌الله در قبال ایران است.
حزب‌الله در سال ۱۹۸۲ با شعار برپایی انقلاب اسلامی در لبنان پا به عرصه وجود نهاده و این شعار را در پرچم خود که شباهت زیادی به آرم سپاه پاسداران ایران دارد، ذکر کرد. گذشت چند سال به سیاستگزاران ایرانی حزب‌الله و مسئولان این حزب فهماند که چنین ایده‌ای در لبنان قابل اجرا نیست و به همین دلیل عبارت «انقلاب اسلامی» در این شعار جای خود را به «مقاومت اسلامی» داد. با این حال تغییری در مرامنامه حزب‌الله که در آن به لزوم برپایی حکومت اسلامی در لبنان اشاره شده بود، داده نشد.
در مرامنامه جدید حزب‌الله آمده است: «ایران کشوری است که پس از انقلاب اسلامی با قدرت تمام در کنار ملت‌های مظلوم منطقه ایستاده و از آنها و آرمان‌هایشان و در راس آنها آرمان فلسطین دفاع می‌کند. ایران نخستین سفارت فلسطین را در خاک خود افتتاح کرده و اختلاف با ایران در واقع به سود آمریکا و اسرائیل است. باید با ایران و استراتژی‌های آن در منطقه همراهی کرد تا بتوان در مقابل اسرائیل و آمریکا و طرح‌های آنها ایستادگی کرد.»
ولایت فقیه
در بخش دیگری از این مرامنامه اشاره شده که حزب‌الله لبنان به اصل ولایت فقیه پایبند است.
این موضوع یکی از سرفصل‌های اختلاف میان حزب‌الله و دیگر احزاب و جریان‌های سیاسی لبنان است؛ بطوریکه مخالفان حزب‌الله می‌گویند یک حزب لبنانی نمی‌تواند به شکل علنی خود را وابسته و پیرو حاکمیت کشور دیگری معرفی کرده و در عین حال برای لبنان و منافع آن فعالیت کند.
در واقع مخالفان حزب‌الله وابستگی این حزب به ولایت فقیه را از سیاست‌های حزب‌الله تفکیک‌ناپذیر می‌دانند. دبیرکل حزب‌الله اما در سخنان خود پاسخ این گونه انتقادات را داده و مدعی شد که پیروی از ولایت فقیه یک عقیده و ایمان است و بیشتر از آنکه به مسائل سیاسی مربوط باشد، ناشی از باورهای اعتقادی و مذهبی است.
موضع در برابر اسرائیل
در بخش دیگری از این مرامنامه به موضوع مذاکرات صلح با اسرائیل و دیدگاه و سیاست آتی حزب‌الله در این قبال پرداخته می‌شود. حزب‌الله در این بخش هرگونه مذاکره صلح با اسرائیل از طرف هر کشور یا جریانی را باطل دانسته و معتقد است تجربه‌های گذشته نشان داده که هیچ مذاکره صلحی با اسرائیل به نتیجه نرسیده و این اعراب و مسلمانان هستند که بهای گزافی را در قبال صلح با اسرائیل پرداخت می‌کنند، بدون آنکه هیچ دستاوردی داشته باشند.
حزب‌الله در این زمینه بر لزوم مقاومت مسلحانه در برابر اسرائیل اشاره کرده و از کشورهای عربی و اسلامی می‌خواهد تا اختلافات را کنار گذاشته و با مدنظر قرار دادن تجربه مقاومت فلسطین و لبنان در برابر اسرائیل، این شیوه را به کار گرفته و با اسرائیل هرگز وارد مذاکره نشوند.
خلع سلاح
از آنجایی که در بخش‌های مختلف این مرامنامه به پایبندی حزب‌الله به دولت و کشور لبنان اشاره شده، این سوال برای ناظران ایجاد می‌شود که چگونه می‌توان به دولت و کشور و سیاست‌های مستقل دولت معتقد بود؛ ولی هیچ سخنی از خلع سلاح مقاومت و انحصار فعالیت‌های آن به عرصه سیاسی به میان نیاورد.
دبیرکل حزب‌الله در پاسخ به این پرسش می‌گوید که هر گاه در لبنان دولتی قدرتمند تشکیل شد که توانست بدون وابستگی به کشورهای مختلف و با تکیه بر ارتشی قدرتمند و مجهز تصمیم‌گیری کرده و از کشور در برابر تجاوزهای همیشگی اسرائیل دفاع کند، مقاومت سلاح خود را تسلیم خواهد کرد.
دبیرکل حزب‌الله در پایان سخنان خود و در جریان پرسش و پاسخ با خبرنگاران در پاسخ به سوال یک خبرنگار در این مورد که روش تشکیل یک دولت قدرتمند یا مجهز شدن ارتش چیست، گفت: «ما پیش از این نیز گفته بودیم که لغو طائفه‌گرایی در لبنان نخستین و مهم‌ترین قدم در راه تشکیل دولت قدرتمند است. ضمن اینکه آمریکا و کشورهای اروپایی هرگز سلاحی در اختیار ارتش لبنان قرار نخواهند داد که بتواند با اسرائیل مقابله کند. بنا بر این ما دریافت سلاح برای ارتش از ایران یا هر طرف دیگر را تائید می‌کنیم تا در یک پروسه جدی هم دولتی قدرتمند تشکیل شده و هم ارتش مجهز به سلاح‌های جدید و مدرن شود.»
رهبری حزب الله
اما در خصوص تغییرات در حزب‌الله پس از کنگره سراسری آن باید گفت که هیچ تغییری در ترکیب رهبران حزب‌الله صورت نگرفته است.
برای تحلیلگران و ناظران منطقه‌ای موضوع جانشینی عماد مغنیه فرمانده نظامی حزب‌الله که دو سال قبل ترور شد، حائز اهمیت زیادی بود. حزب‌الله پس از خاتمه کنگره خود، هیچ اشاره‌ای به موضوع جایگزینی مغنیه نکرد و تنها تغییر جزئی در رهبری حزب‌الله، ورود محمد رعد رییس فراکسیون پارلمانی حزب‌الله به شورای سیاستگذاری این حزب است.
منابع آگاه لبنانی می‌گویند با توجه به تجربه طولانی مدت مغنیه در فعالیت‌های نظامی و چریکی، حزب‌الله موفق به یافتن جانشینی برای او نشده و مسئولیت‌های مغنیه به شورایی شامل چند چهره نظامی حزب که نام آنها فاش نشده، واگذار شده است.
پیش از این همچنین شایعاتی مبنی بر این مطرح بود که حزب‌الله قصد دارد سید حسن نصرالله را با الگوبرداری از حاکمیت ایران به عنوان رهبر خود معرفی کرده و دبیرکلی بر عهده فرد دیگری قرار گیرد که این موضوع با تمدید دبیرکلی نصرالله خاتمه یافته تلقی شد.
مرامنامه جدید حزب‌الله موضوع مناقشه در لبنان ظرف مرحله آتی خواهد بود؛ چرا که استراتژی دفاعی لبنان یکی از مهم‌ترین مسائل مورد بحث در این کشور است. جریان‌های مخالف حزب‌الله در لبنان معتقدند که با تدوین یک استراتژی دفاعی باید راه برای خلع سلاح شدن حزب‌الله فراهم شود. در مقابل به نظر می‌رسد حزب‌الله با تاکید چند باره در مرامنامه خود مبنی بر لزوم ادامه مقاومت مسلحانه در برابر اسرائیل، راه را بر هرگونه بحث و بررسی استراتژی دفاعی بسته باشد.
علی مهتدی، بیروت
تحریریه: رضا نیکجو