حق تابعیت دوگانه برای بخشی از مهاجرتباران آلمان

"کمیسیون امور داخلی پارلمان آلمان" در نشست روز دوشنبه (۲۳ ژوئن/ ۲ تیر) خود به بررسی طرح قانون تابعیت دوگانه برای فرزندان مهاجران که از سوی دولت ائتلافی این کشور تنظیم شده، پرداخت.

در این جلسه که علاوه بر برخی از نمایندگان مجلس آلمان (بوندستاگ)، ۳ کارشناس حقوقی، ۲ مسئول امور مهاجرت و یک نماینده‌ی "جامعه‌ی ترک‌های آلمان" نیز شرکت داشتند، چشم‌اندازها و چگونگی اجرای این طرح مورد بحث و گفت‌وگو قرار گرفت.

مفاد طرح

بر اساس طرح قانونی دولت ائتلافی آلمان، تنها مهاجرتبارانی که در این کشور متولد شده‌اند، در صورتی که پیش از سن ۲۱ سالگی ۸ سال در این کشور زندگی کرده یا ۶ سال به مدرسه رفته یا یک دوره‌ی کارآموزی را به پایان رسانده باشند، می‌توانند هم‌زمان از حق داشتن تابعیت دولت آلمان و تابعیت کشور محل تولد والدین خود برخوردار شوند.

در مورد مهاجرتبارانی که این شرایط را حائز نیستند، قانون فعلی که به "قانون انتخاب تابعیت" نیز معروف است، صدق می‌‌کند: این افراد باید در سن ۲۳ سالگی میان تابعیت آلمان و تابعیت سرزمین والدین خود، یکی را برگزینند.

نظرات مخالف و موافق

به نظر رودیگر فایت، از حزب سوسیال دموکرات، این طرح هر چند "گام بزرگی در جهت تسهیل انتگراسیون مهاجران نسل‌دوم" در آلمان است، ولی حاصل توافق این حزب با احزاب سوسیال مسیحی و دموکرات مسیحی آلمان نیز هست؛ یعنی احزابی که در ابتدا با داشتن حق تابعیت دوگانه‌برای مهاجران مخالفت می‌کردند.

رودیگر فایت در این رابطه می‌گوید: «ما به خاطر رعایت نظر این احزاب، تنها توانستیم بخشی از خواست‌های خود را در این طرح منعکس کنیم.»

فولکر بک، نماینده‌ی "بوندستاگ" از حزب سبزها و سویم داگدلن از حزب چپ‌ها، بر این باورند که طرح قانون تابعیت دوگانه به نیازهای جامعه‌ی چندفرهنگی آلمان پاسخ نمی‌گوید و بخش بزرگی از مهاجرتباران را مورد تبعیض قرار می‌دهد.

آسترید والراین‌اشتاین، حقوق‌دان و قاضی "دیوان عالی حفاظت از قانون اساسی" معتقد است که مفاد این طرح، با موازین قانونی اتحادیه‌ی اروپا در تناقض است.

او در این رابطه می‌گوید: «آزادی انتخاب محل زندگی و کار، یکی از اصول قانونی اتحادیه‌ی اروپاست. برخی از مهاجرتباران، برای احراز شرط رسیدن به حدنصاب ۶ یا ۸ سال زندگی در آلمان، از استفاده از این اصل محروم می‌مانند.»

او معتقد است که "قانون انتخاب تابعیت"، باید به‌کلی لغو شود.

دشواری‌های اجرای طرح

کریستیان هیل‌گروبر، کارشناس دولت معتقد است که طرح قانون "تابعیت دوگانه"، با دشواری‌های حقوقی بسیاری همراه است و برای دارندگان آن "امتیازهای ویژه‌ای" به ارمغان می‌آورد که در عمل به گسترش نابرابری در جامعه می‌انجامد.

این کارشناس به عنوان مثال از داشتن حق شرکت فرزندان مهاجران ترک در انتخابات آلمان و در کشور محل تولد والدین آنان اشاره می‌کند و نتیجه می‌گیرد که این امر، گاهی حتی می‌تواند مورد استفاده‌ی ابزاری از سوی دولت‌‌ها و احزاب فعال در ترکیه قرار گیرد.

او در این رابطه می‌گوید: «این که مهاجرتباران، در بسیاری از مواقع حساس به کدام کشور بیشتر وفادار می‌مانند، یکی دیگر از مسایل است.»

زفتار چینار، دبیر اول "جامعه‌ی ترک‌های آلمان"، طرح این پرسش را "غیرمنطقی" ارزیابی می‌کند و معتقد است که "زمان طرح این سئوال‌ها گذشته است."‌‌

او می‌گوید: «مثلا خود من که دارای تابعیت دوگانه هستم، از یک سو خدمت سربازی‌ام را در ترکیه گذرانده‌ام و از سوی دیگر برای خدماتم در آلمان "نشان افتخار دولتی" دریافت کرده‌ام. این‌طور که پیداست، می‌توانم وظایفم را در برابر هر دو دولت به خوبی انجام دهم.»