حمله به سربازان ترک در سالگرد سقوط جت روسی توسط ترکیه
۱۳۹۵ آذر ۵, جمعه
ارتش ترکیه سال پیش درست در چنین روزی یک فروند سوخوی ۲۴ روسی را سرنگون کرد. این اقدام ترکیه در آن زمان روابط دو کشور را تیره کرد و پیامدهای زیانباری برای ترکیه و روسیه به همراه داشت.
پوتین، رئیس جمهور روسیه دولت ترکیه را متهم به خیانت کرد و گفت اگر اردوغان پوزش نخواهد، با او دیدار نخواهد کرد. بعدها اردوغان بابت سرنگونی جنگنده روسیه توسط ترکیه عذرخواهی کرد و مناسبات دو کشور عادی شد.
بیشتر بخوانید: اردوغان بابت سرنگونی جنگنده روسیه توسط ترکیه عذرخواهی کرد
از آن تاریخ پوتین و اردوغان ظرف ۲ ماه ۳ دیدار کردند و به یک سری توافقات دست یافتند از جمله اینکه دو کشور برای جلوگیری از تکرار چنین واقعه‌ای رایزنی کنند. اما چه شد که درست در سالگرد حادثه سقوط جنگنده روسی (به نوشته حریت) "اقدامی تلافی‌جویانه" انجام گرفت؟
روسیه: با جت آلباتروس حمله شد
آنچه رسانه‌های ترکیه از جمله حریت روی آن تاکید کردند همکاری روسیه برای روشن شدن و شفافیت این قضیه است و اینکه نظامیان روس در سوریه برای همکاران ترک خود توضیح دادند که هواپیماهای روسی محل استقرار ارتش ترکیه را بمباران نکرده‌اند. به گفته روس‌ها هواپیمایی که سربازان ترکیه را بمباران کردند متعلق به ارتش سوریه و از نوع هواپیمای "آلباتروس" بوده است. هواپیمایی که ساخت جمهوری چک است و ارتش سوریه نیز این نوع هواپیماها را در اختیار دارد.
واکنش ترکیه
اما آیا مقامات ترکیه با این توضیحات روس‌ها قانع می‌شوند یا دست به تلافی خواهند زد؟
خبرگزاری آناتولی ترکیه یک روز بعد از این اتفاق به نقل از ستاد کل مشترک ارتش ترکیه گزارش داد که جنگنده‌های ترکیه در ۲۵ نوامبر یعنی یک روز بعد از کشته شدن سربازان ترک ساختمان‌های متعلق به گروه دولت اسلامی (داعش سابق) در منطقه الباب سوریه را منهدم کردند.
خبرگزاری آناتولی به نقل از بنعلی یلدریم، نخست وزیر ترکیه، گزارش داد که "برای جلوگیری از تکرار این گونه حملات هشدارهای لازم به مخاطبان داده شد."
بیشتر بخوانید: سومین دیدار پوتین و اردوغان در دو ماه گذشته
به گزارش رسانه‌های ترکیه جنگ هماکنون بر سر تصرف شهر سوری الباب توسط ارتش آزاد سوریه با حمایت ترکیه ادامه دارد. اردوغان می‌گوید که عملیات ارتش ترکیه به الباب محدود نمی‌ماند، بلکه به سوی منبج نیز پیش رفته و گروه‌های مسلح کردهای سوری را از منطقه بیرون خواهد راند.
حسین زمانلو کارشناس ارشد علوم سیاسی از دانشگاه حاجت تپه ترکیه می گوید ترکیه با فروکش کردن بحران روابط سیاسی‌اش با روسیه به هیچوجه درصدد رویارویی دوباره با روسیه نیست.
این کارشناس ادامه می‌دهد: «روسیه از اتفاق کشته شدن سربازان ترک ابراز بی‌اطلاعی کرده است، هر چند به لحاظ روانشناسی اجتماعی، روسیه برای فراهم کردن خوراک داخلی‌اش، به این "شبه انتقام" نیاز داشت. سوریه نیز برای اینکه دو کشور موثر در سوریه را در برابر هم قرار دهد، توانست این رخداد را محقق کند. ترکیه اما، در رابطه با مسئله سوریه نیز این نکته را پذیرفته است که با توجه به پیچیدگی نیروهای حاضر در صحنه سوریه، بدین سادگی نمی‌تواند نقش‌های اساسی را در آنجا ایفا نماید.»
این کارشناس همچنین به "دویچه وله" می‌گوید که شرایط فعلی ترکیه اجازه ایجاد جبهه‌های مختلف در دیگر مناطق استراتژیک نزدیک به مرزهای ترکیه را نخواهد داد. اخراج بیش از ۱۵ هزار نفر از کارکنان دولتی، فراخوانی خلبانان بازنشسته ارتش به خدمت مجدد و استفاده از خلبانان شرکت‌های هواپیمایی در عملیات‌های نظامی نشان از تمام نشدن مسئله کودتای مرداد ماه در ترکیه دارد.
بیشتر بخوانید: اردوغان: مرزها را برای ورود پناهجویان به اروپا باز می‌کنیم
زمانلو ادامه می‌دهد: «هر چند این وضعیت به یکدست شدن حاکمیت ترکیه کمک نموده اما اقتدار نیروهای نظامی را کاهش داده است. دستگیری‌های گسترده و ایجاد پرونده‌های مختلف برای حزب دموکراتیک خلق‌ها (حزب طرفدار کردها) و مسئله رویارویی ترکیه با اتحادیه اروپا پس از حوادت چند ماه اخیر، تصمیم این اتحادیه به توقف مذاکرات الحاق ترکیه به آن اتحادیه، تهدید رئیس جمهور ترکیه به باز کردن مرزهای ترکیه به سمت اروپا به روی پناهندگان، همه و همه حاکی از شرایط بسیار پیچیده این کشور در مواجهه با بحران‌های داخلی و خارجی دارد».
رویارویی ارتش ترکیه و سوریه
محمد صالح خاتم، کارشناس و تحلیل‌گر مسائل ترکیه از شهر استانبول نظر دیگری را مطرح می‌کند و می‌گوید کشته شدن سربازان ترک در الباب با نزدیکی ارتش ترکیه به الباب و رویارویی آن با ارتش سوریه ارتباط دارد. به گفته این کارشناس علت اصلی اقدام ترکیه در ورود به شمال سوریه، جلوگیری از افتادن کامل منبج و الباب به دست حزب اتحاد دموکراتیک و شاخه نظامی آن "یگان‌های مدافع خلق" بوده است. ترکیه متهم می کند که این حزب و شاخه نظامی آن رابطه تنگاتنگی با حزب کارگران کردستان "پ‌ک‌ک" دارد.
به گفته این تحلیل‌گر از استانبول: «این واقعیتی است که اتحاد دموکراتیک به دنبال گسترش از شرق سوریه تا دریای مدیترانه است و برای این گسترش هم لازم است کانتون‌ها از طریق زمینی به هم متصل شوند. ترکیه می‌گوید این امر منجر به پاکسازی نژادی خواهد شد و ترکمن‌ها و عرب‌ها از خانه و کاشانه خود آواره می‌شوند تا منافع برخی از گروه‌ها از جمله اتحاد دموکراتیک تأمین گردد و این از نظر ترکیه قابل‌قبول نیست.»
این کارشناس تاکید می‌کند ترکیه در درازمدت به دنبال قطع ارتباط زمینی خود با کشورهای عربی- اسلامی نیست و خط قرمز ترکیه در شمال سوریه و عراق نیز همین است. ارتباط با دنیای عرب برای ترکیه دارای منافع عمیق استراتژیک ژئوپولتیک، فرهنگی، نظامی و اقتصادی است و ترکیه به هیچ وجه نمی‌خواهد ارتباط زمینی خود را با دنیای عرب قطع کند.
این کارشناس که از نزدیک عملیات "سپر فرات" را دنبال می‌کند ادامه می‌دهد: «ترکیه تلاش می‌کند با سپردن الباب و منبج به ارتش آزاد سوریه، هم جلوی تغییر بافت دموگرافیک آن منطقه را بگیرد و هم با بازسازی مدارس و مراکز بهداشتی و تأسیسات زیربنایی آن (آنچنان که در نمونه جرابلس شاهد آن بودیم) آوارگان سوری را به این شهرها بازگرداند. اگر این نقشه ترکیه با موفقیت به انجام برسد هم جلوی گسترش شرق به غرب حزب اتحاد دموکراتیک گرفته خواهد شد و هم ثابت خواهد شد سوری‌ها اگر منطقه‌ای امن و آسوده داشته باشند به وطن خود بازخواهند گشت که این هم به نفع ترکیه و هم به نفع غرب است.»
محمد صالح خاتم در ادامه به این مسئله هم اشاره می‌کند که با ادامه عملیات "سپر فرات" اگر محاصره حلب شکسته شود مناطق وسیعی از شمال سوریه با حمایت ترکیه به دست گروه‌های سوری خواهد افتاد و این مسئله اعتبار زیادی در سطح جهان برای ترکیه به ارمغان خواهد آورد.