خداحافظ روزنامه!

اگر به سایت‌هایی همانند یوتوب سر زده باشید و از روی کنجکاوی چرخی در میان ویدئوهای تولید شده از سوی کاربران بزنید، حتما دیده‌اید که برخی از آنها دوربین به دست به خیابان رفته‌اند و همانند خبرنگاران تلویزیونی از موضوعی گزارش تهیه کرده‌اند یا در موارد معدودی به دلیل حضور در صحنه‌ی یک رویداد، با فیلمبرداری از آنچه اتفاق افتاده و قرار دادن آن در اینترنت، سریع‌تر از هر رسانه‌ای خبر آن منتشر کرده‌اند. نوشتن وبلاگ،‌ توییتر یا درست کردن صفحه‌های شخصی در "مای اسپیس" یا "فیس‌بوک" نیز را می‌توان در این دسته قرار داد.

پیشرفت فناوری موجب شده تا بسیاری از جوانان به جای اینکه مصرف‌کننده‌ی یک رسانه باشند، درعمل خود به تولیدکنندگان برنامه تبدیل شوند. آنها دیگر اطلاعاتشان را نه تنها برای یکدیگر می‌فرستند، بلکه با در میان گذاشتن آنها با کاربران دیگر(Share کردن) یا منتقل کردن آن به افراد دیگر (فوروارد کردن) نقش مهمی را در انتقال خبرها بازی می‌کنند.

برخی از کارشناسان این امر را به نوعی رقابت میان نسل جوان و رسانه‌ها تعبیر می‌کنند و از همین رو نیز وظیفه‌ی رسانه‌ها را حساس‌تر از گذشته می‌دانند. این نکته موضوع یکی از کارگاه‌های آموزشی دومین "همایش جهانی رسانه‌ها" بود که این روزها به میزبانی دویچه‌وله در شهر بن جریان دارد.

ایرانی‌ها باعث تعجب آلمانی‌ها

این کارگاه آموزشی تحت عنوان "آیا نسل جوان گوش می‌دهند؟ آیا تماشا می‌کنند؟" برگزار شد. یکی از مهمانان ویژه‌ی آن پگاه آهنگرانی، هنرپیشه‌ی جوان ایرانی بود که پیش‌‌تر در زمان برگزاری جشنواره‌ی فیلم برلین، برلیناله، روزانه برای سایت فارسی دویچه‌وله از این مراسم و اقامتش در آلمان وبلاگ می‌نوشت.

از آنجایی که زبان فارسی دومین زبان وبلاگ‌نویسی در جهان به شمار می‌آید و بیشتر بلاگرهای ایرانی را جوانان تشکیل می‌دهند، وبلاگستان فارسی توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. از پگاه آهنگرانی در مورد این تجربه‌پرسیده شد. او گفت: «بسیار جذاب بود. این حرکت در بسیاری از رسانه‌های ایران منعکس شد و آنها علاقه‌ی زیادی را نشان دادند. من نظرات زیادی را دریافت کردم. همین نیز نشان می‌دهد که رسانه‌های جدید نظیر وبلاگ ابزار مهمی برای کشوری همچون ایران هستند، زیرا در این کشور رسانه‌های آزاد وجود ندارند.»

از سوی دیگر گوییدو باوم‌هاوئر، مسئول بخش استراتژی و بازاریابی دویچه‌وله بر تمایل جوانان ایرانی به فضای مجازی تأکید کرد و افزود: «وقتی که در سال ۲۰۰۴ ما مسابقات وبلاگ‌نویسی دویچه‌وله را به راه انداختیم، خیلی از افراد به ویژه از ایران، وبلاگ‌های فارسی‌اشان را به ما معرفی کردند که باعث تعجب ما شد. ایرانی‌ها از وبلاگ به گونه‌ای متفاوت‌تر نسبت به اروپایی‌ها استفاده می‌کنند. چیزی که ما به آن توجه نکرده بودیم.»

لذتی در حال انقراض

یکی از نکات قابل توجه این کارآگاه آموزشی، حضور جوانانی بود که در جایگاه پرسشگر حضور داشتند. آنها از روند پیشرفت سریع اینترنت گفتند و اینکه محتوای اینترنت بر خلاف تلویزیون روز به روز جدیدتر و خلاقانه‌تر می‌شود، در حالی‌که برنامه‌های تلویزیونی تفاوت چشمگیری نسبت به چند سال پیش نکرده‌اند و همچنان به همان سبک و سیاق مانده‌اند.

در این میان رسانه‌های چاپی در کدام نقطه ایستاده‌اند؟ آیا می‌توان به بقای آنها در عصر اینترنت امیدوار بود یا اینکه باید به زودی روزنامه‌ها و مجلات را به دست فراموشی سپرد؟ این پرسش تیزبینانه‌ی یکی از جوانان حاضر در جلسه بود که تشکر سخنرانان مراسم را از او به همراه داشت.

بروک آنگر، روزنامه‌نگار باسبقه‌ی "اکونومیست" صادقانه پاسخ داد که او جوابی برای این پرسش ندارد، زیرا نمی‌تواند هیچ چیزی را پیش‌بینی کند. در عوض گوییدو باوم‌هاوئر، جوان‌ترین سخنران، قاطعانه لزوم بقای روزنامه‌ها را زیر سؤال برد. از نظر وی مطبوعات چاپی محکوم به فنا هستند، زیرا چه کسی در آینده‌ای نزدیک حاضر می‌شود برای خواندن خبرهایی پول دهد که در روز پیش اتفاق افتاده‌اند؟ برای همین نیز او باور دارد که عصر روزنامه‌ها کم‌کم به سر آمده است.

تنها باید دید که خود جوانان تا چه اندازه حاضر به سرمایه‌گذاری برای بقای روزنامه‌ها هستند؟ زیرا تصمیم‌گیرندگان اصلی در این بین، آنها می‌باشند که مشخص خواهند کرد، آیا در آینده می‌توان همچنان لذت در دست گرفتن روزنامه را چشید یا اینکه بایستی رفته رفته به خواندن اخبار از روی صفحه‌ی کامپیوتر عادت کرد.

نویسنده: سمیرا نیک‌آیین

تحریریه: آذین حیدری‌نژاد