خطر اعتیاد و مرگ بر اثر مصرف "داروهای گیاهی ضد اعتیاد"

در عطاری‌ها این روزها برای هر دردی دارویی پیدا می‌شود. از ترکیبات گیاهی ضد جوش و ضد ریزش مو گرفته تا برطرف کننده چاقی، ‌لاغری، مشکلات جنسی، افسردگی و حتی داروهای ضد اعتیاد.

بر اساس آخرین آمار رسمی در ایران، حدود یک‌ونیم میلیون نفر از جمعیت ۷۶ میلیونی کشور معتاد هستند. مسئولان وزارت بهداشت این رقم را بسیار بیشتر و حدود ده میلیون نفر تخمین می‌زنند. کمبود امکانات اجتماعی و بهداشتی مناسب برای درمان اعتیاد و تبلیغات گسترده ماهواره‌ا‌ی برای گیاهان دارویی ضد اعتیاد، بازار فروش چنین داروهایی را پررونق کرده است.

وجود مخدر در داروهای گیاهی ضد اعتیاد ‎

در طب سنتی اسپند، سنبل الطیب، بابونه و زرشک گیاهانی عنوان شده‌اند که به کنترل اعتیاد کمک می‌کنند. اما در ترکیب داروهای گیاهی ضد اعتیاد اثری از سنبل الطیب، بابونه یا زرشک دیده‌ نمی‌شود.

به گفته بخش سم‌شناسی سازمان پزشکی قانونی، ۹۶ درصد ترکیب این "داروها" مواد شیمیایی هستند و اسفند تنها گیاهی است که به مقدار جزئی در برخی از آنها مشاهده شده است.

بر اساس ‎مطالعات اعتیاد مرکز تحقیقات پزشکی قانونی، اغلب داروهای گیاهی ارائه شده در عطاری‌ها خود مخدر محسوب می‌شود.

محمدرضا قدیرزاده، رئیس گروه مطالعات اعتیاد مرکز تحقیقات پزشکی قانونی، در نشست بررسی "آنالیز آزمایشگاهی داروهای ترک اعتیاد ارائه شده در عطاری‌های شهر تهران" که دوشنبه (۱۸ آذر/ ۹ دسامبر) برگزار شد به تشریح اثرات این داروها پرداخت.

به گفته وی‌، در عطاری‌ها داروهایی عرضه می‌شوند که روزهای اول اثر خوبی روی فرد معتاد در حال ترک می گذارند، ولی فرد بعد از مدتی مجبور می‌شود روزی سه تا چهار بار از آن دارو مصرف کند.

کارگاه‌های زیرزمینی تولید دارو

در تبلیغات ماهواره‌ا‌‌ی داروهای گیاهی ضد اعتیاد تأکید می‌شود که این داروها دارای تأییدیه از سازمان غذا و داروی ایالات متحده امریکا یا کسب مجوز از وزارت بهداشت هستند. مرکز تحقیقات پزشکی قانونی این ادعاها را رد می‌کند.

محمدرضا قدیرزاده، رئیس این مرکز، با اشاره به تحقیقات صورت گرفته تصریح می‌کند که اغلب داروهای ترک اعتیاد که در تبلیغات ماهواره‌ای تبلیغ می شوند، تولید داخل ایران هستند. به گفته قدیرزاده، این داروها اکثراً در کارگاه های زیرزمینی حاشیه تهران تولید می شوند و از هیچ استانداردی پیروی نمی‌کنند.

رئیس گروه مطالعات اعتیاد مرکز تحقیقات پزشکی قانونی می‌گوید: «در این داروها موادی نظیر دیفنوکسیلات، ترامادول، کدئین و ... وجود دارد که این مواد از مواد اعتیادزا محسوب می‌شود.»

افزایش ۴۰ درصدی آمار مرگ

علاوه بر ترامادول، توزیع داروی متادون با قیمت هر ۵۰۰ سی‌سی تا هزار تومان به عنوان داروی گیاهی ضد اعتیاد در عطاری‌ها نیز موجب نگرانی مقامات مسئول شده است.

به گفته مریم اخگری، رئیس بخش سم‌شناسی پزشکی قانونی تهران، مصرف متادون باعث افزایش آمار مرگ میان معتادان شده است.

رئیس بخش سم شناسی پزشکی قانونی در این مورد می‌گوید: «در سال های اخیر، مرگ های ناشی از استفاده از این دارو ۴۰ برابر بیشتر شده است. متادون یک داروی مخدر صنعتی قوی است که غالباً به عنوان یک داروی نگهدارنده برای مهار اعتیاد به هروئین و مواد مخدر به کار می رود.»

مسئولیت نظارت بر عطاری‌هایی که این روزها همه نوع داروی گیاهی عرضه می‌کنند بر عهده وزارت صنعت، معدن و تجارت است. اما سازمان پزشکی قانونی ضمن اشاره به استفاده سوء از باور و اقبال مردم به مصرف داروهای گیاهی، تأکید دارد که فروش داروهای ترک اعتیاد جزو دغدغه‌های این سازمان است.

این سازمان پس از دریافت مصوبه‌ای از دولت توزیع هر نوع داروی ترکیبی در عطاری‌ها را ممنوع کرده است.