دختر مسلمان پاکستانی‌تبار، سوپرمن جدید آمریکا
۱۳۹۲ دی ۲۰, جمعه
"کماله خان" یک نوجوان مسلمان معمولی نیست. او که دختر یک خانواده مهاجر پاکستانی است با بحران هویت پیچیده‌ای دست و پنجه نرم می‌کند. از بخت خوش، او نیروهای خارق‌العاده‌ای دارد و می‌تواند به شکل دیگری درآید. "کماله" ابر قهرمان نشریه‌ای جدید به نام "میس مارول" است که شرکت انتشاراتی آمریکایی "مارول" از فوریه ۲۰۱۴ منتشر می‌کند. شکل ظاهری و رفتارهای ابرقهرمان جدید، خاطره سوپرمن را تداعی می‌کند.
از آن جایی که "صنا امانت" یکی از سردبیران شرکت انتشاراتی "مارول" گاهی برای همکارش "ستیو واکر" داستان‌های بامزه‌ای از دوران کودکی خود و تجربیاتش به عنوان یک دختر مسلمان در آمریکا تعریف می‌کرد، آن‌ها به فکر خلق "کماله خان" افتادند. نویسنده این اثر "جی ویلو ویلسون" است. او درباره به وجود آمدن این شخصیت می‌گوید: «می‌خواستم میس مارول به واقعیت نزدیک باشد. شخصیتی باشد که به خصوص زنان جوان با او همذات‌پنداری کنند. ولی من تجربه‌های دوران نوجوانی خودم را هم به کار بردم.»
ابرقهرمانی مبارزه‌جو با سه هویت
"کماله خان" دختری ۱۶ ساله است و در محیطی چند فرهنگی، ضمن تحمل مشکلات دوران بلوغ، در برابر معیارهای فرهنگی و مذهبی نیز مقاومت می‌کند. به عنوان مثال برادر سنتی او نمی‌خواهد که "کماله" سنت و مدرنیته را کنار هم بگذارد. بزرگترین نگرانی مادرش هم این است که مبادا او با پسری آشنا و حامله شود. "ویلسون" می‌گوید: «کماله مانند خیلی از فرزندان خانواده‌های مهاجر بین دو دنیا گیر کرده: از سویی به خانواده‌اش عشق می‌ورزد، از سوی دیگر خانواده او را به مرز جنون می‌رساند. از طرف دیگر دوستانش درکی از زندگی خانوادگی او ندارند.»
در این داستان کمیک در کنار مشکلات معمول دوران بلوغ ابرقهرمان جدید، به دشواری‌هایی که مسلمانان در آمریکا با آن رو به رو هستند هم پرداخته می‌شود. پس از وقایع ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ در آمریکا پیش‌داوری‌های بسیاری درباره مسلمانان به وجود آمده است.
تا به حال به غیر از جزئیاتی اندک و طرح روی جلد اولین شماره نشریه، اطلاعاتی درباره این ابرقهرمان جدید منتشر نشده است. در تصویر روی جلد دختر جوان ورزشکاری دیده می‌شود. او تی‌شرتی مشکی برتن دارد که روی آن حرف "اس" به شکل یک رعد نقش بسته است. کتاب‌های درسی‌اش را در دست چپش گرفته و دست راستش را مشت کرده است.
در این تصویر "کماله" دور گردنش شال رنگارنگی انداخته و موهای بلند قهوه‌ای رنگش را باز گذاشته. "ویلسون" این تصویر را نمایانگر این واقعیت می‌داند که بسیاری از آمریکایی‌های مسلمان روسری به سر نمی‌کنند.
"زابینه شیفر" کارشناس رسانه در موسسه "مسولیت رسانه‌‌ها" در شهر ارلانگن آلمان می‌گوید: «کماله خان برخلاف نمونه‌های مشابه سابق وسوسه‌برانگیز طراحی نشده است ولی به الگوی مورد پسند نوجوانان در آمریکا نزدیک‌تر است.»
کتاب‌های کمیک، آینه واقعیت
از نظر "زابینه شیفر" نشریه کمیک "میس مارول" از یک‌سو یک سنت را ادامه می‌دهد و از سوی دیگر نشان می‌دهد که ابرقهرمان‌ها تغییر کرده‌اند تا نبض زمان را در دست داشته باشند. او می‌گوید: «انتظار می‌رود که او تنوع جامعه را نشان دهد و در عین حال کلیشه‌های موجود را به چالش بکشد.»
"آندریا شلوسر" کارشناس در زمینه تصویرسازی اقلیت‌های قومی در رسانه‌های آمریکایی معتقد است کتاب‌های کمیک آیینه واقعیت هستند. او می‌گوید: «خوانندگان نوجوان از این طریق یک الگوی هویتی به دست می‌آورند. می‌توان در این داستان شباهت‌هایی با واقعیت نیز یافت. نام کماله شاید به عمد شبیه نام ملاله انتخاب شده باشد و به شخصیت واقعی ملاله یوسف‌زی برگردد که سال ۲۰۱۳ نامزد جایزه صلح نوبل بود.»
زنان ابرقهرمان در جنگ با کلیشه‌های سنتی
"کماله خان" اولین زن ابرقهرمانی نیست که با کلیشه‌های سنتی و معیارهای جنسیتی رو به رو می‌شود. در کنار "زن شگفت‌انگیز" و "زن گربه‌ای"، در سریال "مردان ایکس" نیز نقش زنان برجسته شده است. این اولین بار هم نیست که شرکت انتشاراتی آمریکایی "مارول" نقش ابرقهرمان را به یک زن مسلمان داده است. در سال ۲۰۰۲ این شرکت "ثریا قدیر" محجبه را با اسم رمز "دوست" وارد سریال "مردان ایکس" کرد. نیروی اعجاب‌انگیز او این بود که نامرئی می‌شد.
خانم "شلوسر" در انتقاد از این نقش می‌گوید: « تعداد زنان در داستان‌های کمیک کم است. نظر غالب در جامعه هم این است که زنان و به خصوص زنان مسلمان به حاشیه رانده می‌شوند.»
سال گذشته در پاکستان یک سریال کارتونی به نام "انتقام‌جوی برقع‌پوش" ساخته شده بود. این سریال داستان خانم معلم جوانی بود که با زن‌ستیزی و فساد در جامعه مبارزه می‌کرد. او از برقع به عنوان لباس مبدل برای استتار استفاده می‌کرد. این سریال به مراتب از داستان "میس مارول" سیاسی‌تر بود.
هر دو کارشناس، خانم "شلوسر" و خانم " شیفر" امیدوارند که این نشریه کمیک به داستان‌های کلیشه‌ای روی نیاورد. "آندریا شلوسر" می‌گوید: «باید منتظر ماند و دید که چه شخصیت‌هایی ارائه می‌شوند، داستان چطور پیش می‌رود و این‌که آیا کلیشه‌ها در آن‌ها هم وجود دارد؟»
"زابینه شیفر" گمان می‌برد که وجود کلیشه‌ها در این کمیک بیش از آنچه انتظار می‌رود باشد. او در عین حال امیدوار است که جدای از فعالیت ابرقهرمانان ابعاد عادی زندگی بیشتر نشان داده شود.