در جست‌وجوی نظم نوین جهانی
۱۳۸۷ بهمن ۱۶, چهارشنبه
رخدادهای سیاسی واشنگتن همگی پیچیده هستند و حتا رئیس جمهور نیز در بعضی موارد نمی‌تواند آنها را تغییر دهد. مشاوران اوباما چندین روز برای تعیین نمایندگان دولت جدید آمریکا در همایش امنیتی مونیخ وقت صرف کردند. این همایش قرار است جمعه‌ی هفته‌ی جاری (۱۸ بهمن) آغاز شود و سه روز ادامه داشته باشد.
همایش کنونی از آوازه‌ی بسیاری برخوردار و تریبونی‌ست که آمریکایی‌ها حتا می‌توانند از طریق آن با ایران چانه‌زنی کنند. اگر همه چیز مطابق برنامه پیش برود، همایشی معقول و وزین برگزار خواهد شد که در آن می‌توان درباره‌ی بحران‌های موجود جهان سخن گفت.
تاکنون ۷۳ شخصیت سیاسی، از جمله روسای جمهور، نخست وزیران و وزرای امور خارجه و دفاع، سفیران و نمایندگان مجلس کشورهای گوناگون حضور خود را اعلام کرده‌اند. بهترین حالت آن است که اوباما نیز شخصاَ در این کنفرانس حاضر شود. اگر چنین شود، می‌توان در انتظار رابرت گیتس، وزیر دفاع پیشین و کنونی آمریکا نیز بود.
به گزارش هفته‌نامه‌ی آلمانی اشپیگل، سه سناتور بانفوذ آمریکایی، جان کری، جان مک کین و جوزف لیبرمان نیز در همایش امنیتی مونیخ شرکت خواهند داشت. گذشته از این عده، جیمز جونز، مشاور امنیتی اوباما و ژنرال او در کاخ سفید نیز هیئت آمریکایی را همراهی می‌کند. بنابراین هیئت اعزامی آمریکا به سرپرستی جو بایدن، چشم‌های بسیاری را متوجه خود خواهد کرد.
مرکل و سارکوزی: خانم و آقای اروپا
هنگامی که چهارشنبه‌ی گذشته (۹بهمن) در کاخ سفید اعلام شد معاون اول اوباما در همایش امنیتی مونیخ شرکت می‌کند، دولت مسکو نیز به جنب‌وجوش افتاد. در اصل سرگئی ایوانف، وزیر دفاع سابق روسیه، به عنوان نماینده‌ی روسیه معرفی شده بود، اما گمان می‌رود به دلیل حضور فراوان ولادیمیر پوتین در نشست‌ها و همایش‌های گوناگون از طرف روسیه، دیمیتری مدودیف، رئیس جمهور این کشور، به‌جای او در مونیخ حضور یابد.
از طرف آلمان نیز صدراعظم، وزرای خارجه، دفاع و کشور همراه با نمایندگان مجلس این کشور در نشست حاضر می‌شوند. آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان و نیکلا سارکوزی، رئیس جمهور فرانسه، قرار است همراه یکدیگر پشت تریبون حاضر شوند. این کار، تلاشی برای عادی‌سازی مناسبات دو طرف است که در حین همکاری‌های خود، تا حدی از یکدیگر فاصله گرفتند تا از چاپلوسی درباره‌ی یکدیگر خودداری کنند. از دیدگاه گرهارد اشپورل، که تحلیلی در این باره در هفته‌نامه‌ی اشپیگل منتشر کرده است، نقطهی اوج این نشست همراهی این دو، با جو بایدن در کنفرانس مطبوعاتی مشترک آنها خواهد بود.
جهانی بدون سلاح‌های اتمی؟
عبارت "همایش امنیتی" دیگر چندان با ماهیت نشست مونیخ سازگار نیست. این عنوان به روزهای گذشته در دوران جنگ سرد بازمی‌گردد که کارشناسان امنیتی برای بحث درباره‌ی موضوع‌هایی چون موشک‌های قاره‌پیما، کلاهک‌های چندگانه و مزیت موشک‌های کروز با یکدیگر دیدار می‌کردند. مونیخ در آن زمان معنای محفل بسته‌ای از کارشناسان استراتژی را داشت و گردهمایی مسائل دفاعی نامیده می‌شد. امروزه این نشست سیاسی بزرگ در مونیخ هر چه بیشتر گسترش می‌یابد و اخیراَ به موضوع خلع سلاح اتمی نیز می‌پردازد.
پرسش مطرح در این میان آن است که "آیا رسیدن به نقطهی صفر ممکن است؟" مفهوم این پرسش آن است که آیا می‌توان جهانی بدون بمب اتمی داشت؟ از آنجا که بسیاری از امور در جریان هستند، برخلاف دوران جنگ سرد موضوع خلع سلاح اتمی تنها به کارشناسان واگذار نمی‌شود. اوباما به‌زودی باید تصمیم بگیرد که آیا باز به قرارداد منع دفاع موشکی خواهد پیوست یا خیر. جرج بوش، رئیس جمهور پیشین آمریکا با رنجاندن روس‌ها این قرارداد را فسخ کرده بود و قصد داشت در جمهوری چک و لهستان سپر دفاع موشکی را احداث کند. رابطه‌ی آمریکا و روسیه تا حد زیادی به این موضوع بستگی خواهد داشت.
چارچوب‌های سیاسی تازه
در کنفرانس مونیخ همه چیز به یکدیگر پیوند دارد و البته امور سیاسی از ارجحیت تام برخوردارند. کارشناسان امر میان دو دسته نشست تفکیک قائل می‌شوند: نشست‌های "اجرایی" و مذاکرات "آزمایشی". نشست‌های اجرایی برای نمونه، دیدار کرزای، ژنرال دیوید پترئوس، فرمانده جدید نیروهای آمریکایی در خاورمیانه و ریچارد هالبروک، مسوول آمریکایی مذاکرات صلح افغانستان، درباره‌ی "افغانستان و آینده‌ی ائتلاف" را در برمی‌گیرند که در آن چشم‌اندازهای یک استراتژی دوگانه برای ضربات نظامی سخت به افراط‌گرایان و پیشنهاد گفت‌وگو - که ممکن است طالبان را قوی‌تر کند - مورد بحث قرار می‌گیرند.
گفت‌وگوهای آزمایشی بیشتر در حاشیه‌ی همایش صورت می‌گیرند. اوباما اعلام کرده که در پی گفت‌وگوهای مستقیم با ایران است. از طرف ایران نیز علی لاریجانی در همایش شرکت خواهد کرد، علت گزینش او برای گفت‌وگوها نیز آن است که گمان می‌رود او در تهران آینده‌ی سیاسی پیش رو خواهد داشت.
بسیاری از گمانه‌زنی‌ها در آغاز راه هستند و در پی بحران اقتصادی، معادلات و اولویت‌های سیاست جهانی از نو تعریف خواهند شد. تنش میان روسیه و آمریکا، پیشرفت‌ها در افغانستان و خاورمیانه و کنش‌های آمریکا برای بازداشتن ایران از برنامه‌ی اتمی‌اش، همگی پرسش‌هایی هستند که شکل‌گیری تازه‌ی معادلات سیاسی را در کنفرانس مونیخ رقم خواهند زد. در این میان چهره‌ای جدید نیز در همایش حضور خواهد داشت: هورست تلچیک که مشاور سیاست خارجی هلموت کوهل، صدراعظم پیشین آلمان بوده است. همراه او ولفگانگ ایشینگر، دیپلماتی از شاگردان مکتب هانس دیتریش گنشر، وزیر خارجه‌ی اسبق آلمان نیز حضور دارد که بهترین مناسبات بین‌المللی را دارد. او هنگام شرکت آلمان در جنگ کوزوو، معاون وزارت خارجه بود و در برابر یوشکا فیشر وزیر خارجه‌ی وقت، دیدگاه‌های خود را داشت. او در فاصله‌ی حادثه‌ی ۱۱ سپتامبر و جنگ عراق سفیر آلمان در واشنگتن و پس از آن در لندن بود. بنابراین او با شخصیت‌های سیاسی حاضر آشنایی کامل دارد. از این نظر همایش امنیتی مونیخ بسیار جذاب و توجه‌برانگیز خواهد بود؛ زیرا نشان می‌دهد نخستین سال انتصاب اوباما چگونه شکل خواهد گرفت. این همایش چارچوب‌های سیاسی موجود را درهم خواهد شکست.