درخواست بازگشایی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران
۱۳۹۲ مهر ۲۶, جمعه
"انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران" در مهرماه سال ۷۶ با حمایت گسترده روزنامه‌نگاران تاسیس شد و طی ١٢سال فعاليت مستمر با راه‌اندازی کمیته‌های مختلف درصدد ارائه خدمت به بيش از ٤ هزار روزنامه‌نگار عضو بود. دفاع از حقوق حرفه‌ای روزنامه‌نگاران در محاکم قضایی، تلاش برای تامین بیمه و مسکن خبرنگاران، ارائه آموزش‌های متنوع روزنامه‌نگاری و همچنین مرتبط ساختن روزنامه‌نگاران ایرانی به نهادهای مستقل و بین‌المللی مطبوعات مانند فدراسیون جهانی روزنامه‌نگاران بخشی از فعالیت‌های روزمره این انجمن محسوب می‌شد.
در اواخر مرداد ماه سال ۱۳۸۸ که اعتراض‌‌‌‌‌‌های اجتماعی به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری در ایران به اوج رسیده بود، گروهی از نیروهای امنیتی با دستور قاضی مرتضوی، دادستان وقت تهران، شبانه به ساختمان انجمن صنفی روزنامه‌نگاران مراجعه و آن را پلمب کردند. از ۴ سال پیش تاکنون فعالیت‌های این انجمن بدون ابلاغ هر گونه حکم قضایی متوقف است.
«دشمنی قاضی مرتضوی‌با مطبوعات، عامل پلمب انجمن صنفی روزنامه‌نگاران»
رجبعلی مزروعی، رئیس هیأت مدیره این انجمن، در گفتگو با دویچه وله با اشاره به این نكات می‌گوید که تاکنون هیچ دلیلی برای ممانعت از فعالیت انجمن روزنامه‌نگاران اعلام نشده است، اگرچه او بر این باور است آنچه باعث تعطیل شدن انجمن صنفی روزنامه‌نگاران شد، کینه و دشمنی شدید قاضی مرتضوی با روزنامه‌نگاران، انجمن صنفی و مطبوعات بود. مزروعی می‌گوید: «قاضی مرتضوی از شرایط آشفته بعد از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ برای تعطیلی انجمن استفاده کرد.» به گفته مزروعی، "متاسفانه تلاش‌هایی که بعد از روی کار آمدن دولت روحانی برای بازگشایی انجمن صورت گرفت هم تا کنون به نتیجه نرسیده است".
طبق آخرین آمارهای سازمان گزارشگران بدون مرز، ایران در بین ۱۷۹ کشور رتبه ۱۷۴ آزادی مطبوعات را به خود اختصاص داده است و فقط روزنامه‌نگاران کشورهایی مانند اریتره و سومالی وضعیتی بدتر از روزنامه‌نگاران ایرانی دارند. ایران از نظر آمار روزنامه‌نگاران زندانی نیز همواره در رده‌های اول جهانی قرار دارد.
«همیشه پای یک تشکل موازی در میان است»
اما آیا تعطیل کردن فعالیت‌های انجمن روزنامه‌نگاران ایران بهانه‌ای برای ایجاد یک نهاد موازی بود؟ رجبعلی مزروعی در پاسخ به این سوال می‌گوید: «فشار برخی روزنامه‌نگاران اصولگرای مخالف انجمن برای متوقف ساختن فعالیت‌های آن همواره وجود داشته است. آنها همزمان برای ایجاد یک نهاد موازی هم تلاش می‌کردند.»
مزروعی می‌افزاید: «تا زمانی که دولت در دست اصلاح‌طلبان بود این کار ممکن نشد. پس از روی کار آمدن دولت احمدی‌نژاد ابتدا سعی کردند با ایجاد فشار از طریق وزارت کار انجمن روزنامه‌نگاران را تعطیل کنند، اما بهانه‌گیری‌های حقوقی وزارت کار نتوانست مانع از ادامه کار انجمن شود. از حدود سال ۸۶ همین گروه مجددا تلاش کردند یک انجمن صنفی موازی راه‌اندازی کنند، ولی چون وزارت کار اجازه ثبت دو تشکل صنفی برای یک حرفه معین را نمی‌داد موفق به انجام این کار هم نشدند.»
رئیس هیأت مدیره انجمن روزنامه‌نگاران اضافه می‌کند: «بعد از پلمب دفتر انجمن، این افراد اعلام کردند که تشکل صنفی خود را تحت عنوان "انجمن صنفی خبرنگاران و روزنامه‌نگاران" ثبت کرده‌اند. اگرچه ما به دلیل اهمیت رقابت و افزایش حق انتخاب روزنامه‌نگاران، نه تنها مخالف تعدد تشکل‌های صنفی مطبوعات نیستیم بلکه از آن استقبال می‌کنیم اما طبق قوانین، ثبت چنین نهادی قانونی نبود.»
مزروعی عضویت حداکثر ۲۰۰ نفر در این تشکل صنفی جدید را در برابر هزاران عضو انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران نشانه عدم توفیق آن در جلب نظر اهالی مطبوعات می‌داند.
تلاش انجمن صنفی روزنامه‌نگاران برای مدارا و رفع سوء تفاهم
یکی دیگر از کارشناسان مطبوعات ایران (که مایل به انتشار نام خود نیست) هم در گفتگو با دویچه وله اشاره می‌کند به تاثیر برخی رقابت‌های درون‌صنفی از جانب کسانی که در دوره‌های انتخابات انجمن رأی اعضاء را به دست نمی‌آوردند. وی می‌گوید: «این گروه اندک و پرفشار همواره سعی داشته‌اند بر خلاف واقعیت موجود، رفتارهای صنفی انجمن را سیاسی جلوه داده و فشارها را بر آن افزایش دهند. این گونه اقدام‌ها به بهانه رویدادهای سال ۸۸ علیه فعالیت‌های انجمن صنفی تشدید شد.»
وی می‌افزاید: «تلاش‌های کنونی برای بازگشایی انجمن بر پایه مدارا و رفع سوء تفاهم بنا شده و سعی می‌شود در سایه گفتگو با دولت جدید وهمچنین نهادهای قضایی، روزنامه‌نگاران مجددا از حق قانونی خود در فعالیت‌های صنفی برخوردار شوند.»
این کارشناس که انجمن صنفی روزنامه‌نگاران را "بزرگترین تشکل تاریخ ۱۵۰ ساله مطبوعات کشور و دارای اعتباری جهانی" می‌داند، معتقد است که "حاکمیت در شرایطی که دولت جدید مصمم به اعتمادسازی داخلی و خارجی است باید به اهمیت این نقطه درخشان توجه کند".
وی در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت انجمن جدیدی که به موازات پلمب شدن انجمن روزنامه‌نگاران ایران فعال شده است می‌گوید: «این تشکل جدید که صدور مجوزش در مغایرت با قوانین وزارت کار قرار دارد توفیقی در جلب نظر روزنامه‌نگاران نداشته است. علت این ناکامی هم به توسعه درک مدنی در میان روزنامه‌نگاران ایرانی باز می‌گردد. آنها بخوبی تفاوت جنس اصیل و غیراصیل را متوجه می‌شوند. رفتاری که نشان از حرفه‌ای بودن روزنامه‌نگاران دارد و در جامعه مطبوعاتی امروز ایران غیر منتظره نیست.»
خانه سینما بازگشایی شد، انجمن روزنامه‌نگاران شاید وقتی دیگر؟
خانه سینمای ایران هم مانند انجمن روزنامه‌نگاران در دولت محمود احمدی‌نژاد پلمب شد و تلاش فراوانی صورت گرفت تا یک نهاد صنفی جدید جایگزین آن شود. اما در دولت یازدهم سینماگران توانستند با رفع توقیف این نهاد صنفی به خانه صنفی خود بازگردند. همان هنگام رضا کیانیان، از بازیگران سرشناس و از فعالان خانه سینما، طی مقاله‌ای نوشت: «شنیده‌ام وزیر ارشاد در صحبت‌هایش به تشکل‌های صنفی احترام گذاشته است. در نتیجه حتما انجمن صنفی روزنامه‌نگاران باید مورد حمایت ایشان قرار گیرد و بازگشایی شود.» اتفاقی که تاکنون روی نداده است. کیانیان همچنین از وزیر ارشاد جدید خواسته بود: «آیین‌نامه‌هایی بنویسید که اين تشکل‌های صنفی دنباله‌رو دولت نباشند و مستقل بمانند.»
رجبعلی مزروعی درباره تفاوت بازگشایی خانه سینما در دولت جدید و تداوم پلمب انجمن روزنامه‌نگاران می‌گوید: «حساسیت‌هایی که در مورد روزنامه‌نگاران و انجمن صنفی وجود دارد با حساسیتی که در خصوص سینماگران و خانه سینماست متفاوت است. این را از تعداد روزنامه‌نگاران زندانی بعد از انتخابات سال ۸۸ می‌توان دریافت. ما همچنان حدود ۳۰ روزنامه‌نگار در زندان داریم.»
وی درباره تلاش برای بازگشایی انجمن روزنامه‌نگاران می‌افزاید: «از زمان روی کار آمدن دولت روحانی درخواست‌های زیادی برای بازگشایی انجمن داشته‌ایم اما تاکنون عملا اتفاقی نیفتاده است. به نظر می رسد دستگاه‌هایی مانند دادستانی تهران یا وزارت اطلاعات و دیگر نهادهای ذی‌ربط نگاه مشترک و مثبتی نسبت به انجمن روزنامه‌نگاران نداشته باشند و بنابر این درخواست مکرر روزنامه‌نگاران برای بازگشایی انجمن بی‌پاسخ بماند.»
رئیس هیأت مدیره انجمن امیدوار است که دولت و دیگر نهادها پاسخگوی این خواست صنفی باشند و در خانه روزنامه‌نگاران را به روی آنها باز کنند.