درياچه آرال و بحران آب در آسياى مركزى
۱۳۸۴ اسفند ۲۸, یکشنبه
يكى از مناطق بحران‌زاى آب ِ جهان، آسياى مركزى و درياچه آرال است. از دهه شصت ميلادی، سطح آب ِ درياچه آرال در آسياى مركزى تا ۲۰ متر پايين رفته است. شهر كاشاريا كه زمانى به خاطر وفور آب به ونيز شرق مشهور بود، امروزه بيش از صد كيلومتر تا ساحل آرال فاصله دارد. ميزان نمك در اين درياچه هشت برابر گذشته گشته و كارشناسان اعلام كرده‌اند كه بعضى بخش‌هاى اين درياچه ديگر از نظر بيولوژيك مرده است.
كشت پنبه كه در دوران تزارهاى روسى در آسياى مركزى رايج بود، در دوران اتحاد شوروى سابق به شدت افزايش يافت. بخصوص در دوران قدرت خروشچف در پايان دهه پنجاه و اوايل دهه شصت ميلادى. مزارع عظيم پنبه در قزاقستان، تركمنستان و ازبكستان از آب آمودريا و سيردريا آبيارى می‌شوند. اين دو رودخانه كه سرچشمه‌شان در كوه‌هاى قرقيزستان و تاجيكستان است، بعد از گذار از مناطق خشك به درياچه‌ی آرال می‌ريزند. اين دو رودخانه اما نمی‌توانند مزارع عظيم پنبه اى را كه در مسيرشان قرار دارند، سيرآب كنند.
متخصصان براين نظرند كه بيش از نيمى از آب اين دو رودخانه به خاطر كانال كشى‌هاى قديمى به هدر رفته و جذب زمين می‌شوند. اين آب نه به درياچه آرال می‌ريزد و نه مزارع پنبه را سيرآب می‌كند. از دهه شصت تا كنون مساحت اين درياچه به يك چهارم وسعت اوليه‌اش رسيده است.
اكنون با كمك نمايندگان سازمان ملل متحد، سعى بر آن می‌شود تا با بررسى و تحليل اوضاع نابسامان كنونی، راهكارى جمعى كه مورد قبول همه كشورهاى درگير باشد، براى حل اين معضل بيابند.
نمايندگان و كارشناسان محيط زيست اين كشورها و صندوق بين‌المللى نجات درياچه آرال در مشاركت با نمايندگان سازمان ملل متحد می‌كوشند تا به حل اين مشكل و حفظ اين درياچه و امنيت زيست محيطى آرال يارى رسانند.
اما در شرايطى كه درياچه آرال از سال‌ها پيش در حال خشك شدن بوده و تلاش‌هاى بين‌المللى براى نجات اين درياچه تا كنون موفقيت چندانى نداشته، تا چه حد می‌تواند تعهدات كشورها در قبال حفظ محيط زيست، حفظ تنوع زيستی، مقابله با آلودگى هوا و منابع حياتى ديگر، بيابان زدايى، حفظ اكوسيستم كوهستانى منطقه و ديگر مسايل مرتبط، يارى رسان باشد.