درگیری‌های اردوغان و "جماعت گولن"، ترکیه را به کجا می‌برد؟
۱۳۹۲ آذر ۲۷, چهارشنبه
دعوای رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه و گولن با سرکوب‌های "گزی پارک" استانبول و آغاز بحث بستن مدارس وابسته به فتح‌الله گولن و همچنین تفکیک جنسیتی در خوابگاه‌های ترکیه شدت یافت.
اما در این رابطه دستگیری فرزندان معمر گولر وزیر کشور، ظفر چاعلایان وزیر اقتصاد و اردوغان بایراکتار وزیر شهرسازی ترکیه به جرم اختلاس، به این دعواها ابعاد تازه‌ای بخشیده است.
احمد گون‌آلتای، یکی از مسئولین بخش ترکی دویچه وله که "جنگ لفظی گولن و اردوغان" را پی‌گیری می‌کند، می‌گوید سلیمان آصلان، رئیس بانک "حالک بانکی"، که در رابطه با دور زدن تحریم‌ها به ایران کمک کرده و یک ایرانی به نام رضا ضراب نیز جزو بازداشت شدگان هستند. وی اضافه می‌کند در دستگیری‌های نزدیکان اردوغان، حامیان پرنفوذ فتح‌الله گولن در ساختار پلیس و قوه قضائیه نقش داشته‌اند و این مسئله با انتخابات آتی ترکیه ارتباط دارد.
دوستان قدیم و دشمنان کنونی
به نظر جمشید تفریشی جامعه‌شناس و فارغ التحصیل از دانشگاه "بوغاز ایچی" در ترکیه که درباره جماعت گولن هم تحقیق کرده، رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه و فتح‌الله گولن رهبر مذهبی و تبعیدی ترک ساکن پنسیلوانیای آمریکا دو تن از بانفوذترین شخصیت‌های ترکیه به حساب می‌آیند.
وی به دویچه وله می‌گوید: «فتح‌الله گولن از امام جماعتی مسجد کوچکی در یک قصبه در ارزروم به یک امپراتوری بزرگ دست یافته است. پیش از این طیب اردوغان بارها از او برای بازگشت به ترکیه دعوت کرده بود. اکثر رهبران حزب عدالت و توسعه نیز از شاگردان و دانش آموختگان مدارس وی بنام ( ایمام حاطیب ـ تربیت مدرس و امام خطیب و امام جماعت) هستند.»
درآمد ۵ میلیارد دلاری مدارس گولن در ترکیه
آموزشکده‌های جماعت گولن در ترکیه از نزدیک به ۴۰ سال پیش به‌طور محدود و پس از از کودتای سال ۱۹۸۱ میلادی بطور گسترده فعالیت خود را آغاز کردند و در حال حاضر در مناطق مختلف ترکیه به ویژه در کلان‌‌شهرهایی چون استانبول، آنکارا و ازمیر فعالیت می‌کنند.
طبق ارقام رسمی این جماعت در داخل ترکیه دارای ۳ هزار و ۸۶۴ آموزشکده است. گفته می‌شود نزدیک به ۶۵ هزار معلم و استاد در این مراکز اشتغال دارند و شهریه والدین دانش آموزان به آموزشکده‌ها نیز تا ۵ میلیارد دلار در سال برآورد می‌شود.
احداث مدارس گولن در ۹۲ کشور دنیا
تفریشی، کارشناس امور ترکیه به دویچه وله می‌گوید:«فتح‌الله گولن در بیش از ۹۲ کشور مختلف جهان بیشتر از ۵۰۰ مدرسه و در ۶ کشور دانشگاه ایجاد کرده است. علاوه بر این، مدارس و کلاس‌های تعلیم قرآن، گروه‌های فرهنگی و گفت‌وگوی تمدن‌ها، بیمارستان، موسسات مالی عظیم، شرکت‌های سهامی و گروه مدیا، چندین کانال تلویزیونی و روزنامه به‌زبان‌های مختلف دنیا به جماعت گولن تعلق دارند.»
تفریشی اضافه می‌کند: «هزاران تن از مریدان این شیخ در اداره پلیس و قوه قضائیه شغل‌های کلیدی دارند. دستگیری‌های نظامیان ترکیه از جمله کارهای این جماعت به شمار می‌آید. دستگیری‌های فرزندان وزیران کابینه هم از سوی حامیان پرنفوذ گولن صورت گرفته است.»
دعوای اردوغان و گولن از کجا آغاز شد؟
گون‌آلتای از بخش ترکی دویچه وله هم در تحلیل خود می‌گوید طیب اردوغان علیه گولن موضع‌گیری کرده است ، زیرا به آرای حامیان گولن در انتخابات نیازی ندارد.
این کارشناس پیش‌بینی می‌کند به رغم تشدید دعوای نخست وزیر ترکیه با گولن حزب حاکم عدالت و توسعه در انتخابات شهرداری‌ها که قرار است در ماه آوریل ۲۰۱۴ برگزار شود، پیروز خواهد شد. وی دلیل می‌آورد که مخالفین دولت در وضعیت بسیار دشواری قرار گرفته‌اند و حتی قلیچ‌دار‌اوغلو رهبر اصلی مخالفین دست به دامن فتح‌الله گولن شده است.
اما جمشید تفریشی بر این باور است که اپوزیسیون ترکیه برنده اختلافات طیب‌اردوغان با گولن شده و بخشی از آراء طرفداران گولن را در انتخابات کسب خواهد کرد. تفریشی حتی انشعاب حزب حاکم عدالت و توسعه را هم دور از واقعیت نمیداند. وی تاکید می‌کند که حاقان شوکور آقای گل ترکیه، و پرفسور ادریس بال نمایندگان مجلس از حزب اردوغان که طرفدار فتح‌الله گولن هستند از حزب حاکم عدالت و توسعه استعفاء دادند.
افشاگری روزنامه "طرف" عامل درگیری
از سوی دیگر رسانه‌های ترکیه خصومت بین اردوغان و گولن را با انتشار سندی در روزنامه لیبرال "طرف" هم بیشتر در ارتباط می‌دانند. طرف با انشار سندی مدعی شد که طیب اردوغان قصد از میان بردن جنبش مذهبی فتح‌الله گولن را دارد.
محمد بارانسو، نویسنده سرشناس روزنامه طرف اواخر ماه نوامبر امسال سند محرمانه‌ای مربوط به سال ۲۰۰۴ میلادی منتشر کرد. در این نامه که به امضای اردوغان و عبدالله گل وزیر امور خارجه وقت رسیده بود، شورای امنیت ملی ترکیه آشکارا از دولت خواسته بود تدابیری را برای پایان دادن به فعالیت‌های جنبش فتح‌الله گولن به اجرا در آورد.
اردوغان خبرنگار روزنامه طرف را به "افشای اسناد دولتی و خیانت" متهم کرد. وی از دستگاه قضایی خواست تا وظیفه خود را در قبال روزنامه "طرف" انجام دهد. اما ویصل آک وکیل روزنامه طرف نیز اعلام کرد این روزنامه قصد دارد از اردوغان به خاطر"سخنان افتراآمیز و اراده‌اش برای نفوذ در دستگاه قضایی" شکایت کند.
جنگ رسانه‌های گولن و حامیان اردوغان
جنگ لفظی اردوغان و گولن به رسانه‌های نزدیگ به دولت و حامیان گولن نیز کشیده شد. روزنامه‌های نزدیک به دولت از جمله "ینی شفق" در روزهای اخیر حملات خود به جماعت گولن را تشدید کردند. این روزنامه از وجود یک گروه وابسته به جماعت گولن در پلیس و قوه قضاییه که قصد سرنگونی اردوغان را دارند سخن به میان آورد.
در مقابل رسانه‌های وابسته به جماعت گولن از جمله "زمان" نیز به انتقادهای شدیدی از دولت اردوغان دست زدند. زمان نوشت: «حزب حاکم عدالت و توسعه همانند خودرویی است که در مسیر عکس یک جاده حرکت می کند. این حزب در مسیر اشتباه حرکت می کند ولی فکر می کند که خودروهایی که از مقابل می آیند همگی در مسیر اشتباه هستند.»
احزاب مخالف: اردوغان استعفاء دهد!
کارشناسان و بسیاری از رسانه‌های ترکیه اختلافات بوجود آمده بین طبیب اردوغان و گولن را به سود احزاب مخالف ملی و سکولار ترکیه می‌دانند.
امید اوران معاون حزب جمهوریخواه خلق بزرگترین حزب مخالف در مجلس ترکیه روز سه شنبه ۲۶ آذر ۱۳۹۲ با تقدیم نامه‌ای به رئیس مجلس ترکیه خواهان پاسخ‌گویی اردوغان در مورد ادعای سوء استفاده مالی فرزندان سه تن از وزرا و خواستار استعفای وی شد.
به گفته کارشناسان ازجمله جمشید تفریشی انتخابات آتی ترکیه مهم‌ترین و سرنوشت‌سازترین رویداد سیاسی ترکیه است و ادامه تنش‌ها بین اردوغان و گولن موقعیت حزب اسلام‌گرای حاکم را تضعیف خواهد کرد. به‌عقیده آقای تفریشی این "نمایش قدرت توسط اردوغان" پیش از انتخابات شهرداری‌ها (ماه آوریل ۲۰۱۴)، انتخابات پارلمانی و انتخابات ریاست جمهوری (ماه اوت ۲۰۱۴) بزرگترین چالش او خواهد بود.