دلایل موافقان و مخالفان انرژی اتمی

مسئله حفظ محیط زیست و سلامت انسان

مخالفان انرژی اتمی معتقدند که تولید این نوع انرژی و استفاده از آن با خطرات عمده‌ای برای سلامت انسان و طیعت توام است. صوانح اتمی که تا کنون روی داده‌اند از نظر مخالفان انرژی هسته‌ای دستیابی به سطحی مطمئن وقابل قبول از ایمنی برای نیروگاه‌ها و تاسیسات اتمی را به را به یک ادعای توخالی بدل کرده‌اند.

صوانح اتمی تا کنون تشعشعات رادیوآکتیو خطرزایی به جا گذاشته‌اند. در پی حادثه اتمی چرنوبیل که بزرگترین صانحه اتمی به شمار می‌رود اراضی بزرگی در اوکرایین و روسیه سفید به گونه‌ای به مواد رادیواکتیو آلوده شده‌اند که زندگی و کشاورزی در آنجا ناممکن است. مخالفان این نکته را مورد تاکید قرار می‌دهند که نیروگاه‌‌ها چه به هنگام فعالیت عادی و چه به ویژه دراثر اختلالات و انفجارها تشعشعات رادیوآکتیوی پخش و نشر می‌کنند که سرطا‌ن‌‌زا هستند و بر سامانه ژنتیکی انسان‌ها اثرات مخربی بر جا می‌گذارند.

از نظر مخالفان انرژی اتمی، دفن زباله‌های اتمی ناشی از کار نیروگاه‌ها نیز، همچنان یک مشکل لاینحل باقی مانده است.تشعشات این زباله‌ها تا تا میلیون‌ها سال باقی می‌مانند و پیامدهایی خطرناک برای طبیعت و نسل‌های متوالی انسان‌ها دارند. تا کنون زباله‌های اتمی را یا درقعر زمین، یا در بستر اقیانوس‌ها و یا در صخره‌های نمکی دفن کرده‌اند‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، اما بروز برخی ناکارایی‌ها در کاربرد این شیوه‌ها نشان داده است که تضمین چندانی در مورد بی‌خطربودن آنها وجود ندارد.

موافقان ادامه استفاده از انرژی اتمی در برابر انتقادات مخالفان، به پیشرفت‌های علمی و تکنولوژیک در زمینه تقویت و بهبود امینی نیروگاه‌ها در 5 دهه گذشته اشاره می‌کنند و بروز برخی صوانح را در قبال ضرر و زیان عمومی ناشی از سوخت‌های فسیلی قابل چشم‌پوشی می‌دانند.

مسئله صرفه اقتصادی

مخالفان انرژی هسته‌ای می‌گویند که گرچه تولید انرژی هسته‌ای فی نفسه ارزان تمام می‌شود، اما اگر مخارج و هزینه‌های مربوط به ایجاد ایمنی برای تاسیسات اتمی، حق بیمه این تاسیسات و دفن زباله‌ها را هم به حساب بیاوریم به صرفه‌بودن تولید این نوع انرژی حرف فاقد مبنایی می‌شود. بنا به محاسبات تولید یک کیلووات برق در یک نیروگاه اتمی 5 برابر گرانتر از تولید آن در یک نیروگاه گازی مدرن است.

در این مورد نیز، مدافعان بهره‌گیری از انرژی اتمی، بازدهی فزاینده و چشمگیر نسل جدید نیروگاه‌ها را مورد استناد قرار می‌دهند که

می‌تواند جبرانی برای سایر هزینه‌های تولید انرژی اتمی باشد.

مرز شناور میان استفاده صلح‌آمیز و تسلیحاتی از انرژی هسته‌ای

از نظر مخالفان انرژی اتمی قرارداد منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای که 50 سال از عمر آن می‌گذرد قرار بود ضمن تضمین حق همه کشورها به استفاده از انرژی هسته‌ای ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، جلوی استفاده تسلیحاتی از این انرژی را هم سد کند. اما در پنج دهه گذشته چنین مرز و خطی به دفعات نقض شده است. چالش بر سر برنامه‌های اتمی کره شمالی و ایران آخرین نمونه ناکارایی تفکیک قانونی میان کاربرد صلح‌آمیز و تسلیحاتی از انرژی اتمی است. مخالفان انرژی هسته‌ای می‌گویند که اشکال نه در ضعف قانون که در شناور بودن خط حایل میان کاربرد دوگانه انرژی هسته‌ای است. از این رو به عقیده این مخالفان تنها راه غلبه بر استفاده تسلیحاتی از انرژی اتمی منع کامل پروسه‌های غنی‌سازی صنعتی و عدم استفاده از انواع راکتورهای هسته‌ای برای تولید انرژی است.

به باور مدافعان استفاده از انرژی اتمی ممانعت از سمت‌گیری تولید این انرژی به سوی ساخت تسلیحات اتمی با سخت و سفت‌کردن قوانین و کنترل‌های بیشتر بین‌المللی امکان‌پذیر است.

انحراف توجه از انرژی‌های تجدیدپذیر

به عقیده مخالفان انرژی هسته‌ای تمرکز بر گسترش تولید این نوع انرژی مانع توجه و سرمایه‌گذاری‌های لازم در زمینه انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر می‌شود. این در حالی است که انرژی‌های تجدیدپذیر به سبب سهولت تولیدشان در همه جا، از متمرکزشدن تولید انرژی در نیروگاه‌های عظیم هسته‌ای جلو می‌گیرند و ایمنی و اطمینان بیشتری در زمینه تامین انرژی ایجاد می‌کنند. از نظر مخالفان انرژی هسته‌ای، ایجاد شمار قابل اعتنایی از محل‌های اشتغال نیز مزیت رویکرد انرژی‌های پاک در قیاس با انرژی اتمی است.

موافقان انرژی اتمی به گرانی و هزینه‌بربودن تولید انرژی‌های پاک اشاره می‌کنند و معتقدند که تشدید استفاده از این نوع انرژی به سادگی و سرعت امکان‌پذیر نیست. به باور این موافقان، در راه رهایی از انرژی‌های فسیلی چشم‌شوشی از گزینه هسته‌ای ناممکن و زیان‌بار است.

اورانیوم بی‌پایان نیست

پایان‌پذیری منابع اورانیوم نیز دیگر نکاتی است که مخالفان انرژی اتمی به آن استناد می‌کنند. در حال حاضر تولید اورانیوم کفاف مصرف نیروگاه‌های موجود نمی‌کند و بخشی از سوخت نیروگاه‌ها از تسلیحات هسته‌ای قراضه‌شده اتحادشوروی سابق تامین می‌شود. از طرفی بنا به داده‌های آژانس بین‌الملللی انرژی اتمی مجموع اورانیوم قابل استحصال جهان بر 4 میلیون و هفتصد تن بالغ می‌شود که این مقدار، اگر مصرف کنونی ثابت بماند، تنها نیاز 65 سال را برآورده می‌کند.

موافقان انرژی اتمی چشم‌انداز کشف منابع جدید اورانیوم و بهره‌برداری بهینه از منابع موجود را منتفی نمی‌دانند. به باور آنها امکان کاهش مصرف اورانیوم در نیروگاه‌های جدید هم یک گزینه واقعی است.

انرژی‌هسته‌ای نمی‌تواند پاسخگوی مصرف فزاینده انرژی باشد

در حال حاضرتنها نزدیک به سه درصد انرژی جهان را نیروگاه‌های هسته‌ای تامین می‌کنند. تخمین‌های کنونی حاکی از آن است که مصرف انرژی تا سال 2030 نسبت به موقعیت کنونی 50 درصد افزایش خواهد یافت. اگر قرار باشد که انرژی اتمی در وجه عمده تامین کننده این نیاز باشد باید صدها نیروگاه هسته‌ای ایجاد شود. در مقیاسی دیگر، جایگزینی 10 درصد نیاز به انرژی فسیلی تا نیمه سده جاری مستلزم ایجاد هزار نیروگاه اتمی جدید است. چنین اقدامی هم به لحاظ زمانی، هم به لحاظ مالی و هم از جهت اورانیوم مورد نیاز امری ناممکن است