دیدار پوتین و روحانی؛ گفت‌وگو بر سر فروش نفت و اس۳۰۰
۱۳۹۴ تیر ۱۸, پنجشنبه
حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران، به منظور شرکت در اجلاس سران همکاری‌های بریکس و سازمان شانگهای روز چهارشنبه به روسیه رفت.
صفحه اینستاگرام منتسب به حسن روحانی در نخستین ساعات بامداد روز پنجشنبه (۱۸ تیر/ ۹ ژوئیه) تصویری از ورود روحانی به اوفا، پایتخت جمهوری خودمختار باشقیرستان روسیه را منتشر کرد و نوشت: «هم اکنون؛ ورود به روسیه جهت شرکت و سخنرانی در دو اجلاس شانگهای و بریکس».
بیشتر بخوانید: "ایران فرصت عضویت دائم در سازمان شانگهای را باز از دست می‌دهد"
روحانی در حاشیه نشست سران بریکس با پوتین دیدارکرد. دیمیتری پسکوف، معاون مطبوعاتی رئیس‌جمهور روسیه گفت پوتین در این دیدار ابراز امیدواری کرده بر سر برنامه هستهای ایران توافق حاصل شود. بر اساس گزارش خبرگزاری روسی ایتارتارس، طرفین درباره گسترش همکاری‌های نظامی و فن‌آوری نیز گفت‌وگو کرده‌اند.
رسانههای روسیه این دیدار را "مهمترین رویداد کلیدی" نشست بریکس توصیف کرده‌اند. یوری اوشاکوف دستیار پوتین دو محور "تجاری-اقتصادی و فنی-نظامی" دیدار روسای جمهور ایران و روسیه را تائید کرده است.
چگونگی معامله نفتی ایران و روسیه
دستیار رئیس جمهور روسیه تائید کرد که روسیه و ایران در باره فروش نفت ایران به روسیه به توافق رسیدهاند. در این رابطه پیشتر خبرگزاری تسنیم هم از ملاقات بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت در روز ۱۳ خرداد (۳ ژوئن) با الکساندر نوواک وزیر انرژی روسیه در وین خبر داده بود.
زنگنه گفته است روسیه قصد دارد در قبال پول نقد، "بسیار کمتر از ۵۰۰ هزار بشکه در روز" نفت ایران را خریداری کند و ایران این پول را صرف خرید کالاهای روسی خواهد کرد. به گفته وزیر نفت ایران، بر اساس این توافق قزاقستان و بلاروس نیز قادر خواهند بود محمولههای نفتی ایران را از روسیه خریداری کنند.
مقامهای آمریکا و اتحادیه اروپا به معامله نفتی روسیه با ایران اعتراض کرده‌اند، زیرا به گفته آنان مذاکرات هستهای ایران به نتایج قطعی نرسیده و تحریمهای بینالمللی نیز لغو نشده است.
شهیر شهید ثالث، روزنامه‌‌نگار و تحلیل‌‌گر که درباره مناسبات روسیه و ایران هم مینویسد، به دویچه‌وله میگوید: «گرچه گفته مقامات ایرانی در مورد این قرارداد ضد و نقیض بوده ولی آخرین گزارشها حاکی است که خط کشتیرانی ایران و روسیه راه اندازی شده و ارسال نفت به روسیه از طریق دریای خزر به زودی آغاز میشود.»
شهید ثالت بر این باور است که روسیه خرید نفت از ایران را با توجه به آخرین صحبتهای زنگنه قبل از انجام توافق اتمی ایران و پرچیده شدن تحریمها آغاز خواهد کرد. به تصور این کارشناس، در دوران حداکثر ۶۰ روزی که کنگره آمریکا فرصت دارد به توافقنامه اتمی رای بدهد، ایران برای نشان دادن قدرتش در بر هم زدن تحریمها معامله با روسیه را آغاز خواهد کرد.
به نظر این کارشناس به دلیل نزدیکی جغرافیایی، نیاز عظیم بازار ایران به جذب سرمایهگذاری خارجی در ساخت نیروگاههای برق و به ویژه در زمینه توسعه و اکتشاف نفت و تعمیر چاهها و تاسیسات قدیمی، بازار ایران از جاذبه بسیار بالایی برای روسیه برخوردار است.
ایران و روسیه شرکای استراتژیک سیاسی
به نظر این کارشناس، روسیه با ایران منافع مشترک طبیعی و استراتژیک دارد. هر دو کشور با توسعه نفوذ غرب و به ویژه هژمونی آمریکا بطور راهبردی مخالفند. جریانات تروریستی مانند گروه "دولت اسلامی" هم به گفته آقای شهید ثالث یک "خطر مستقیم" برای هر دو کشورند، ضمن آنکه نزدیکی ایران و روسیه باعث میگردد که موازنه قدرت به نفع هر دو کشور و به ضرر آمریکا و متحدانش در منطقه تغییر کند.
مهرداد عمادی، مشاور اقتصادی اتحادیه اروپا در لندن هم میگوید بستن قرارداد نفتی میان ایران و روسیه، از عرضه نفت ایران در بازار آزاد و بویژه در بازار اروپا خواهد کاست. عمادی تاکید میکند: «روسیه نگران است جای پای اقتصادی روسیه در ایران بسیار کوچک شود. چون زمانی که تحریمها برداشته شوند کالاهای صنعتی و غیره روسیه با کالاهای کیفیت بالاترغرب قادر به رقابت نیستند.»
به باور آقای عمادی، ایران به روسیه به عنوان شریک اقتصادی نگاه نمیکند اما از لحاظ سیاسی، روسیه شریک بسیار مهمی در منطقه، اروپا و در سطح جهان برای ایران است. جمهوری اسلامی ایران دید استراتژیک درازمدت دارد و به روسیه از این منظر نگاه میکند.
این کارشناس همچنین در گفت‌وگو با دویچه‌وله تاکید میکند که معامله نفتی روسیه و ایران برای روسیه مهمتر از ایران است، چون ایران از رژیم تحریمی بیرون خواهد آمد ولی روسیه در جهت عکس قرار دارد. در این راستا کارت ایران برای روسیه روز به روز مهمتر خواهد شد.
چرا روسیه اس ۳۰۰ را تا کنون به ایران تحویل نداد؟
در همین راستا پوتین فرمان لغو ممنوعیت تحویل سامانه اس۳۰۰ به ایران را صادر کرد. اما تحویل اس۳۰۰ حتی پس از فرمان لغو ممنوعیت تحویل آن به ایران به تاخیر افتاده است.
شهیر شهید ثالث در این رابطه به دویچه‌وله میگوید: «ایران به دلیل سرپیچی روسیه از فروش ۵ سامانه موشکی اس۳۰۰، که قرارداد ۸۰۰ میلیون دلاری آن در سال ۲۰۰۷ بین دو طرف امضا شد، با درخواست غرامت ۴ میلیارد دلاری از روسیه، به دیوان بینالمللی داوری در ژنو شکایت کرده است.»
او می‌افزاید: «مقامات روس میگویند شرط تحویل موشکهای اس۳۰۰ این است که ایران شکایتش را پس بگیرد. طبیعی است که این مسئله به لحاظ حقوقی پیچیده گیهایی دارد که باید حل شود چرا که ایران هم باید مطمئن شود که در صورت فسخ شکایت موشکها را تحویل خواهد گرفت.»
بیشتر بخوانید: پوتین: تحویل اس ۳۰۰ به ایران به ثبات منطقه کمک میکند
از طرف دیگر ساخت موشکهای اس۳۰۰ متوقف شده و نوع پیشرفتهتر آن یعنی آنتی-۲۵۰۰ جایگزین آن شده که قیمت آنها گرانتر است. چند روز پیش مرتضی سرمدی جانشین وزیر امور خارجه ایران گفت که دو طرف مشغول تهیه یک اصلاحیه به شکایت ایران هستند که در آن همه جوانب از جمله قیمت‌های جدید موشکهای آنتی-۲۵۰۰ مد نظر گرفته شود.
شهید ثالث تاکید میکند: «مهمترین عاملی که باعث شد در مقطع فعلی روسیه دست به این کار بزند این است که کرملین حصول یک توافق هستهای را نزدیک دید و بوی میلیاردها دلار تجارت به مشام تیز رهبران روسیه رسید. به گفته محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران "این اقدام [لغو تحویل اس-۳۰۰] یکی از نقاط مشکل‌ساز در روابط با روسیه را از میان برمی‌دارد".»
به گفته این کارشناس: «هدف روسیه این است که با از میان برداشته شدن دعوای حقوقی مهم بر سر تحویل اس۳۰۰ به ایران، راه خود را به بازار این کشور که به لحاظ موقعیت جغرافیایی، تعداد جمعیت، طبقه متوسط قابل توجه و در حال رشد، و منابع عظیم طبیعی از موقعیت یگانه برای مسکو برخوردار است، باز کند.»