روحانی: وضعیت اقتصادی خوبی داریم، کارشناسان؛ جای امیدی نیست
۱۳۹۹ شهریور ۲۶, چهارشنبه
حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران روز چهارشنبه ۲۶ شهریور (۱۶ سپتامبر) در جلسه هیات دولت با اشاره به تحریم‌های آمریکا گفت: «آمریکایی‌ها به دنبال این بودند که ما را به فروپاشی اقتصادی بکشانند و تصور می‌کردند که تا خرداد و تیر ما را به فروپاشی اقتصادی و در مرداد ماه ما را به فروپاشی اجتماعی بکشانند و تا بهمن ماه به فروپاشی امنیتی برسانند.»
حسن روحانی این تلاش‌های آمریکا را شکست‌خورده توصیف کرد و مدعی شد که در اقتصاد ایران "حرکت بسیار خوبی" در زمینه تولید و رشد اقتصادی در جریان است.
او گفت: «رئیس جمهور آمریکا چندی قبل مدعی شده بود که رشد اقتصادی ایران منفی ۲۵ درصد است، در حالی که رشد اقتصادی ایران تحت تاثیر تحریم‌های شدید و محدودیت‌های کرونا، به منفی ۰.۶ درصد رسیده و کاهش شدید نرخ رشد اقتصادی تا ۲۰ و ۲۵ درصد مربوط به آمریکا و کشورهای دوست و هم‌پیمان آمریکا است.»
حسن روحانی "حرکت بسیار خوب" در زمینه تولید و رشد اقتصادی در ایران را نیز این‌طور توصیف کرد: «امروز وضع صادرات غیرنفتی ما خوب است و شرایط تولید ما هم در تیر و مرداد و در هر دو ماه بسیار خوب است. مخصوصا در صنعت و کشاورزی شرایط خوبی داریم.»
او با اشاره به آمار سال گذشته اقتصاد غیرنفتی نیز گفت که رشد سال ۹۸ علیرغم تحریم و سیل و کرونا مثبت ۱،۱ درصد بوده است. حسن روحانی ابراز امیداوری کرد که در سال جاری نیز اقتصاد ایران به رشد مثبت برشد.
تصویر معکوس کارشناسان
روزنامه "توسعه ایرانی" در گزارشی در روز (۲۶ شهریور) به سخنان مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران اشاره کرده که نشان می‌دهد از نظر برخی کارشناسان اقتصادی جای "هیچ امیدی" برای اقتصاد ایران باقی نمانده است، چه رسد به رشد اقتصادی.
"توسعه ایرانی" نوشته است: «اگر چه رئیس دولت این وضعیت را بهتر از سایر کشورها می‌خواند و معتقد است که عملکرد اقتصادی دولت مثبت بوده اما فعالان اقتصادی نظری دیگر دارند».
به نوشته این روزنامه کارشناسان مدام در حال هشدار به دولت هستند «تا رویه در پیش گرفته شده را تغییر دهد که اگر همین روال ادامه یابد برای اقتصاد ایران در ماه‌های آینده نمی‌توان پیش‌بینی سفیدی داشت و باید برای روزگار سخت‌تر آماده شد.»
مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران در نشست هیات نمایندگان اتاق بازرگانی در روز سه‌شبه ۲۵ شهریور «تصویری تلخ» را پیش روی سیاستگذاران قرار داد. او گفت صادرات ایران در فصل اول سال جاری ۴۵ درصد کاهش داشته و در مردادماه هم نسبت به تیرماه باز با کاهش صادرات روبرو بوده است.
رئیس اتاق بازرگانی با کنابه به اظهارات مقام‌های دولتی درباره وضع "خوب" اقتصاد گفته است: «متأسفانه می‌بینیم که مصاحبه می‌شود و می‌گویند که مشکلی وجود ندارد و همه‌چیز حل‌شده است ولی آنچه در عمل شاهدیم و گفته می‌شود با هم کاملاً در تضاد است.»
گزارش "توسعه ایرانی" در همین رابطه به توقف فروش اوراق سلف نفتی و افزایش قیمت دلار در بازار و عبور آن از مرز ۲۶ هزار تومان اشاره کرده و نوشته، این که "کسی از طرح موسوم به گشایش اقتصادی سخن نمی‌گوید، رشد منفی اقتصاد و بهمن نقدینگی ملغمه‌ای از تورم و رکود را به اقتصاد ارزانی کرده است و هر روز هشدار تازه‌ای از سوی گروه‌های کارشناسی و فعالان بخش خصوصی به گوش می‌رسد. آنها می‌گویند: زنگ‌های خطر مدت‌هاست به صدا درآمده است."
واسپاری صدور کارت بازرگانی به سازمان تجارت
یکی از موارد مورد انتقاد کارشناسان اقدام دولت در رابطه با صدور کارت بازرگانی و واسپاری صدور آن از اتاق بازرگانی به سازمان تجارت است که بازرگانان را سرگردان و با مشکلات زیادی مواجه کرده است.
رئیس اتاق بازرگانی تهران با اشاره به تصمیمات غیرکارشناسی می‌گوید: «اگر با این روش ادامه دهیم این درآمدی که می‌تواند تا اندازه‌ای مشکلات اقتصادی را حل کند نیز دچار مشکل خواهد شد... ما درست در زمانی که نیاز اساسی داریم مشکلاتی که برای صادرات وجود دارد را حل و فصل کنیم به‌یک‌باره متوجه می‌شویم در تاریخ اول مرداد صدور کارت‌های بازرگانی و تمدیدش از یک سامانه قرار است به یک سامانه دیگر منتقل شود.»
به گفته او نزدیک به دو ماه است که واردکنندگان و صادرکنندگان سرگردان هستند و این نهاد روزانه بیش از ۱۰۰ مراجعه‌کننده دارد که کالاهایشان در بندرها باقی مانده است و نمی‌توانند ترخیص کنند و عملاً کسی هم پاسخگو نیست.
رشد بی‌مهابای نقدینگی
مسعود خوانساری نسبت به رشد بی‌مهابای نقدینگی نیز هشدار داده است. نقدینگی سرگردانی که به گفته او «هر روز مثل بهمن یک بازاری را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، یک روز بازار سهام، یک روز مسکن، یک روز دلار و ارز و در این چند روز اخیر هم سکه، دلار و خودرو.»
به باور کارشناسان نقدینگی اکنون "مهمترین عامل اخلال" در نظام اقتصادی ایران است.
بنا بر آمار در چند ماه گذشته نقدینگی با رشدی ۱۳،۸ درصدی مواجه بوده که معنایش این است: «روزانه دو هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان به حجم نقدینگی اضافه می‌شود». به گفته خوانساری در پنج ماهه اخیر ۳۴۰ هزار میلیارد تومان بر حجم نقدینگی اضافه‌شده است و اگر همین روال ادامه داشته باشد شاهد رشد ۳۲ درصدی خواهیم بود.
او پیش‌بینی کرده است که با ادامه این روال تا پایان سال جاری ۸۰۰ هزار میلیارد تومان به حجم نقدینگی در ایران اضافه خواهد شد. این در حالی است که دولت هم راه‌حلی برای کاهش نقدینگی یا حتی توقف افزایش آن ندارد.
بحث ها بر سر "تسعیر دارایی‌های خارجی بانک مرکزی" یا تزریق منابع صندوق توسعه به بازار بورس است که به گفته رئیس اتاق بازرگانی تهران هرکدام از آنها باعث افزایش پایه پولی و تورم‌های افسارگسیخته می‌شود.
او گفته: «تقاضای ما از دولت محترم این است که این اتفاقات صورت نگیرد، مردم تحمل این مقدار گرانی و تورم را ندارند.»
همه این معضلات در حالی است که مهمترین وزارتخانه ایران یعنی صمت (وزارت صنعت معدن و تجارت) ماه‌هاست بدون وزیر مانده است. نتیجه این که یا تصمیمات لازم گرفته نمی‌شود و یا «تصمیماتی که گرفته می‌شود کارشناسی نیست و این عملاً هم به تولید و هم صادرات لطمه زده است.»
اگرچه دولت همواره سعی می‌کند صادارت محصولات پتروشیمی را در سبد صادرات غیرنفتی بگذارد، اما هم کارشناسان و هم مرکز پژوهش های مجلس تاکید می‌کنند که این محصولات غیرنفتی به شمار نمی‌روند. با این حال حتی اگر آن را به حساب صادرات غیرنفتی گذاشته شود، باز وضع اقتصاد ایران چشم‌انداز روشنی ندارد.
وضع صادارت نفتی چگونه است؟
تا پیش از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای، صادرات روزانه نفت ایران گاه به حدود دو و نیم میلیون بشکه در روز نیز می‌رسید. این میزان در ماه‌های گذشته روزی بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار بشکه برآورد می‌شود. با این حال میزان واقعی صادرات نفت ایران به درستی مشخص نیست زیرا آنچه در ماه‌های گذشته به فروش رسیده همه پنهانی، و از جمله از طریق دلالان و واسطه‌ها بوده است.
تنگناها به قدری است که بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران اذعان می‌کند که برای باز کردن راه "صادرات مویرگی" از سپاه پاسداران و نیروهای امنیتی و خارجی کمک می‌گیرد و برای دور زدن تحریم "از هر کسی که امکان بوده" کمک گرفته‌اند.
به گزارش خبرگزاری ایرنا محمد باقر نوبخت، معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان برنامه و بودجه روز ۱۳ شهریور در نشست اعضای شورای توسعه و برنامه‌ریزی همدان گفت: «شدیدترین مرحله تحریم نفت در برابر غذا بود اما الان در شرایطی هستیم که این بی‌انصاف‌ها و دژخیمان حتی برای غذا و دارو اجازه فروش یک قطره نفت را نمی‌دهند».
آن گونه که رئیس سازمان برنامه و بودجه گفته اگر نفتی هم از این طریق به فروش برسد به دلیل تحریم‌های بانکی و مالی منابع آن به دست ایران نمی‌رسد.
معاون رئیس جمهوری علیرغم اعتراف به این تنگناها ادعا کرده که شعار سال که رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای، "جهش تولید" تعیین کرده تحقق می‌یابد و "بخش تولید ملی را بی‌توجه به تحریم‌ها جهش می‌دهیم".
بر پایه گزارش‌های صندوق بین‌المللی پول رشد اقتصادی جمهوری اسلامی امسال نیز مانند دو سال گذشته و پس از بازگشت تحریم‌ها همچنان منفی خواهد بود. در کنار برآوردهای نهادهای بین‌المللی مرکز آمار ایران هم در تازه‌ترین گزارش خود که ۱۱ شهریور منتشر شد اعلام کرد که تولید ناخالص داخلی در ایران در بهار امسال به نسبت فصل مشابه سال پیش با احتساب نفت سه و نیم درصد کاهش داشته است.
آمار این مرکز نشان می‌دهد که رشد منفی اقتصادی در گروه صنایع و معادن در بهار امسال به نسبت سه ماهه نخست سال پیش ۴/۴ درصد بوده است.