روز جهانی زن در آسیای مرکزی

در کشورهای آسیای مرکزی هشتم مارس با شکوه فراوان در میان خانواده ها جشن گرفته می شود. دولت و مقامات رسمی نیز این روز را رسما تجلیل می کنند. خرامان بقازاده محقق و روزنامه نگار تاجیک در گفتگو با برنامه فارسی صدای آلمان می گوید، روز جهانی زن ماهیت سیاسی خود را در آسیای مرکزی ازدست داده و بیشتر به یک جشن مردمی و ملی تبدیل شده است.

در این روز به مسائل و مشکلات زنان کشورهای آسیای مرکزی نیز توجه خاصی می شود.

خانم خرامان بقازاده ، هشتم مارس، روز جهانی زن برای زنان آسیای مرکزی چه اهمیتی داره؟

در قلمرو جمهوری های آسیای مرکزی و کلا در قلمرو شوروی سابق روز جهانی زن دیگر آن مفهوم سیاسی را که از آغاز گرفته بود از دست داد و این جشن تبدیل شد به یک جشن مردمی و خانوادگی و به یک جشن عادی. درست است که این جشن در سطح حکومت ها و دولتی هم در این کشورها تجلیل می شود و مردم یک روز استراحت می کنند و تعطیل اعلام می گردد ، اما برای اکثریت یک روز خوبی است که به بهانه آن از خواهران و مادران یاد می شود و به آنها دسته گلی هدیه می کنند.

به مناسبت روز جهانی زن چه سنت ها و آئین هائی در منطقه آسیای مرکزی هست و یا مراسم هائی برگزار می شود؟

اگر می گوئید در سطح دولتی این جشن چطور تجلیل می شود، باید بگویم که در آستانه این جشن، معمولا در ششم و هفتم ماه مارس رهبر دولت مثلا تاجیکستان را درنظر بگیریم، زنانی را که در ساختارهای دولتی کار می کنند و یا مشهورترین چهره های فرهگی مثل هنرپیشه ها و خوانندگان زن را به یک تالار ویژه ای دعوت می کند و با آنها دیدار به عمل می آورد.

در رادیو و تلویزیون هم برنامه های ویژه ای تقدیم زنان می شود.

البته با نظرداشت اینکه حکومت های خودکامه هم هستند که تلاش می کنند به این جشن بیشتر رنگ دولتی بدهند. اما در سطح خانواده ها و در میان مردم این جشن بسیار محترم شمرده می شود. برادران و پدران ما در آستانه این روز و یا روز هشتم مارس به بانوان منزل دسته گل هائی را تقدیم می کنند. و این جشن را می توان از این نظر شبیه سال نو دانست که در هر خانواده تاجیک و یا خانواده های آسیای مرکزی تجلیل می شود.

یعنی شما این جشن هشتم مارس را شبیه عید نوروز می دانید؟

نوروز جشنی هست که مفهوم و معنای خود را دارد. البته فراتر از معنای سیاسی است و ریشه های آن قدیمی تر است. اما جشن هشتم مارس در کشورهای ما جا افتاده و جزو جدائی ناپذیر فرهنگ ما شده است.

آیا در ماه مارس به این مناسبت زنان حقوق و دستمزد بیشتری دریافت می کنند؟

معمولا نه، چون زنها در جامعه ما از نظر کارشناسان بخشی هستند که پیوسته برای حقوق خود مبارزه می کنند و برای دستیابی به امکانات بیشتر اقتصادی تلاش می کنند. زنها در کارخانه ها و در سطح اجتماع به مراتب از مردها کمتر حقوق می گیرند.

مشارکت زنان در امور سیاسی کشورهای آسیای مرکزی ، در حال حاضر چگونه است؟

در برخی از تحقیقات که در سراسر جهان و از جمله در جمهوری های آسیای مرکزی انجام گرفته، به بعضی از پیشرفت ها از جمله شرکت و حضور زنان در امور دولتی و پارلمان کشور اشاره می شود. اما عملا همه اینها ظاهری هستند و اگر عمق آن را بکاوید، مشاهده می کنید که زنان در وظایف جدی و تصمیم گیرنده قرار ندارد. زنانی به عنوان حتی معاون نخست وزیر هم برگزیده شدند، اما نقش و هویت این زن هیچ معنائی ندارد. تنها چیز مثبتی که من می توانم بگویم افزایش مشارکت زنان در سازمان های مستقل غیر دولتی است.

گفته می شود که گروههای مستقل غیر دولتی زنان در سال های اخیر بسیار فعال شده، برای مثال در تاجیکستان حدود هزار سازمان غیر دولتی هست که بیش از 70 درصد از آنها را زنان رهبری می کنند؟ آیا می توان گفت که روند مشارکت زنان در گروههای مستقل غیر دولتی بیشتر از مشارکت زنان در امور اداری مملکت بوده ؟

صد درصد درست است. وقتیکه سازمان های غیر دولتی فعالیت خود را در آغاز سال های 90 در تاجیکستان شروع کردند، زنهائی که گروه تحصیل کرده و آگاهی هم بودند، نتوانستند در ساختارهای دولتی کار بکنند. در نتیجه شمار سازمان هائی که برای حقوق زنان مبارزه می کردند افزایش یافت. تعداد زنانیکه توانستند علیه پایمال شدن حقوقشان در سطح دولت و خانواده صدای اعتراض خود را بلند کنند، بیشتر شد. این سازمان های مستقل و غیر دولتی از جانب سازمان های بین المللی نیز پشتیبانی شدند. بدنبال مبارزه سازمان های مستقل و غیر دولتی زنان، جامعه تاجیکستان توانست راجع به خشونت درخانواده ها آگاهی پیدا کند و این یکی از برجسته ترین نمونه های فعالیت زنان در جامعه ماهست که می توان بر آن تاکید کرد.