روسیه و معضل نیروگاه اتمی بوشهر
۱۳۸۸ آذر ۳, سه‌شنبه
شکایت ایران از روسیه به مجامع بین‌المللی
تأخیر در تحویل نیروگاه اتمی بوشهر نگرانی دولتمردان ایران را برانگیخته است. حمیدرضا کاتوزیان، رئیس کمسیون انرژی مجلس خبر داده که با توجه به وضعیتی که به وجود آمده و روس‌ها همچنان بر عدم‌پایبندی به تعهدات خود مصرهستند، مجلس ایران در صدد تهیه طرح تحقیق از روند کار این نیروگاه است. کاتوزیان می‌گوید که روس‌ها قرار بود ۹ سال پیش نیروگاه را تحویل دهند که با گذشت ۹ سال، تاریخ دقیق تحویل آن هنوز اعلام نمی‌شود. کاتوزیان انتقاد می‌کند که طرف روسی به وعده‌هایش عمل نمی‌کند و ایران نیز در دفاع از منافع ملی ضعف نشان می‌دهد. وی همچنین گفته است که قوه‌ی قضائیه ایران باید به وضعیت "خلافکاران" ایرانی رسیدگی کند و حتی مقامات طرف روسی نیز به مجامع بین‌المللی معرفی شوند.
دولت ایران: روس‌ها خیانت نکردند
با وجود اعتراض کمیسیون انرژی مجلس ایران، کمیسیون‌های امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس اعتراض به روسیه را درست نمی‌دانند و اعلام می‌کنند که تاخیر در راه‌اندازی نیروگاه بوشهر اشکال فنی دارد و به روسیه نباید بدبین بود. علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران نیز با حضور در مجلس اطمینان داد که اشکالات پیش آمده ناشی از دشواری‌های فنی روسیه بوده است. صالحی به نمایندگان مجلس گفت: «جمهوری اسلامی ایران روسیه را کشور دوست خود می‌داند و خیانت روس‌ها به ایران و عمل نکردن آنها به تعهداتشان مطرح نیست.» اعضای کمسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس از توضیحات صالحی اظهار رضایت کردند.
رسانه‌های روسیه اشکالات فنی را طرح می‌کنند
بحث بر سر عدم تحویل نیروگاه بوشهر و همچنین تحویل ندادن موشک‌های اس ۳۰۰ به ایران موضوع داغ روزنامه‌های روسیه نیزهست. روسیه با گذشت ۶ ماه از موعد تحویل این موشک‌ها هنوز آن را به ایران تحویل نداده است. روزنامه‌های روسی زبان همچنین درباره‌ی "بازنگری در موضع روسیه در قبال مسائل هسته‌ای ایران" می‌نویسند. رسانه‌های روسی در تحلیل‌های خود به دلایل تاخیر در تکمیل نیروگاه بوشهر به مشکلات "تبدیل سیستم غربی نیروگاه به سیستم شرقی و عدم تامین مالی به موقع" اشاره می‌کنند. برخی از تحلیل‌گران روس این قضیه را با بهترشدن روابط آمریکا و روسیه نیز در ارتباط می‌دانند. ولی اکثر رسانه‌های روسی زبان با استناد به مقامات روسیه، دشواری‌های فنی را دلیل اصلی تاخیر در تحویل نیروگاه اتمی بوشهر می‌دانند.
نیروگاه بوشهر اهرم فشار علیه آمریکا
اینگو مان‌تویفل، رئیس بخش روسی دویچه وله، نظری که در رسانه‌های روسی انعکاس یافته را قبول ندارد. وی اشاره می‌کند که "قضیه نیروگاه بوشهر" بخش مهمی از سیاست کلی روسیه در قبال ایران است. وی همچنین معتقد است تا کنون روسیه طرح بوشهر را به تاخیر انداخته تا بتواند از آن به عنوان اهرم فشار علیه غرب و آمریکا استفاده کند. مان‌تویفل درباره‌ی انعکاس قضیه نیروگاه بوشهر در رسانه‌های روسیه نیز می‌گوید، این رسانه‌ها به فکر ایجاد تصویری هستند که منافع سیاسی روسیه را تامین کند.
نپرداختن دستمزد کارشناسان روس
به نظر آلکسی موخین مدیر مرکز مطالعات سیاسی در مسکو و مولف زندگینامه‌ی ولادیمیر پوتین، روسیه قصد ندارد وضعیت منطقه را تغییر دهد. وی در گفتگو با بخش فارسی دویچه وله می‌گوید: «ایران متحد استراتژیک روسیه در خاورمیانه است و با توجه به این مسئله روسیه تلاش دارد بر مناسبات ایران و اسرائیل نیز تاثیر گذارد.»
در رابطه با نیروگاه بوشهر نیز این کارشناس معتقد است: «اشکالات فنی و از جمله نپرداختن حقوق کارشناسان روس دلیل اصلی تاخیر در تحویل نیروگاه اتمی بوشهر بوده است.» وی در ادامه اشاره می‌کند که بیشتر از مسائل سیاسی، دشواری‌های فنی سبب به تعویق افتادن تحویل نیروگاه اتمی بوشهربوده است. آلکسی موخین معتقد است که سیاست روسیه نسبت به ایران در منطقه "سیاست رفاقت بجای رقابت" است.
معامله روسیه با آمریکا بر سر ایران
الکساندر راهر کارشناس شورای روابط خارجی آلمان نظر آلکسی موخین را قبول ندارد. وی دلایل عدم تحویل به موقع نیروگاه اتمی بوشهر را چنین توضیح می‌دهد: «روس‌ها نمی‌خواهند بپذیرند، ولی در اصل آنها به دنبال مذاکرات پیچیده و طولانی با آمریکا و اسرائیل، تصمیم گرفتند که موشک اس ۳۰۰ را به ایران تحویل ندهند و همین قضیه درباره تحویل ندادن به موقع نیروگاه بوشهر نیز صادق است.»
کارشناس آلمانی راهر معتقد است که در حال حاضر ایران موقعیت پیچیده‌‌ای دارد و در انزوای بیشتری قرار گرفته است. وی در ادامه صحبت‌هایش اضافه می‌کند که از دست دادن ایران برای روسیه ریسک بزرگی است و بسیار گران تمام خواهد شد. زیرا روسیه بیم دارد که از این پس جمهوری اسلامی از فعالیت‌های گروه‌های ضدروس در شمال قفقاز حمایت کند.
این کارشناس می‌گوید، تا کنون تهران از گروه‌های تروریستی این منطقه حمایت نکرده بود، حال این مسئله می‌تواند تغییر کند.
تاخیر در تحویل نیروگاه بوشهر از دیدگاه رسانه‌های روسی زبان با دشواری‌های فنی از جمله "عدم انطباق تکنولوژی آلمان و روسیه" و "مشکلات مالی" توجیه می‌شود، ولی کارشناسان غربی دلایل سیاسی آن را اکنون مهمتر می‌دانند.
طاهر شیرمحمدی
تحریریه: بابک بهمنش