رویکردهای متفاوت به ادامه‌ی گفتگوهای اتمی
۱۳۸۹ بهمن ۵, سه‌شنبه
دور تازه‌ی گفتگو میان ایران و نمایندگان کشورهای گروه شش (پنج عضو دائم شورای امنیت و آلمان) بر سر برنامه‌های مناقشه‌برانگیز هسته‌ای جمهوری اسلامی روزهای اول و دوم بهمن‌ماه ۸۹ (۲۱ و ۲۲ ژانویه) در استانبول برگزار شد. کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه‌ی اروپا که سرپرستی تیم مذاکره‌کننده‌ی کشورهای ۵+۱ را بر عهده داشت این مذاکرات را مایوس‌کننده و بی‌نتیجه خواند. او همچنین اظهار داشت چنین گفتگوهایی در آینده ادامه خواهد یافت، اما در حال حاضر بر سر زمان و مکان آن تصمیمی گرفته نشده است.
درخواست غیرقابل قبول ایران
با پایان گرفتن گفتگوهای استانبول مقام‌های ارشد کشورهای درگیر در این مناقشه بر ضرورت ادامه‌ی یافتن مذاکرات تاکید کرده‌اند. این کشورها در عین حال در مورد چگونگی ادامه‌ی گفتگوها با هم اختلاف دارند. محمود احمدی‌نژاد روز یکشنبه با بیان این که در استانبول "طرفین به صورت دقیق با دیدگاه‌های هم آشنا شده‌اند" اظهار داشت "شرایط آماده شده است که اگر طرف مقابل به عدالت و احترام پایبند باشد، در جلسات آینده توافقات خوبی انجام شود."
ایران پیشتر درخواست کرده بود برای ادامه‌ی مذاکرات تحریم‌ها علیه این کشور لغو شود. اشتون این درخواست را "غیرقابل قبول" خوانده و گفته است «اساس کار همچنان این است که ایران نشان دهد برنامه هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز است.»
عدم اطمینان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
کشورهای ۵+۱ جمهوری اسلامی را متهم می‌کنند در مورد برنامه‌های هسته‌ای خود و ماهیت صلح‌آمیز آن شفاف‌سازی و اعتمادسازی نکرده است. تهران این اتهام را بی‌پایه می‌خواند و ادعا می‌کند فعالیت‌های اتمی این کشور ماهیتی صرفا صلح‌آمیز دارند. یوکیو آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گوید "همکاری‌های ایران [برای اثبات صلح‌آمیز بودن برنامه‌های هسته‌ای‌اش] کافی نبوده است."
آمانو روز سه‌شنبه، پنجم بهمن ماه به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت اطلاعات ما محدود به مواردی از فعالیت‌های هسته‌ای ایران است که به آژانس اعلام شده و به آن دسترسی داریم. او با اشاره به احتمال وجود موارد اعلام نشده گفته است وجود تاسیسات قم زمانی آشکار شد که مراحل ساخت آن رو به پایان بود. آمانو می‌گوید به همین دلیل آژانس قادر نیست در مورد فعالیت‌های اعلام نشده‌ی ایران یا ماهیت کاملا صلح‌آمیز تمام برنامه‌های اتمی این کشور اطمینان داشته باشد.
سلطانیه: ایران آماده‌ی تبادل سوخت
شورای امنیت سازمان ملل متحد با صدور چهار قطعنامه در ارتباط با فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی این کشور را ملزم کرده است برای کسب اعتماد جهانی فعالیت‌های مربوط به غنی‌سازی اورانیوم را به حالت تغلیق درآورد. روز دوشنبه علی‌اصغر سلطانیه، نماینده دائم جمهوری اسلامی در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد «ایران قطعنامه‌های شورای امنیت را اجرا نخواهد كرد.»
خبرگزاری روسی اینترفاکس از قول سلطانیه نوشت «تهران آماده انجام مذاكرات درباره تمام موضوعات دستور كار بین‌المللی ازجمله مسائل خلع سلاح، منع اشاعه سلاح هسته‌یی و تبادل سوخت هسته‌یی است.» مطابق پیشنهادی که از سوی آژانس بین‌المللی مطرح شد قرار بود ایران به منظور اعتماد سازی ۱۲۰۰ کیلو اوارنیوم کمتر غنی‌شده‌ی خود را با ۱۲۰ کیلو اورانیوم با غنای ۲۰ درصد، که در راکتور تحقیقاتی تهران مورد استفاده قرار می‌گیرد، تعویض کند. قرار بود اورانیوم ایران در روسیه به غنای ۲۰ درصد برسد و پس از تبدیل به میله‌های سوختی در فرانسه، تحویل تهران شود.
بی‌‌اعتمادی و اعتماد تهران به مسکو
جمهوری اسلامی در مورد این پیشنهاد تا کنون مواظع ضد و نقیضی اتخاذ کرده است. علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران ۲۹ فروردین ماه سال جاری در مصاحبه با روزنامه روسی ورمیا نووستی اظهار داشت کشورش از تبادل اورانیوم استقبال می‌کند اما به روسیه و فرانسه اعتماد ندارد. او گفت «ممکن است روسیه و فرانسه پس از گرفتن اورانیوم کمتر غنی‌شده ایران، از پس دادن آن خودداری کنند.»
به گزارش خبرگزاری ایسنا سلطانیه می‌گوید «جمهوری اسلامی خواستار انعقاد قرارداد مستقیم با روسیه در زمینه تبادل سوخت برای رآكتور تحقیقاتی تهران است.» تهران سال گذشته مذاکراتی را برای تبادل سوخت با "گروه وین" انجام داد که متشکل از نمایندگان آمریکا، روسیه، فرانسه و آژانس بین المللی انرژی اتمی است. علی اصغر سلطانیه روز دوشنبه ضمن تاکید بر این که ایران برای تبادل سوخت تنها به روسیه اعتماد دارد به نمایندگان رسانه‌های این کشور گفت «ضرورتی ندارد كه در این طرح آمریكایی‌ها مشاركت داشته باشند، چرا كه در هر صورت این روس‌ها هستند كه به غنی‌سازی اورانیوم و تحویل سوخت هسته‌یی مبادرت خواهند كرد. حتی فرانسوی‌ها هم نیازی نیست كه در این طرح حضور داشته باشند.»
روسیه خواستار تمکین ایران به قطعنامه‌ها
در همین حال سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه در مسکو خواستار برگزاری دور تازه‌ای از گفتگوها میان تهران و نمایندگان کشورهای ۵+۱ شد. به گزارش ریانووستی او روز سه شنبه (پنجم بهمن ماه) گفت «نتیجه اصلی دیدار استانبول به نظر من آنست که بر همگان کاملا معلوم شد که باید به تدریج در جهت نزدیک شدن به یکدیگر گام بر دارند.» لاوروف می‌افزاید «ایران باید به خواسته‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و شورای امنیت عمل کند اما همزمان باید چشم‌اندازی را مشاهده کند که در صورت همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی در برابر این کشور باز خواهد شد.»
روسیه به رغم ناخشنودی از تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا و اتحادیه‌ی اروپا علیه ایران به تمام قطعنامه‌های تحریمی رای مثبت داده است. وزیر خارجه این کشور در مورد مذاکرات استانبول می‌گوید «البته لزوم روشن شدن کلیه مسائل مربوط به برنامه هسته‌ای ایران محور توجه روسیه و دیگر اعضای گروه بود.»
هشدار آلمان و فرانسه؛ تشدید تحریم‌ها
همزمان با اظهارات وزیر خارجه روسیه، هونگ لی سخنگوی وزرات خارجه چین نیز پرونده‌ی هسته‌ای ایران را پیچیده و حساس توصیف کرد و گفت این مناقشه تنها از طریق گفتگو و مذاکره قابل حل است. تاکید اعضای ۵+۱ بر ادامه‌ی گفتگوها در حالی انجام می‌شود که این کشورها همچنان بر الزام ایران به پذیرش قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل و از میان بردن ابهام‌های برنامه‌ی اتمی‌اش اصرار دارند.
روز دوشنبه آنگلا مرکل صدراعظم آلمان تهران را مسئول برطرف کردن تردیدها در مورد برنامه‌های هسته‌ای این کشور عنوان کرد و هشدار داد «در غیر این صورت راه تحریم‌ها ادامه خواهد یافت.» تهران بر ادامه غنی‌سازی پافشاری می‌کند و خواهان لغو تحریم‌هاست. آلمان این درخواست را به شدت رد کرده است. فیلیپ مایس‌فلدر، یکی از کارشناسان دولت ائتلافی آلمان در مسایل خارجی می‌گوید رهبری ایران از دیپلماسی این مسئله را می‌فهمد که «غرب را بفریبد و جامعه جهانی را معطل کند.»
همزمان با انتقادهای سیاستمدران آلمانی نیکلا سارکوزی، رئیس‌جمهور فرانسه نیز خواستار تشدید تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی شد. سارکوزی روز دوشنبه در یک نشست مطبوعاتی در کاخ الیزه گفت «من معتقدم تحریم‌ها در حال ثمربخشی هستند، اما باید این تحریم‌ها را تشدید کرد.»
BK/AJ