زخم کهنه و مسئولیت‌های تازه<br>جنگ جهانی دوم پس از هفتاد سال
۱۳۸۸ شهریور ۱۰, سه‌شنبه
هزاران سرباز آلمان نازی در اول سپتامبر سال ۱۹۳۹ لهستان را اشغال کردند. این سرآغاز جنگ مهیبی بود که شش سال طول کشید، میلیون‌ها انسان را به کام مرگ کشید و از اروپا ویرانه‌ای به جا گذاشت. با حمله به لهستان حدود شش میلیون نفر از اهالی این کشور به قتل رسیدند، که نیمی از آنها یهودی بودند.
ظرف دو هفته پس از حمله به لهستان، کشورهای بریتانیا و فرانسه به آلمان نازی اعلام جنگ دادند. آلمان حملات خود را گسترش داد و جنگ به سرعت به سراسر اروپا کشیده شد.
آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان، که در کنار دولتمردان اروپایی در مراسم رسمی در وسترپلات نزدیک گدانسک شرکت کرده است، بر مسئولیت آلمان تأکید کرد. خانم مرکل گفت که آلمان با شروع جنگ جهانی دوم مردم جهان را به ماتم و اندوهی عظیم فرو برد.
مسئولان و شرکای جرم
درباره اسباب و زمینه‌های جنگ جهانی دوم تا امروز اختلاف نظر وجود دارد. کمتر از دو هفته پیش از آغاز جنگ، یعنی در ۱۷ اوت ۱۹۳۹، پیمان عدم تجاوز میان آلمان نازی و اتحاد شوروی (سابق) به امضا رسید. بسیاری از تاریخ‌نگاران به ویژه در لهستان، بر مسئولیت اتحاد شوروی (سابق) انگشت می‌گذارند.
لخ کازینسکی، رئیس جمهور لهستان، در سخنرانی خود به شدت به "ارتش سرخ" حمله کرد، که به نظر او، دست هیتلر را در حمله به کشورش باز گذاشت. او گفت که رژیم بلشویکی در اتحاد شوروی با عقد پیمان دوستی با آلمان نازی، به لهستان "از پشت خنجر" زد. پیمان عدم تجاوز آلمان نازی با اتحاد جماهیر شوروی، "چراغ سبز"ی برای هیتلر بود تا با خیال آسوده لهستان را اشغال کند.
ولادیمیر پوتین، نخست وزیر روسیه، این دیدگاه را رد کرد. آقای پوتین گفت که روس‌ها به لهستانی‌ها به عنوان همرزم در جنگ علیه نازیسم نگاه می‌کنند. او گفت که کندوکاو دربارۀ علل جنگ کار تاریخ‌نویسان است و وظیفه فعلی دولتمردان این است که میان دو ملت اعتمادسازی کنند.
تاریخ‌نگاری اتحاد شوروی، نابود کردن "حکومت سوسیالیستی زحمتکشان" را هدف اصلی ارتش نازی از آغاز جنگ جهانی دوم می‌دانند. واقعیت این است که جنگ در اول سپتامبر ۱۹۳۹ شروع شد، زمانی که هیتلر و استالین دم از صلح و آشتی می‌زدند. تازه در ۲۲ ژوئیه ۱۹۴۱ بود که ارتش نازی حمله به شوروی را شروع کرد. گرهارد سیمون، کارشناس تاریخ اروپای شرقی، عقیده دارد: «موضع رسمی روسیه این است که حاضر نیست قبول کند هیتلر و استالین هر دو جنایتکارانی بودند در رأس دو رژیم خودکامه، که اول اروپا را میان خود تقسیم کردند و بعد با هم وارد جنگ شدند. مشکل این است که روسیه تا امروز حاضر نیست این موضوع ساده را قبول کند.»
مراسم یادبود آغاز جنگ ساعت ۴ و ۴۵ دقیقه بامداد سه‌شنبه در وسترپلات نزدیک گدانسک شروع شد. درست هفتاد سال قبل بود که یک رزمناو آلمانی با شلیک گلوله‌ای به سوی دژ نظامی وسترپلات آغاز جنگ جهانی دوم را اعلام کرد.