سایت‌های زنان؛ استفاده از ابزار رسانه برای اهداف جنبش زنان
۱۳۹۲ اسفند ۱۲, دوشنبه
وقتی در سال ۱۳۸۰ اولین سایت اینترنتی با محوریت مسائل زنان به نام "سایت زنان ایران" آغاز به کار کرد، هنوز هیچیک از جنبش‌های مدنی دیگر مثل جنبش دانشجویی و جنبش کارگری از اینترنت به عنوان ابزار استفاده نکرده بودند.
در آن سال‌های پایانی دولت اصلاحات، بر خلاف سال‌های اول آغاز به کار این دولت، فضا برای فعالیت‌های مدنی هر روز سخت‌تر می‌شد. امکان تجمع خیابانی و برگزاری نشست کم کم از زنان سلب می‌شد. در این فضا بود که اولین سایت اینترنتی زنان آغاز به کار کرد. اندک مدتی پس از آن نیز سایت "تریبون فمینیستی ایران" و بعد سایت "میدان زنان" کار خود را آغاز کردند.
محبوبه عباسقلی‌زاده، یکی از موسسان سایت "میدان زنان" در گفتوگو با دویچه‌وله اصلی‌ترین هدف روی‌آوری زنان به فضای اینترنت را یافتن شبکه ارتباطی عنوان می‌کند. او به فضای حاکم بر سال‌های آخر دوران اصلاحات و اوایل دولت احمدی‌نژاد اشاره می‌کند و می‌گوید: «وقتی بسته‌شدن فضای جامعه شروع شد، جنبش زنان دچار مخاطره شد و آن سازمان‌هایی که به صورت مستقل تشکیل شده بودند، دچار محدودیت شدید شدند. به‌‌خصوص از دوره ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد که اصلاً فضای سرکوب حاکم شد و تمام سازمان‌ها و گروه‌های مستقل یا بسته شدند یا مورد تهدید قرار گرفتند. آن موقع دیگر وب‌سایت‌ها فضای خوبی بودند برای اینکه بتوانند جنبش زنان را از سازمان‌ـ محوری به سوی کنشگری با "استراتژی کوله‌پشتی" هدایت کنند».
عباسقلی‌زاده تصریح می‌کند که سایت‌های زنان در حقیقت گروه‌ها و جریان‌های مختلف زنان را نمایندگی می‌کردند. به گفته این فعال زنان، این سایت‌ها در اصل به دنبال محدویت‌های به وجود آمده در فضای واقعی، در پی ایجاد امکان فعالیت در فضای مجازی تشکیل شدند.
محبوبه عباسقلی‌زاده به طور مشخص به سایت "میدان زنان" اشاره می‌کند و این سایت را "پایگاهی برای اعلام مواضع و سازماندهی گروه‌های مختلف" می‌داند. او عکس‌ها و پوسترهایی را که از کمپین‌های مختلف زنان در این سایت منتشر می‌شد، برنامه عمل یا برنامه اجرایی گروه‌های مختلفی می‌داند که در فضای واقعی اتفاق می‌افتاد و این سایت آنها را اعلام می‌کرد.
عباسقلی در عین حال تاکید می‌کند که کارکرد این سایت‌ها روزنامه‌نگاری صرف نیست، بلکه آنها کارکردی مبتنی بر فعالیت اجتماعی دارند، زیرا در واقع گروه‌های مختلف زنان از طریق این سایت‌ها سازمان‌یابی می‌شدند. او برای نمونه به مواردی اشاره می‌کند که سایت میدان به بهانه انتشار مجموعه مقاله‌هایی درباره یک موضوع خاص یا انتشار گزارشی، خیلی از نیروهای جوان را جذب گروه میدان می‌کرده و این درحقیقت وسیله‌ای بوده برای سازمان‌یابی.
تجربه اولین تلویزیون زنان
محبوبه عباسقلی‌زاده بعد از اعتراضات سال ۸۸ مجبور به ترک ایران شد. وی پس از خروج از ایران، اولین تلویزیون زنان ایران با نام "زنان تی‌وی" را راه‌اندازی کرد.
او درباره این تلویزیون می‌گوید: «زنان تی وی ادامه تکامل‌یافته تجربه‌های جنبش‌سازی در فضای مجازی است و ایده‌اش زمانی شکل گرفت که تعداد زیادی از فعالان زن مجبور به ترک ایران شدند. فکر اولیه براساس یک نیاز واقعی بود که البته داخل ایران وجود داشت و آن این بود که ما چطور می‌توانیم یک فضای جایگزین در فضای مجازی یا در فضای ماهواره داشته باشیم، برای اینکه بتوانیم همان کاری را بکنیم که از طریق وب‌سایت‌ها می‌کردیم. یعنی نیروها را متشکل کنیم، گفتوگو و گفتمان ایجاد کنیم و گفتمان‌های جنبش زنان را تقویت کنیم. بخش دیگراین ایده هم الهام گرفته از تجربه‌ی "سیمای شهروندی" بود که در طول جنبش سبز پخش می‌شد و اینکه چقدر مردم خودشان در روایت حرکت‌های خودشان نقش دارند و وقتی که دوربین دست خود مردم است، چقدر این روایت‌ها بدون واسطه و نزدیک به فضای واقعی مردم است».
عباسقلی‌زاده تاکید می‌کند که هدف "زنان تی‌وی" همانند سایت‌های زنان، سازمان‌یابی جنبش زنان، تلاش برای وارد کردن نیروهای جدید به جنبش زنان و جریان‌‌سازی در فضای رسانه‌ای است.