سخنگوی دولت ایران: از عربستان شکایت می‌کنیم
۱۳۹۴ مهر ۷, سه‌شنبه
محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت ایران، صبح سه‌شنبه (۷ مهر/ ۲۹ سپتامبر) در نشست خبری خود با انتقاد از "فشار منتقدان بر دولت" که ادامه ماندن حسن روحانی در نیویورک بعد از حادثه منا را "غیرمسئولانه" خوانده بودند، گفت: «ما باید نسبت به حادثه منصفانه عمل کنیم و از هر فرصتی برای فشار سیاسی به دولت استفاده نکنیم... عربستان همکاری‌های لازم را انجام نمی‌دهد. با این اوصاف آیا حضور رئیس جمهور در ایران موثرتر بود یا این که رئیس جمهور در مجمع عمومی سازمان ملل که یک تریبون خوبی است این فاجعه را پیگیری کند.»
بیشتر بخوانید: "شمار جانباختگان ایرانی فاجعه منا به ۲۲۸ تن رسید"
موضوع حضور یا عدم حضور غضنفر رکن‌آبادی، سفیر سابق ایران در لینان در میان حجاج جانباخته نیز یکی دیگر از موضوع‌های مطرح در اظهارات نوبخت بود. او گفت که رکن‌آبادی نیز با پاسپورت عادی و روال عادی به حج رفت و "دولت عربستان همان‌گونه که در برابر همه زائران ایرانی مسئول است در مورد آقای رکن‌آبادی هم مسئول است... ما از همه ابزارها چه ابزارهای رسمی و چه غیررسمی برای استیفای حقوق حجاج خود استفاده می‌کنیم. ما همچنین حتما از دولت عربستان شکایت می‌کنیم".
بیشتر بخوانید: خبرهای ضدونقیض درباره سرنوشت یک دیپلمات ایرانی در منا
دولت عربستان تا کنون حضور رکن‌آبادی در میان حجاج را تایید نکرده است. به گفته مقام‌های ریاض، چنین نامی در مبادی ورودی عربستان ثبت نشده است.
ظاهرا رکن‌آبادی تنها چهره سیاسی و دولتی در میان حجاج نبوده است. علی‌اکبر ولایتی، مشاور عالی رهبر جمهوری اسلامی در مسائل بین‌المللی، صبح روز سه‌شنبه از مفقود و کشته‌شدن "برخی افراد رده بالای" ایران در میان کشته‌شدگان حادثه منا سخن گفت و این حادثه را "ظن‌برانگیز" خواند.
ظن‌ها و سوال‌ها
در روزهای گذشته در رسانه‌های محافظه‌کار ایران حادثه منا صرفا به "سوء مدیریت" مقام‌های سعودی نسبت داده نمی‌شود، بلکه ظن "توطئه و دخالت عمدی" این کشور در بروز حادثه هم مطرح است. اظهارات ضد و نقیض مقام‌های سعودی و امتناع آنها از صدور مجوز برای سفر وزیر ارشاد ایران جهت پیگیری مسئله نیز محملی برای این گونه تبلیغات بوده است.
با این همه در رسانه‌های ایران بحث‌های منطقی‌تر هم در جریان است که خواهان تحقیق کارشناسی در این رابطه هستند.
از جمله روزنامه "اعتماد" با مقصر شمردن عربستان به عنوان عامل اصلی ماجرا و با تاکید بر لزوم تشکیل کمیسیون حقیقت‌یاب پرسش‌هایی از مقام‌های ایرانی را هم مطرح می‌کند: «چرا با وجود اينكه نسبت حجاج ايرانی حدود سه درصد كل حجاج است (۶۴۰۰۰ نفر از حدود دو ميليون حج‌گزار) ولی تعداد ايرانيانی كه در اين حادثه جان باخته‌اند حدود ١٠ درصد جانباختگان است؟ يعنی سه برابر بيش از نسبت جمعيتی آنان. آيا اين موضوع ناشی از اتفاق است؟ يا به حجاج ايرانی مربوط است؟ يا اين تعمد يا سهل‌انگاری‌های سعودی‌ها به معبری منحصر بوده كه حجاج ايرانی از آنجا رفت و آمد داشته‌اند؟»
بیشتر بخوانید: آیا حادثه منا بزنگاهی در روابط ایران و عربستان خواهد بود؟
"دفن در عربستان به مصحلت نیست"
موضوع دفن اجساد حجاجی که در حادثه منا قربانی شدند نیز یکی دیگر از محورهای صحبت سخنگوی دولت بود. محمدباقر نوبخت گفت: «دولت ایران و خانواده‌های قربانیان اجازه چنین کاری را نمی‌دهند.»
در باره وضعیت این اجساد، رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلال احمر ایران نکات بیشتری را توضیح داده است. به گزارش خبرگزاری مهر، علی مرعشی با اشاره به اینکه "در حال حاضر ۲۱ کانتینر یخچال‌دار به صورت شبانه‌روزی روشن هستند تا از فرسایش اجساد داخل کانتینرها جلوگیری شود"، او تصریح کرده است که این اجساد متعلق به زائران تمامی کشورهاست که در فاجعه منا کشته شدند.
رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلال احمر همچنین به "کانتینرها، سالن بزرگ سردخانه و همچنین سردخانه‌های کشویی مملو از اجساد کشته شدگان فاجعه منا" اشاره کرده و گفته است که بر خلاف بسیاری از کشورهای دیگر، ایران اجازه دفن اجساد حجاج خود در عربستان را به مقام‌های این کشور نداده است و این اجساد "حتما به داخل کشور منتقل خواهد شد".
امیر عبداللهیان، معاون عربی آفریقای وزارت امور خارجه ایران نیز با اشاره به این که در حالت عادی محل دفن حجاج درگذشته به تصمیم خانواده‌ها واگذار می‌شود، در مورد حاجی‌های جانباخته حادثه رویه دیگری را اعلام کرده است. این مقام ایرانی درباره تصمیمی که در این باره گرفته شده گفت: «نه خانواده‌ها چنین تقاضایی داشته‌اند و نه به مصلحت می‌دانیم که چنین اجازه‌ای به عربستان داده شود، زیرا تعیین سرنوشت مفقودان باقیمانده برای ما مهم است و قطعا برای خانواده‌های آنها هم مهم است که پیکرهای جان باختگان آنها به ایران منتقل شود.»
واکنش تند وزیر خارجه عربستان به اظهارات حسن روحانی
در همین حال، وزیر امور خارجه عربستان به اظهارات حسن روحانی در باره حادثه منا واکنش تندی نشان داده است. او با متهم کردن ایران به "ایجاد هرج و مرج " در مراسم حج در سال‌های گذشته گفته است: «آخرین افرادی که می‌توانند درباره مراسم حج و خانه خدا سخن بگویند ایرانی‌ها هستند، زیرا پیش از این چه با تظاهرات یا با هرج و مرج در مکه مشکلات زیادی برای حجاج و زوار بیت‌الله الحرام ایجاد کرده و سبب شهادت زائران شده‌اند.»
عادل الجبیر افزوده است: «آنچه رئیس جمهور ایران گفته با اصل عدم دخالت در امور دیگر کشورها در تضاد است و تحقیق‌هایی در این زمینه در حال انجام است که نتایج آن اعلام خواهد شد.»
حسن روحانی، رئیس جمهور ایران ،روز دوشنبه (۶ مهر) در مجمع عمومی سازمان ملل بخش اول اظهارات خود را به فاجعه منا اختصاص داد و گفت: «متاسفانه حجاج قربانی بی‌کفایتی و سوء مدیریت مجریان شده و حتی به دلیل عدم پاسخگویی مسئولان، از شناسایی مفقودین و بازگرداندن سریع پیکر قربانیان به خانواده های عزادارشان دریغ شده است.»