سرنوشت مذاکرات برجام در سایه "تقاضاهای حداکثری" ایران

آمریکا و کشورهای اروپایی از جمهوری اسلامی درخواست کرده‌اند هر چه زودتر به پشت میز مذاکره باز گردد. وزارت امور خارجه آلمان و فرانسه در دو اقدام مستقل ناخشنودی خود را از وقفه طولانی ایجاد شده در مذاکرات ابراز کرده‌اند.

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا نیز بار دیگر تاکید کرده که دریچه مذاکرات بی نهایت باز نیست و آمریکا در حال بررسی گزینه‌های جایگزین برای مذاکرات است.

سایت "بلومبرگ" روز سوم سپتامبر با انتشار یک مقاله تحلیلی نگاهی داشته است به وضعیت ایران و آمریکا در مذاکرات وین.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

نویسنده، مقاله خود را با کاهش دامنه تاثیر سیاست "فشار حداکثری" دونالد ترامپ آغاز می‌کند. می‌گوید نتیجه در پیش گرفتن آن سیاست این بوده است که جمهوری اسلامی بر غنی‌سازی اورانیوم بیافزاید و به نقطه گریز هسته‌ای نزدیک شود.

از سوی دیگر اوضاع اقتصادی ایران به پشتوانه حمایت‌های پکن و مسکو ثبات بیشتری یافته است. این ثبات اقتصادی حتی به‌رغم تحریم‌های سنگینی که علیه صنعت نفت ایران اعمال شده به دست آمده است.

همین موضوع عملا فضا را برای جمهوری اسلامی در پیشبرد مذاکرات هسته‌ای خود مناسب‌تر ساخته است. "بلومبرگ" حتی احتمال می‌دهد که ایران با لیستی جامع‌تر از تقاضاهای خود به دور هفتم مذاکرات کمیسیون مشترک برجام در وین بازگردد.

سرنوشت برجام؟

نویسنده مقاله یاد شده نوشته است که هرگاه جمهوری اسلامی بر دامنه تقاضاهای خود در مذاکرات هسته‌ای بیافزاید، عملا سه احتمال ممکن است روی دهد: یا مذاکره برجام طولانی‌تر می‌شود و چه بسا تا سال آینده نیز ادامه می‌یابد، یا مذاکرات در میانه‌راه بی نتیجه به پایان می‌رسد و امکان سوم وقوع بحران جدیدی در خاورمیانه است.

باید یادآور شد که بخشی از تحریم‌های وضع شده از سوی دولت ترامپ علیه ایران در ارتباط با نقض حقوق بشر یا حمایت‌های جمهوری اسلامی از فعالیت‌های تروریستی بود، تحریم‌هایی که عملا ربطی به مسائل مورد توافق در برجام ندارند.

درخواست لغو این تحریم‌ها از سوی ایران می‌تواند دولت آمریکا را در موقعیت دشواری قرار دهد. بایدن برای لغو چنین تحریم‌هایی از جمله باید بتواند کنگره آمریکا را نسبت به عدم نقض حقوق بشر توسط دولت ایران قانع کند. چنین امری نه مورد توافق دولت بایدن است و نه عملی است.

نفتالی بنت، نخست‌وزیر اسرائیل با طرحی برای مقابله با عدم پیشرفت مطلوب مذاکرات هسته‌ای کشورهای پنج به اضافه یک با ایران به دیدار جو بایدن، رئيس جمهوری آمریکا رفته بود.

یائیر لاپید، وزیر امور خارجه اسرائیل و بنی‌گانتس، وزیر دفاع این کشور نیز طی روزهای گذشته بر حق اسرائیل در دفاع از امنیت خود تاکید ورزیده بودند. این در حالی است که بایدن هنوز بر روی ادامه تلاش‌های دیپلماتیک حساب می‌کند.

دور هفتم مذاکرات

برخی از محافل دیپلماتیک پیش‌بینی کرده‌اند که دور هفتم مذاکرات هسته‌ای در وین در حاشیه نشست عمومی اعضای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آغاز شود.

اجلاس عمومی آژانس قرار است روز ۲۱ سپتامبر در وین برگزار شود. هنوز تاریخ شروع دور هفتم این مذاکرات تعیین و اعلام نشده است.

روز سه‌شنبه، ۳۱ اوت حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه دولت رئیسی اعلام کرده بود که جمهوری اسلامی برای تشکیل تیم جدید مذاکره کننده به دو تا سه ماه زمان نیاز دارد. موضوعی که با اعتراض و مخالفت آلمان و فرانسه روبه‌رو شد.

در همین ارتباط ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجه فرانسه و هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان با همتای ایرانی خود تماس تلفنی داشته‌اند.

پیش‌بینی می‌شود رافائل گروسی، دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیش از برگزاری اجلاس عمومی یاد شده با محمد اسلامی، رئيس سازمان انرژی اتمی دولت رئیسی دیدار و گفت‌وگو کند.

بهبود اوضاع اقتصادی ایران به‌رغم تحریم‌ها

آنچه به سود جمهوری اسلامی ایران تغییر کرده، اوضاع اقتصادی این کشور است. ایران از حمایت دومین غول اقتصادی جهان سود می‌برد و به پشتوانه این حمایت عملا موفق به کاستن از فشارهای تحریمی شده است.

نویسنده "بلومبرگ" در مقاله خود به افزایش تولید فولاد ایران پرداخته و آن را یکی از جلوه‌های بهبود وضعیت اقتصادی ایران ارزیابی می‌کند.

گفته می‌شود تولید فولاد توسط ایران در ماه ژوئیه از افزایش چشمگیری برخوردار بوده و اکنون ایران در بین ده کشور بزرگ تولید کننده فولاد جهان قرار دارد.

از سوی دیگر جمهوری اسلامی با کمک چین در حال ایجاد بنادر جدید و همچنین گسترش شبکه خط آهن خود است.

در ماه اوت ایران از برنامه خود برای استخراج گاز طبیعی در دریای خزر خبر داده بود. در همین ارتباط، یک مقام ارشد شرکت ملی نفت چین روز دوم سپتامبر (۱۱ شهریور) راهی ایران شده است. محور مذاکرات، گسترش همکاری‌ها و اجرایی کردن پروژه بهره‌برداری از گاز دریای خزر بوده است.

ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت

گفته می‌شود که کشورهای اروپایی و آمریکا پیش از اخذ تصمیم در مورد راهکار احتمالی خود درباره مذاکرات برجام منتظر نتیجه تلاش‌های رافائل گروسی، دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌مانند.

در صورت آنکه تلاش‌های دیپلماتیک به نتیجه نرسد، کشورهای اروپایی و آمریکا سیاست ارجاع طرح قطعنامه مربوط به پرونده مناقشه هسته‌ای ایران به شورای امنیت را دنبال خواهند کرد.

به نظر نمی‌رسد که چنین اقدامی بتواند همراهی چین و روسیه، دو عضو صاحب حق وتو در شورای امنیت را کسب کند.

به کانال اینستاگرام دویچه وله فارسی بپیوندید

"بلومبرگ" در ادامه نوشته است که گرچه روسیه از درخواست آژانس مبنی بر بازرسی از فعالیت‌های هسته‌ای ایران دفاع می‌کند، اما تمایلی به همراهی در اعمال فشار بیشتر به جمهوری اسلامی از خود نشان نمی‌دهد.

در چنین شرایطی نگاه‌ها متوجه شروع دور هفتم مذاکرات کمیسیون برجام در وین است. دور ششم این مذاکرات در روز ۳۰ خرداد به پایان رسیده بود. اکنون پس از گذشت بیش از ۷۰ روز، زمانی برای ادامه مذاکرات تعیین نشده است.