سرنگونی هواپیمای اوکراینی؛ ختم دادرسی، سرخوردگی شاکیان
۱۴۰۱ اسفند ۲۳, سه‌شنبه
سه سال پس از سرنگونی پرواز شماره ۷۵۲ شرکت هواپیمایی اوکراین بر اثراصابت موشک‌های سپاه پاسداران رسیدگی قضائی به این پرونده در ایران خاتمه یافته اعلام شد.
سخنگوی قوه قضائیه در نشست خبری روز سه‌شنبه، ۲۳ اسفند گفت رسیدگی به اتهام متهمان این پرونده پس از بیست جلسه خاتمه یافت.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، مسعود ستایشی در جمع خبرنگاران گفته مطابق آخرین اطلاعات رای دادگاه تا آخر سال جاری اعلام می‌شود و این رای غیرقطعی و قابل تجدیدنظرخواهی است.
هواپیمای پرواز ۷۵۲ تهران – کی‌یف بامداد ۱۸ دی ۱۳۹۸ اندکی پس از برخاستن از فرودگاه هدف دو موشک پدافند هوایی نیروی هوافضای سپاه پاسداران قرار گرفت و سقوط کرد. در جریان این حادثه تمام ۱۷۶ سرنشین هواپیما جان خود را از دست داده‌اند.
سه روز پنهانکاری کامل، سه سال بی‌اعتنایی به دادخواهی
مسئولان جمهوری اسلامی با وجود شواهد و گزارش‌هایی که اصابت موشک‌های پدافند هوایی سپاه پاسداران به این هواپیما را علت سقوط آن عنوان می‌کردند تا ۲۱ دی و به رغم آگاهی دقیق از علت وقوع حادثه، این گزارش‌ها را به شدت تکذیب می‌کردند و به ارائه اطلاعات خلاف واقع می‌پرداختند.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
مسئولیت‌ناپذیری آمران واقعی این فاجعه جنایت‌بار و بی‌توجهی دادگاه به پیگرد مقام‌های ارشد سپاه و دیگر کسانی که مسئول سرنگون کردن هواپیمای مسافربری اوکراینی هستند از مدت‌ها پیش دادخواهان و شاکیان این پرونده را مایوس کرده است.
وکیل برخی خانواده‌ها و بازماندگان قربانیان می‌گوید: «تعداد زیادی از خانواده‌ها از رسیدگی عادلانه به پرونده هواپیمای اوکراینی ناامید شدند و از ادامه پیگیری شکایت خود انصراف دادند.»
روزنامه سازندگی ۲۲ اسفند از قول محمود علیزاده طباطبایی نوشت: «الان فقط ۲۰ تا ۳۰ نفر مانده‌اند و حدود ۶۰ نفر انصراف داده‌اند. این انصراف و پیگیری پرونده از طرق دیگر به هیچ وجه به نفع منافع ملی ما نیست و باید در این باره تا دیر نشده، چاره‌اندیشی شود.»
بسیاری از سرنشینان پرواز ۷۵۲ شهروندان ایرانی با تابعیت دوگانه از کشورهایی نظیر کانادا، بریتانیا و سوئد بودند و به همین دلیل برای رسیدگی به سرنگونی هواپیمای اوکراینی پرونده‌هایی نیز در محاکم قضائی خارج از ایران در جریان است.
علیزاده خاتمه کار دادگاه رسیدگی به این پرونده را تائید کرده و می‌گوید "اما به هر حال ابهامات جدی هنوز برای خانواده‌ها و وکلا مطرح است".
او افزود مهمترین ابهام نحوه نگهداری متهم ردیف اول است که از روز اول پس از اتفاق تا کنون به صورت انفرادی در یک "سوئیت" نگهداری می‌شود.
این پرونده در مجموع ده متهم دارد که از جمله به قتل شبه عمد، لغو دستور یا اهمال در انجام وظیفه متهم شده‌اند در حالی که وکلا معتقدند اتفاقی که سه سال پیش رخ داد از نظر حقوقی قتل عمد محسوب می‌شود.
سپر انسانی در مقابل حمله احتمالی آمریکا؟
سرنگونی هواپیمای اوکراینی چند ساعت پس از آن رخ داد که نیروهای سپاه پاسداران به تلافی کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده وقت نیروی قدس سپاه در حمله پهپادی نیروهای آمریکایی، تعدادی موشک به سمت دو پایگاه نیروهای آمریکایی و متحدانش در عراق پرتاب کردند.
یکی از انتقادهای مهم به جمهوری اسلامی این است که چرا با وجود در حالت آماده باش قرار گرفتن و افزایش پدافند هوایی به خاطر نگرانی از حمله متقابل آمریکا جلو پرواز هواپیماهای مسافربری را نگرفته و در عمل از آنها به عنوان سپر انسانی سوءاستفاده شده است.
"توضیح‌هایی" که مسئولان جمهوری اسلامی تا کنون درباره چگونگی سرنگون کردن هواپیمای اوکراینی داده‌اند و تقلیل آن به خطای انسانی اپراتور سامانه پدافند هوایی بسیاری را قانع نکرده است.
ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین در نخستین سالروز سرنگون کردن هواپیمای پرواز ۷۵۲ گزارش ایران را قانع کننده ندانست و تاکید کرد که تهران نمی‌توانسته متوجه هدف قرار دادن یک هواپیمای غیرنظامی نباشد.
امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه، پس از سه روز سکوت و پنهانکاری درباره علت واقعی سرنگونی پرواز ۷۵۲با در یک گفت‌وگوی تلویزیونی مدعی شد مامور سامانه پدافند هوایی سپاه، هواپیمای مسافربری اوکراینی را "اشتباها موشک کروز تشخیص داده" و به سمت آن شلیک کرده است.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
بر پایه آنچه تا کنون مشخص شده هواپیمای اوکراینی ابتدا هدف یک موشک به کنار بال هواپیما قرار گرفته و پس از این که خلبان تصمیم به بازگشت به فرودگاه کرده با پرتاب موشک دوم منهدم و سرنگون شده است.
علیزاده طباطبایی به روزنامه سازندگی گفت: «از نظر ما اپراتور پدافند بعد از زدن موشک اول کاملا دیده‌ست که این یک هواپیماست، بال هواپیما را هم دیده اما باز موشک دوم را شلیک می‌کند.»
آغاز روند ارجاع پرونده به دادگاه لاهه
چهار کشور که شهروندانشان در میان قربانیان بودند به رهبری کانادا مدتی پیش از ایران خواستند برای رفع اختلاف‌ها و ابهام‌ها داوری بین‌المللی الزام‌آور درباره این پرونده را مطابق توافق‌نامه ۱۹۷۱ مونترال بپذیرد.
بر پایه این توافق‌نامه اگر طرف‌های حادثه هوایی برای رفع اختلاف در مدت شش ماه درباره داوری مستقل به توافق نرسند می‌توان اختلاف را به دادگاه بین‌المللی لاهه ارجاع داد.
"انجمن خانواده‌های قربانیان پرواز PS752" هفتم دی ماه در بیانیه‌ای از آغاز روند قضائی ارجاع پرونده "سرنگونی عامدانه" هواپیمای اوکراینی به دیوان بین‌المللی دادگستری در لاهه خبر داد.
این انجمن دهم اسفند در بیانیه دیگری اعلام کرد اکثریت قاطع شاکیان پرونده دادگاه رسیدگی به این پرونده در ایران را "نمایشی" خوانده و با ذکر دلایل خود برای عدم صلاحیت دادگاه "نسبت به استرداد شکایت و ترک دادگاه اقدام کرده‌اند".
این انصراف و پس گرفتن شکایت به معنای عدم موافقت شاکیان با روند بررسی پرونده است و جمهوری اسلامی را یک گام دیگر به دیوان لاهه نزدیک می‌کند.