سوانح هوایی در ایران و مشکل هواپیماهای روسی
۱۳۸۸ مرداد ۵, دوشنبه
یک فروند هواپیمای ایلوشین مسافربری شرکت هواپیمایی «آریا» در مسیر تهران- مشهد عصر جمعه، دوم مرداد در هنگام فرود در فرودگاه هاشمی‌نژاد مشهد از باند فرودگاه خارج و دچار سانحه شد که بر اثر آن ۱۷ تن کشته و ۲۰ تن زخمی شدند.
۹ روز پیش از وقوع این حادثه نیز یک هواپیمای روسی دیگر که از تهران به مقصد ایروان در پرواز بود، تنها ۱۶ دقیقه پس از برخاستن از باند فرودگاه در قزوین سقوط کرد و تمامی ۱۶۸ مسافر آن کشته شدند.
هواپیماهای ارزان توپولوف
به‌کارگیری هواپیماهای ساخت روسیه در ناوگان هوائی کشور سبب نگرانی مسافران پروازهای داخلی شده است. برخی از مقامات نیز به این امر اذعان دارند.
ابوالقاسم رحمانی، سخنگوی کمیسیون عمران مجلس، با انتقاد از اینکه تعداد حوادث هوایی که در ایران رخ می‌دهد، بیش از دیگرکشورهاست، گفته است: « سوانح هواپیماهای توپولوف بیش از سایر هواپیماهاست و دولت نباید هنگام خریدهواپیما به دنبال هواپیماهای ارزان باشد.»
مشکل هواپیماهای روسی
سید شریف حسینی، عضو هیئت رییسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس با مطرح کردن تحریم کشورهای غربی علیه ایران و ضرورت تامین هواپیماهای مورد نیاز می‌گوید، ایران مجبور است هواپیماهای روسی خریداری کند. او در مورد این هواپیماها این گونه نظر می‌دهد: «هواپیماهای ساخت روسیه به‌دلیل ناسازگاری با شرایط آب و هوایی و اقلیم ایران و همچنین وجود برخی مشکلات فنی حوادث بسیاری را به‌وجود آورده است.»
پیشنهاد سید شریف حسینی برای حل مشکل، به کار گرفتن هواپیماهای خارجی اجاره‌ای در ناوگان هوائی کشور است.
خطر سقوط هواپیماهای کرایه ای
ولی برخی از کارشناسان با اشاره به آخرین سانحه هوائی هواپیماهای کرایه ای ایلیوشین قزاقستان از رویکرد ایران برای اجاره هواپیماهای خارجی در پروازهای داخلی انتقاد می‌کنند و آن را خطرناک می‌دانند. در سال پیش یک هواپیمای متعلق به شرکت هوایی "آیتک‌ایر" قرقیزستان که توسط شرکت ایرانی "آسمان" کرایه شده بود، در نزدیکی بیشکک پایتخت قرقیزستان سقوط کرد. اغلب مسافرین این هواپیما ایرانی بودند.
آیدین بک خبرنگار قرقیز در گفتگو با دویچه وله می‌گوید، شرکت های هواپیمائی کشورهای منطقه بر اساس استاندارداهای بین المللی فعالیت نمی‌کنند، چنانکه تمامی پروازهای کشور قرقیزستان از جمله شرکت "آیتک ایر" به کشورهای اروپائی ممنوع بوده است.
کرایه هواپیماهای فرسوده روسی
جانیل چتیربایوا، یک روزنامه نگار مقیم بیشکک که مسائل مربوط به سقوط هواپیمای آیتک ایر را پیگیری می‌کرد، اظهار می‌کند که مقامات ایرانی در کرایه هواپیماها سهل انگاری می‌کنند. وی در این خصوص اشاره می‌کند، علیرغم کهنه و فرسوده بودن و ممنوعیت پرواز هواپیماها به اروپا، ایران این گونه هواپیماها را کرایه می‌کند: "در خصوص وضعیت بد این هواپیماها همه اطلاع داشتند. بنظر من انتظار می‌رفت این هواپیما سقوط کند، چونکه سطح فساد مالی و رشوه خواری در قرقیزستان بسیار بالاست و مسائل مربوط به ایمنی و کنترل در این کشور بسیار ضعیف عمل می‌کند."
رشوه خواری و عدم تامین ایمنی
تعداد هواپیماهایی روسی در ناوگان های هوائی کشورهای منطقه بویژه در جمهوری های سابق شوروی بیشتر از ایران است. کارشناسان راه و ترابری توجه به کادرخلبان و خدمه، عمر هواپیما و همچنین رعایت استاداردهای بین المللی را در کرایه هواپیماها موثر می‌دانند. از جمله توجه به این مسئله که آیا ورود هواپیماهای شرکت های هواپیمائی به کشورهای اتحادیه اروپا آزاد است یا خیر، نیز می‌تواند یکی از معیارهای دیگر اجاره این هواپیماها باشد.
ولی در سال های اخیر در کرایه هواپیماهای شرکت های هوائی ارزانی آن مهمتر از ایمنی، عمر هواپیما، تجهیزات پیشرفته و استخدام کادر پروازی مورد توجه قرار گرفته است.
رشوه خواری و تاثیر مستقیم آن در ایمنی و تامین امنیت پرواز نیز یکی از دلایل عمده سقوط هواپیماهای روسی است.
توپولوف و مناسبات سیاسی با روسیه
در رسانه‌های داخل آمده است که براساس برنامه دولت باید ۶۰ فروند از هواپیماهای ناوگان هوایی کشور از دور خارج شوند و ۱۳۸ فروند هواپیمای جدید که حداکثر هشت سال از عمرشان گذشته باشد، به ناوگان اضافه شود تا عمر ناوگان هوایی به ۱۰ سال برسد.
با توجه به حوادث پیش‌آمده و شک جدی کارشناسان به ایمنی هواپیماهای ساخت روسیه بایستی دید که مسئولان برای تکیمل ناوگان هوایی کشور چه مسیری را پیش می‌گیرند. آیا سیاست تعیین‌کننده است و مناسبات سیاسی با روسیه فاکتور اصلی در تصمیم‌‌گیری خواهد بود؟
نویسنده: طاهرشیرمحمدی
تحریریه: رضا نیکجو