سپاه «سهم شیر» را می‌طلبد

روز یکشنبه (۱۶ مرداد / ۷ اوت) مراسم تودیع رستم قاسمی، وزیر نفت جدید جمهوری اسلامی، از مسئولیت فرماندهی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا برگزار شد. با حکم فرمانده کل سپاه، ابوالقاسم مظفری شمس که پیش از این ریاست هیئت مدیره "شرکت توسعه آب و نیروی ایران" و ریاست "انجمن تونل ایران" را برعهده داشت، جانشین رستم قاسمی در فرماندهی "خاتم‌الانبیا" شد.

به گزارش خبرگزاری مهر، در مراسم روز یکشنبه وزیر جدید نفت تاکید کرد که قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا «باید کارهای کوچک و متوسط را به بخش خصوصی بسپارد و در جایگاه بالاتری قرار گیرد به طوری که جایگزین شرکت‌های بزرگ خارجی شود». به گزارش خبرگزاری ایسنا، رستم قاسمی همچنین گفت: «اگر چه من مامور خدمت در وزارت نفت شده‌ام، اما همه وجود من در سپاه پاسداران است.»

بشنوید: گفت‌وگو با ژاله وفا درباره تلاش سپاه برای گسترش قدرت اقتصادی

همچنین سردار سرتیپ پاسدار محمدعلی جعفری، فرمانده کل سپاه پاسداران، ضمن اشاره به اینکه «بودجه کشور فعلا وابسته به اقداماتی است که در وزارت نفت صورت می‌گیرد»، گفت که «سپاه باید نقش برنده جبهه‌های اقتصادی در کشور داشته باشد».

قرارگاه خاتم‌الانبیا از "زیرمجموعه‌های سپاه پاسداران" به شمار می‌آید که در سال‌های اخیر قراردادهای کلانی را به ویژه در صنعت نفت و گاز با دولت ایران امضا کرده است. بخش خصوصی به اقدامات دولت جمهوری اسلامی در واگذاری پروژه‌های بزرگ کشور به سپاه پاسداران همواره انتقاد کرده است.

ژاله وفا، روزنامه‌نگار و تحلیلگر اقتصادی، به پرسش‌هایی در این زمینه پاسخ گفته است.

دویچه‏وله: خانم وفا، امروز مراسم تودیع و معارفه‏ی فرمانده‏ی "قرارگاه خاتم‏الانبیا" بود. فرمانده‏ی سابق این قرارگاه، وزیر نفت جدید جمهوری اسلامی است. به‏نظر شما، چنگ انداختن سپاه بر وزات نفت چه تأثیراتی روی اقتصاد ایران می‏تواند داشته باشد؟

ژاله وفا: این امر تازه‏ای نیست. گرچه یک تحول است که سپاه حتی سیطره‏ی خود را بر وزارت نفت هم گسترش داده، اما سپاه از بعد از جنگ، به‏تدریج از یک نیروی ایدئولوژیک- نظامی به یک مافیای نظامی- مالی تبدیل شده است. دست انداختن بر وزارت نفت نشان می‏دهد که سپاه پاسداران از اقتصاد ایران سهم شیر را طلب دارد. وزیر نفت جدید در مراسم تودیع خود با اعلام این‏که ما با پروژه‏های کم‏تر از یک‏صد میلیارد تومان راضی نمی‏شویم، اشتهای بیش از حد سپاه پاسداران را نشان داد که می‏خواهد خود را به یکه‏تاز میدان اقتصاد ایران بدل کند. از این نقطه‏نظر مسلماً عرصه‏ی اقتصاد ایران در اختیار رانت‏خواری بزرگ سپاه قرار دارد.

همان‏طور که اشاره می‌کنید، آقای رستم قاسمی گفته‏ است که «کارهای کوچک و متوسط را به بخش خصوصی می‏سپاریم». آیا این به معنای تایید اتهاماتی می‏تواند باشد که به قرارگاه خاتم‏الانبیا در مورد این‏که بر همه‏ی ارکان اقتصاد کشور دست انداخته است، زده می‏شد؟

من بر این نظر نیستم که به کارهایی می‏پردازند که بخش خصوصی از عهده‏ی آن برنمی‏آید. چون در سایت قرارگاه خاتم‏الانبیا می‏بینیم پروژه‏هایی را که برمی‏شمارند، از زنبورداری گرفته تا پروژه‏های نفت و گاز را در بر می‏گیرد. منتها سپاه پاسداران می‏خواهد مرتب بر سیطره‏ی اقتصادی‏ تحت اختیار آقای خامنه‏ای از یک طرف و خودش هم به عنوان بخش بزرگ مافیا در کشور از طرف دیگر، بیافزاید.

همان‏طور که بنیاد مستضعفان به عنوان "باغ فدک" آقای خامنه‏ای محسوب می‏شده، حالا سپاه با دست‏اندازی بر وزارت نفت و دست‏اندازی بر پروژه‏های عظیم نفتی و سازندگی، می‏خواهد حتی بخش خصوصی را از عرصه‏ی اقتصادی دفع کند و این نتایج بسیار دهشتناکی بر اقتصاد ایران خواهد گذاشت. و ما می‏بینیم که تولید ایران و صنایع کوچک ایران مرتب در حال ورشکستگی هستند.

از نظر سیاسی چطور؟ وارد شدن سپاه در وزارت نفت چه تأثیری در رابطه‏ی سپاه و دولت دارد؟

بعضی از برخوردها صوری هستند و باید مواظب بود گول این دعواهای درون‏جناحی را نخورد. اما بعضی‏های‏شان برخوردهایی هستند که بین دو دسته‏ی مافیایی انجام می‏شود که هر کدام سهم خود را می‏خواهند. امروز با این عملی که هم مجلس رأی داده و هم پیشنهاد آقای احمدی‏نژاد بوده که آقای قاسمی بر وزرات نفت سیطره پیدا کند، نشان داده شد که سپاه در پی پشتیبانی‏هایی که در انتخابات دور اول آقای احمدی‏نژاد و هم‏چنین در تقلب بزرگ دور دوم آقای احمدی‏نژاد انجام داده، دارد سهم‏خواهی‏اش را اکنون به منصه‏ی عمل می‏رساند.

ما باید مواظب باشیم که این روند به سیطره‏ی سپاه بر وزارت نفت ختم نخواهد شد و وزارت‏های دیگری را هم در بر می‏گیرد؛ همان‏طور که بر وزارت دفاع هم سیطره پیدا کرده‏اند. این سیطره گسترش پیدا خواهد کرد که نوعی عقب‏نشینی از نقطه‏نظر اختیارات آقای احمدی‏نژاد است که نتواند انتخاب آزاد خود را داشته باشد، ولی به‏هرحال پاسخ‏گویی است به شرکت سپاه در تقلبی که در دوره‏ی آقای احمدی‏نژاد برای روی کار آوردن ایشان انجام دادند.

امروز از سردار محمدعلی جعفری، فرمانده‏ی کل سپاه، شنیدیم که سپاه باید پیش‏برنده‏ی جبهه‏های اقتصادی در کشور باشد و در سخنان وزیر جدید نفت هم شنیدیم که خاتم‏الانبیا باید در جایگاه باز بالاتری قرار بگیرد و جایگزین شرکت‏های خارجی بشود. آیا توان مدیریتی و تکنولوژیک این کار و خواست‌‏ها وجود دارد؟

کیفیت پروژه‏های زیربنایی تولیدی همه نوعه‏ی کشور الان به علت انحصارطلبی و رانت‏خواری به دست نظامیانی افتاده که جز در بنای خاکریزها در دوران جنگ، کم‏ترین پیشینه‏ی تخصصی و علمی نداشته‏اند. با این سئوال شما، یاد این شعر سعدی افتادم که می‏گوید: «بوریاباف اگرچه بافنده است، نبرندش به کارگاه حریر» (حصیرباف را به کارگاه حریر نمی‏برند).

البته جدیداً معاون مالی- اداری و علمی- فن‏آوری ریاست جمهوری، آقای دلیری، ضمن این‏که اعلام کرده‏اند که قرارگاه خاتم‏الانبیا در حال حاضر ۴۰۰ پروژه در دست اجرا دارد، از نخبگان کشور خواسته‏اند که بیایند در این پروژه‏ها شرکت کنند. بنابراین اجرای این پروژه‏ها صرفاً مخصوص سپاهیان نمی‏شود. برای اجرای آن‏ها مسلماً از افرادی خارج از سپاه هم استفاده می‏کنند.

اما باید این را قبول کنیم که در چارچوب رانت‏خواری، سپاه بیشتر سهم پورسانت خود را می‏خواهد و بنابراین من شک دارم در این‏که از عهده‏ی اجرای صحیح و درست پروژه‏های درستی بربیایند که در آن شاید بسیاری از متخصصان و کارشناسان مستقل کشور، حاضر به همکاری با سپاه نباشند.

کیواندخت قهاری
تحریریه: شهرام احدی