شادمانی کردهای ایران از انتخاب ۳۶ نماینده کرد در ترکیه
۱۳۹۰ خرداد ۳۰, دوشنبه
جلال طالبانی، رئیس جمهور عراق و مسعود بارزانی رئیس منطقه‌ی خودمحتار کردستان عراق پیروزی حزب کردی "صلح و دمکراسی" در ترکیه را تبریک گفتند. بارزانی در پیام خود که به زبان کردی منتشر شده، تاکید کرده است، "مذاکره بهترین راه حل مشکلات کردهای ترکیه" است.
برخی از شخصیت‌های کرد ایرانی نیز در گفتگو با دویچه وله گفتند، انتخاب ۳۶ نماینده کرد به پارلمان ترکیه پیروزی کردهای ایران نیز هست و این رویداد در سرنوشت کردها و دیگر قومیت‌های ایران تاثیر خواهد گذاشت.
کردهای ایران چه می‌گویند؟
مصطفی هجری، دبیر اول "حزب دمکرات کردستان ایران" در گفتگو با دویچه‌وله دربارهی پیروزی کردهای ترکیه چنین می‌گوید: «سیستم دمکراسی ترکیه بویژه پس از به قدرت رسیدن حزب "عدالت و توسعه" در این کشور توانسته گام‌هایی را به منظور توسعه دمکراسی در کشور و حداقل حقوق مردم کرد بردارد».
آقای هجری می‌افزاید: «اما در قانون اساسی ترکیه مشکلات اساسی هست. حالا تعداد نمایندگان کردها در مجلس ترکیه افزایش یافته و اگر ائتلافی بین حزب حاکم و کردها به منظور تغییر قانون اساسی برای تحقق حقوق سیاسی کردها، انجام بگیرد، این مسئله تغییراتی را در وضعیت کشورهایی که کردها در آن ساکن هستند، بوجود خواهد آورد و تاثیر مستقیمی بر سرنوشت آنها خواهد گذاشت».
بهبود وضعیت قومیت‌ها در کشورهای همسایه ایران
کارشناسان مسائل اقوام می‌گویند، کشورهای همسایه‌ی ایران به نحوی تلاش می‌کنند، مشکلات قومی را حل کنند. مثلا در افغانستان عبدالرئوف ابراهیمی، رئیس مجلس این کشور از میان اقلیت قومی ازبک انتخاب شده است. زبان‌های قومی نیز در قانون اساسی این کشور به رسمیت شناخته شده و آموزش به زبان‌های قومی در مدارس آزاد است.
در عراق نیز جلال طالبانی، رهبر "حزب اتحادیه میهنی کردستان" به عنوان رئیس جمهور این کشور انتخاب شده است. طبق قانون اساسی این کشور زبان کردی و عربی دو زبان رسمی و دولتی به حساب می‌آیند و آموزش دیگر زبان‌ها نیز در مدارس آزاد است.
کارشناسان مسائل قومی تاکید می‌کنند برخلاف این روند، در ایران وضعیت قومیت‌ها بدتر شده است. اما بنظر آنها بهبود وضعیت قومیت‌ها در کشورهای همسایه‌ی ایران در سرنوشت اقلیت‌های قومی ساکن ایران تاثیر مثبتی خواهد گذاشت.
حضور کردها در مجلس ترکیه و شادمانی کردهای ایران
به نظر سامان رسول‌پور، روزنامه‌نگار و فعال حقوق بشر کرد وضعیت کردها در کردستان ترکیه در سال‌های اخیر پیشرفت داشته و این پیشرفت از تلاش و مبارزات خود کردهای ترکیه ناشی شده است. وی به دویچه وله می‌گوید، کردها طرفدار حل مسالمت‌آمیز مشکلات‌شان هستند.
رسول پور می‌افزاید: «کردهای ایران انتخابات پارلمانی ترکیه را با علاقه و اشتیاق پیگیری کردند و بعد از اینکه مشخص شد که کردها توانستند ۳۶ کرسی پارلمان را بدست بیاورند، موجی از خوشحالی و شادمانی کردستان و فعالان کرد ایرانی را در برگرفت. مفهوم این استقبال این می‌تواند باشد که تلاش کردها در هر بخش از آن کشورها که کردها در آن ساکنند و برای بدست آوردن حقوق خود تلاش می‌کنند، می‌تواند تاثیر مستقیمی در سرنوشت کردهای ایران نیز بگذارد».
«مسئله کرد هنوز در ترکیه حل نشده است!»
به قول رسول پور، نخستین درس انتخابات ترکیه برای کردهای ایران تجربه‌ی اتحاد کردها و ایجاد وحدت میان گرایش‌های سیاسی مختلف است.
این روزنامه‌نگار کرد همچنین تاکید می‌کند، موفقیت کردها علیرغم تفاوت‌های سیاسی وضعیت ترکیه و ایران می‌تواند درس و تجربه خوبی برای کردهای ایران باشد. گرچه وی تاکید می‌کند که نمی‌توان نتیجه را اکنون تحلیل کرد اما حضور وسیع کردها در پارلمان ترکیه را آغاز روندی ارزیابی می‌کند که به لحاظ معنوی روی کردهای ایران تاثیر مثبتی گذاشته و کردهای ایران با دقت و حساسیت این مسئله را دنبال می‌کنند.
«مقامات ایرانی باید از ترکیه درس بگیرند!»
سامان رسول‌پور در ادامه دربارهی تجربه ترکیه برای ایران نیز چنین می‌گوید: «درسی که می‌توان گرفت این است که در ایران هم حکومت باید صریحا موجودیت اتنیک‌ها را به رسمیت بشناسد وهر چه زودتر این اتفاق بیافتد، پیامدها و هزینه‌های کمتری برای جامعه ایران و مردم مناطق قومی خواهد داشت».
آقای رسول پور نتیجه‌گیری می‌کند: «در ترکیه پس از این همه سال که کردها برای بدست آوردن حقوقشان فعالیت کردند، توانستند مقام‌های ترکیه را به این نتیجه برسانند که این مسئله باید حل شود. بنابراین مقامات ایرانی این را باید به عنوان یک درس درنظر بگیرند که نمی‌توانند در درازمدت در مقابل مبارزات ملیت‌ها ایرانی برای رسیدن به حقوق انسانی خوشان مقاومت کنند».
اما برخی از کارشناسان مسائل قومی از جمله "کمال سیدو"، مسئول امور خاورمیانه در "بنیاد مدافع حقوق ملت‌های تحت ستم" که مرکز آن در شهر هانوفر آلمان است، انتقاد می‌کنند، هیچگونه گفت‌وگویی بین حکومت ایران و نمایندگان قومیت‌ها انجام نمی‌گیرد.
شش نفر از نمایندگان مجلس کرد فعلا زندانی هستند!
کمال سیدو در گفتگو با دویچه وله تاکید کرد که کردها از پیشرفت گفتگو در ترکیه استقبال می‌کنند، اما برای عملی شدن وعده‌های رهبران ترکیه این مسئله باید در قانون اساسی این کشور انعکاس یابد. این کارشناس که خود کرد است، چنین می‌گوید: «انتخاب ۳۶ کرد از جمله، لیلا زانا، احمد ترک، شرف‌الدین الچی به پارلمان ترکیه فرصت بزرگی را برای مبارزه‌ی ملی، سیاسی و مدنی خلق کرد در کردستان ترکیه فراهم کرده است. علاوه بر آن این یک فرصتی است برای دیالوگ بین کردها و حکومت ترکیه».
کمال سیدو در ادامه خاطرنشان می‌کند، «حاتیب دیجله، سلما ایرماق، فیصل ساری ییلدیز، گلسرن ییلدیریم، کمال آکتاش و ابراهیم آیخان»، شش تن از نمایندگان کرد در حبس بسر می‌برند. روز دوشنبه ۲۰ ژوئن باید تصمیم گرفته شود که آنها از حبس آزاد شوند. اگر آنها از زندان آزاد نشوند ۳۰ تن دیگر از نمایندگان دیگر کرد تصمیم گرفته‌اند به مجلس نروند.
مطابق قانون اساسی ترکیه، زندانیانی که مرتکب جرم سنگین از جمله قتل نشده‌اند، می‌توانند در انتخابات نامزد شوند و اگر رای آوردند از زندان نیز آزاد می‌شوند. انتظار می‌رود آن تعداد از شخصیت‌های کرد که هم‌اکنون در زندان‌اند ولی به عنوان نماینده از سوی مردم انتخاب شده‌اند، بزودی از زندان آزاد شوند.
حل مشکل کردهای ترکیه، الگویی برای منطقه!
کمال سیدو از بنیاد مدافع حقوق ملت‌های تحت ستم، بنیادی که بیش از ۴۰ سال دربارهی مسائل اقلیت‌ها فعالیت تحقیقاتی می‌کند، بر این باور است که ترکیه می‌تواند به الگویی برای حل مشکلات قومیت‌ها در منطقه از جمله در ایران تبدیل شود. بنظر او نمونه‌ی ترکیه نشان می‌دهد که مسئله کرد و قومیت‌ها را نه با سلاح و سرکوب، بلکه می‌توان فقط با گفتمان حل و فصل کرد.
وی در گفتگو با دویچه وله همچین می‌گوید: «اگر مقام‌های ترکیه موفق شوند با نمایندگان کردها برای حل مشکلات آنها گفتگو و چاره جویی کنند، تاثیر مثبت و خوبی در حل مسائل قومیت‌ها و موقعیت آنها در منطقه خواهد داشت و تحقق این مسئله می‌تواند ترکیه را به نمونه و الگویی برای دیگر کشورهای منطقه تبدیل کند».
مقام‌های ترکیه از جمله اردوغان، نخست وزیر ترکیه وعده دادند که در تغیرات آتی قانون اساسی به وضعیت کردها توجه خواهند کرد. به نظر کارشناسانی که با دویچه وله صحبت کردند، مسئله‌ی کرد در ترکیه هنوز حل نشده اما گرایش‌ها برای حل این مسئله در این کشوراکنون تقویت می‌یابد و این روند بر سرنوشت دیگر قومیت‌ها و اتنیک‌ها از جمله در ایران نیز تاثیر مثبتی خواهد گذاشت.
طاهر شیرمحمدی
تحریریه: مصطفی ملکان