شتاب چشمگیر اجرای حکم اعدام در ایران · مصاحبه
۱۳۸۶ شهریور ۱۵, پنجشنبه
دیروز (۱۴ شهریور) ۱۷ نفر در استان خراسان و ۴ نفر در استان فارس به دار آویخته شدند. واحد مرکزی خبر صدا و سیمای جمهوری اسلامی گزارش داد که اعدام‌شدگان در استان خراسان قاچاقچی مواد مخدر بوده و «مفسد فی‌الارض» شناخته شده‌اند. اعدام‌شدگان در شیراز نیز «شرور سابقه‌دار» و «محارب با خدا» خوانده شده‌اند.
تاکنون بارها سازمان‌های حقوق بشری، از جمله سازمان «دیده‌بان حقوق بشر» به اجرای حکم اعدام در ایران اعتراض کرده و از افزایش آن ابراز نگرانی کرده‌اند. رییس دوره‌ای اتحادیه اروپا، برخی کشورهای اروپایی به‌شکل جداگانه و نیز بسیاری از احزاب در این کشورها نیز، مراتب اعتراض خود علیه اجرای حکم اعدام در ایران را ابراز داشته‌اند.
دویچه‌وله: دکتر سیف‌زاده، با توجه به اعدام ۲۱ نفر دیگر در ایران به نظر می‌رسد که آمار اعدام‌ها تنها در تابستان امسال، دارد به تعداد اعدام‌ها در کل سال ۲۰۰۶ میلادی می‌رسد. به نظر شما نتیجه و پیامدهای این اعدام‌ها چه در ایران و چه در سطح بین‌المللی چیست؟
محمد سیف‌زاده: اعدام ممکن است که در کوتاه‌مدت بعضی از بزهکاران را به لحاظ ارعاب، مجبور به عقب‌نشینی کند و آمار جرم پایین بیاید. اما قطعا در درازمدت چنین نتیجه‌ای نخواهد داشت. از لحاظ داخلی نیز ممکن است مردم که گاهی اینها را به‌عنوان «اراذل و اوباش و اشرار» نامگذاری می‌کنند، که ما چنین واژگانی را نیز در قانون مجازات اسلامی نداریم، آنها را خوشحال کند. اما وقتی می‌بینیم آمار جرم پایین نمی‌آید و خشونت روزبه‌روز بالاتر می‌رود، مردم را در داخل کشور به آنجا خواهد رساند که این اعدام‌ها هیچ نتیجه‌ای نخواهد داشت، جز آنکه عواقب آن این باشد که از سوی کشورهای خارجی و غربی و ملل دیگر مورد نکوهش و انتقاد قرار بگیریم.
دویچه‌وله: معاون قضایی دادگستری استان فارس گفته است: «عاقبت برهم‌زدن امنیت عمومی چیزی جز برخورد شدید قضایی نیست». بنابراین شما معتقدید که این نوع برخوردهای شدید قضایی، به‌خصوص در مورد کسانی که نام «اراذل و اوباش» را به آنها داده‌اند، تاثیری عملا در بهترشدن امنیت عمومی نخواهد داشت؟
محمد سیف‌زاده: قطعا نخواهد داشت! برخورد شدید را بسیاری از علمای حقوق تایید می‌کنند، اما برخورد شدید صرفا به معنی اعدام نیست. اعدام این بزهکاران، مبارزه با عوامل جرم نیست، بلکه مبارزه با معلول است. علل مجرمانه در جامعه همچنان وجود دارد. تا فقر و اعتیاد، طلاق و ازهم‌پاشیدن زندگی‌ها، تورم و گرانی و این مسایل وجود دارد و روزبه‌روز عوامل جرم‌زا در جامعه زیادتر می‌شود، حذف فیزیکی مجرم، هیچ تاثیری در کاهش آمار جرم نخواهد داشت.
دویچه‌وله: دکتر سیف‌زاده، آیا اعدام دارد به پدیده‌ای عادی در جامعه تبدیل می‌شود و قوه قضاییه می‌تواند به‌راحتی چنین احکامی را صادر کند، یا واکنش مردم نسبت به آن منفی است؟
محمد سیف‌زاده: خود اینها گهگاهی فیلم‌هایی هم نشان داده‌اند که مردم خوشحال شده‌اند از این اعدام‌ها. اما تصور می‌کنم که عموم جامعه ایران از این مسایل استقبال نمی‌کند و نظر مساعدی نسبت به این اعدام‌ها ندارد.
دویچه‌وله: اعدام‌های گسترده در ایران با واکنش شدید کشورهایی مثل فرانسه، ایتالیا و هلند و برخی احزاب کشورهای اروپایی روبه‌رو شد و حدود یک‌ماه پیش هم دولت پرتقال، رییس ادواری اتحادیه اروپا به نمایندگی از این اتحادیه، نسبت به موج اعدام‌ها در ایران ابراز نگرانی کرد. جمهوری اسلامی ایران، مدام مثلا در رابطه با برنامه‌ی اتمی‌اش اعلام می‌کند که حاضر به مذاکره و رسیدن به توافق است. پس چرا در عرصه‌های حقوق بشری حاضر به نرمش نشان‌دادن نیست؟
محمد سیف‌زاده: در قسمت مجازات‌ها تصور اینها عموما بر این است که اینگونه برخوردهای شدید، موجب ارعاب شدید خواهد شد. بعضی از آقایان به ارعاب و ارحاب معتقد هستند و بنابراین شاید تصور می‌کنند با این گونه برخوردها بتوانند از چالش‌هایی که در ایران بوجود خواهد آمد در اثر مثلا فرض می‌کنیم گرانی، تورم و یا اعتراض به مدیریت‌های کلان جامعه، از اینها بتوانند جلوگیری کنند. حال آنکه من تصور می‌کنم اینها نیز باز در کوتاه‌مدت اگر موثر باشد، در درازمدت اثر معکوس خواهد داد.
دویچه‌وله: دکتر سیف‌زاده، شما در مقابل مجازات اعدام چه بدیلی را به جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد می‌کنید که ایدئولوژی حکومتی بتواند آن را بربتابد؟
محمد سیف‌زاده: فعلا از آنچه در تمام دنیا به‌عنوان بدیل مجازات اعدام صحبت می‌شود، ناچارا حبس است! مجازات حبس از منظر بعضی از حقوقدان‌ها ممکن است که شدیدتر از اعدام هم باشد. اما تصور من این است، تا زمانی که عوامل بوجود‌آورنده‌ی جرم در جامعه از بین نرود، این شدت عمل‌ها هم هیچ تاثیری نخواهد داشت و همچنین فعلا هم بدیلی جز حبس برای این گونه مجازاتهای سنگین درنظر گرفته نشده است.
مصاحبه‌گر: بهنام باوندپور (رادیو دویچه‌وله)