شکاف میان اعضای اوپک در آستانه اجلاس وین
۱۳۹۳ آذر ۵, چهارشنبه
بهای نفت از بهار سال جاری میلادی ۳۰ درصد کاهش یافته و به کمترین میزان ظرف ۴ سال گذشته رسیده است. در حالی که صاحبان خودروها و شرکت‌های مصرف‌کننده از چنین روندی خرسندند، کشورهای تولیدکننده نفت نگران تثبیت این وضع و یا کاهش هر چه بیشتر منبع درآمد خود هستند.
از سه سال قبل توافق شده که تولید نفت خام اوپک، روزانه ۳۰ میلیون بشکه باشد. این میزان حدود یک سوم کل تولید روزانه نفت در جهان است. بسیاری از کشورهای تولیدکننده (عضو یا غیرعضو اوپک) با کاهش تولید برای بالا بردن تقاضا و در نتیجه افزایش قیمت موافقند. در کنار روسیه، ونزوئلا، اکوادور و ایران آماده چنین محدودیتی هستند هرچند این تصمیم، موجب کاهش منابع بودجه آن‌ها نیز خواهد شد.
اعضای اوپک در کشورهای حاشیه خلیج فارس که عربستان سعودی در صدر آن‌ها قرار دارد، تاکنون با چنین اقدامی مخالفت جدی کرده‌اند. کویت، امارات متحده عربی و قطر در شمار کشورهای یاد شده هستند و در آن سو، عراق، ایران، ونزوئلا، اکوادور، الجزایر، آنگولا، لیبی و نیجریه که روی هم رفته، یک سوم کل نفت دنیا را تامین می‌کنند.
از نگاه پاره‌ای تحلیلگران بازار انرژی، موضع عربستان و برخی اعضای دیگر اوپک، تاکنون تابع مسائل سیاسی بوده، اما شاید با سپری شدن دوره‌ای چند ساله و با استخراج هر چه بیشتر نفت با شیوه فراکینگ (استخراج گاز یا نفت از لایه‌های سنگی اعماق زمین) تغییر کند.
آمریکا پیوسته نفت بیشتری با شیوه فراکینگ استخراج میکند و نیازش به واردات کمتر و کمتر می‌شود. در ادامه این روند، بهای نفت خام در اروپا نیز در حال کاهش است. همزمان بالادست بودن دلار نسبت به ارزهای دیگری که خریداران می‌پردازند، بازار تقاضا را سردتر میکند.
بیشتر بخوانید: رایزنی مقدماتی کشورهای نفت‌خیز برای توقف کاهش بهای نفت
به موازات این، پیش‌بینی‌های قبلی در جهت رشد تقاضای نفت واقع بینانه‌تر شده‌اند چرا که رشد اقتصادی در اروپا و چین کاهش یافته است.
کاهش تولید اوپک یا تثبیت آن؟
به اعتقاد ناظران اقتصادی، اعضای اوپک در وین، بر سر کاهش تولید به توافق نمی‌رسند. تحلیلگران بازار نفت و گاز می‌گویند امکان دارد کشورهای عضو تنها روی حفظ سقف تولید روزانه ۳۰ میلیون بشکه تاکید کنند. این میزان در ماه اکتبر، ۶۰۰ هزار بشکه بیشتر بود.
روز چهارشنبه در آستانه نشست اوپک، نفت برنت دریای شمال با کاهش ۳/ ۱ درصدی به بشکه‌ای ۳۰/ ۷۷ دلار رسید. توجه اساسی در اجلاس اوپک روی مواضع ایران و عربستان خواهد بود.
خبرگزاری فرانسه به نقل از بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران نوشت که گفت‌وگو با علی النعیمی، همتای سعودی او "فوق‌العاده" و مواضع طرفین بسیار نزدیک به هم بوده است.
این در حالی است که عربستان تاکید کرده از الگوی کاهش تولید برای حمایت از قیمت، پیروی نمی‌کند. النعیمی، در مورد جزئیات ملاقات خود با زنگنه چیزی به خبرنگاران نگفته است.
بیشتر بخوانید: چرا با وجود بحران‌های منطقه بهای نفت بالا نمی‌رود؟
در میان ۱۲ کشور عضو اوپک، ونزوئلا و عراق بیش از سایر کشورها بر کاهش میزان تولید نفت خام اصرار دارند تا به این وسیله میزان عرضه در بازار کاهش بیابد و سقوط قیمت‌ها مهار شود.
وزیر نفت ایران همچنین گفته در شرایط حاضر اصلی‌ترین نکته، حفظ اتحاد و همبستگی میان اعضای اوپک است و البته در این راه به همکاری کشورهای غیرعضو نیز برای مدیریت بازار نفت نیاز هست.
دولت ایران بودجه سال ۱۳۹۳ خود را بر اساس نفت بشکه‌ای ۱۰۰ دلار تنظیم کرده است. علی طیب‌نیا، وزیر اقتصاد جمهوری اسلامی، روز سه‌شنبه ۴ آذر گفت بودجه سال ۱۳۹۴ بر اساس نفت بشکه‌ای ۷۰ دلار تنظیم می‌شود.
افت ۲۳ دلاری قیمت نفت در فاصله ماه مه تا اکتبر ۲۰۱۴، زیانی ۲/ ۱ میلیارد دلاری از محل صادرات نفت خام به ایران تحمیل کرده است. اگر قیمت نفت از ماه ژوئن به بعد همان ۱۰۰ دلار می‌ماند، ارزش تولید نفت اوپک به ۴۸۵ میلیارد دلار می‌رسید و با فرض صادرات نفتی روزانه یک میلیون بشکه، کل درآمد نفتی ایران می‌توانست ۱۴ میلیارد و ۸۷۳ میلیون دلار باشد.