شیرین عبادی: ایران حداقل به قوانین خود احترام بگذارد
۱۳۸۸ بهمن ۲۳, جمعه
روز جمعه ۲۳ بهمن در حالی که تنها سه روز تا جلسه رسیدگی به وضعیت پرونده ایران در زمینه حقوق بشر از سوی شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد باقی است، در مقر این سازمان در ژنو نشستی خبری درباره ایران برگزار شد. در این نشست خانم‌ها شیرین عبادی، برنده جایزه صلح نوبل، و شادی صدر، حقوق‌دان و فعال در حوزه زنان و همچنین آقای لویی ژوآنه، از گروه کاری «بازداشت‌های خودسرانه» شورای حقوق بشر سازمان ملل که سال ۲۰۰۳ از ایران بازدید کرده بود، حضور داشتند.
شیرین عبادی در این جلسه بار دیگر از ایران خواست که به تعهدات بین‌المللی خود در قبال کنوانسیون‌های مختلف اعم از کنوانسیون «حقوق مدنی و سیاسی» که به آن‌ها پیوسته، احترام بگذارد. وی از ایران خواست که در برخورد با مخالفان خود حداقل به قوانین داخلی این کشور پایبند بماند.
عبادی گفت: «امسال دولت ایران درخواست ورود به شورای حقوق بشر را داده است. یعنی در حقیقت می‌خواهد به عنوان یک عضو شورا به پرونده حقوق بشر سایر کشورها رسیدگی کند. اما با مطالعه‌ای مختصر بر پرونده حقوق بشر ایران این سوال مطرح می‌شود که آیا این کشور صلاحیت قضاوت درباره دیگر کشورها را دارد یا خیر.»
او با تاکید بر این‌که برخی دیگر از اعضای شورای حقوق بشر هم از پرونده درخشانی در زمینه حقوق بشر برخوردار نیستند، گفت: «اما حداقل حکومت‌هایشان تلاش دارند که وضعیت را بهتر کنند. ولی در ایران موضوع کاملاً برعکس است، یعنی ما هر سال یک قدم به عقب می‌رویم.»
هشت خانواده در گروگان
خانم عبادی در ادامه صحبت‌های خود در این کنفرانس مطبوعاتی گفت: «ایران حتی قوانینی را که خود تصویب کرده اجرا نمی‌کند، از جمله هفته گذشته اکثر دستگیری‌ها در ساعت سه نیمه شب انجام گرفته است. یعنی ساعت سه نصف شب مراجعه کرده‌اند به خانه مردم و تنها به جرم نوشتن یک مقاله فردی را دستگیر کرده‌اند. این شیوه دستگیری حتی بر خلاف قوانین داخلی ایران است.»
وی در ادامه با برشمردن سریع موارد اخیر نقض آشکار حقوق بشر در ایران، به موضوعی که خود آن را «گروگان‌گیری» نامید، پرداخت. عبادی گفت: «برای این‌که فعالان را تحت فشار قرار دهند، بستگان نزدیک آن‌ها را دستگیر می‌کنند. در این‌باره مایل‌ام اشاره کنم به مورد آقای توسلی که از اعضای نهضت آزادی ایران است. قبلاً به حزب ایشان فشار آورده بودند که خود را منحل اعلام کنند و وقتی او از این کار خودداری کرد، نیمه شب رفتند و دو دختر ایشان را دستگیر کردند. آقای توسلی گفت من فعال سیاسی هستم، چرا دخترهایم را که هیچ فعالیتی ندارند دستگیر می‌کنید. اما فایده‌ای نداشت. چون می‌دانستند که توسلی سال‌ها در زندان بوده و می‌تواند مقاومت کند، اما آیا وقتی دو دختر جوان آدم گروگان گرفته شده باز هم می‌شود مقاومت کرد؟»
عبادی خبر داد که اکنون در ایران هشت خانواده گروگان در زندان‌های کشور دارند. او تاکید کرد: «در ایران خواست مردم دموکراسی و حقوق بشر است. این خواست قابل احترام است. مردم ما مسالمت‌آمیز رفتار می‌کنند اما با خشن‌ترین وضع سرکوب می‌شوند. سوال من این است که تا به کی می‌توان جوانان را دعوت به آرامش کرد. باید هر چه سریع‌تر جلوی این وضع گرفته شود. درخواست من این است که گزارش‌گر ویژه برای ایران در نظر گرفته شود که مدام رفتارهای حکومت ایران را پیگیری کند و گزارش تهیه کند تا درباره ایران در سطح جهان مدام گفت‌وگو شود.»
از کار شبکه‌های برون‌مرزی ایران جلوگیری کنید
وقتی شیرین عبادی در نشست امروز گفت: «امروز باید اقدام عاجل شود، فردا دیر است.» وی از طرف خبرنگار یکی از رسانه‌های خبری با این سوال رو به رو شد که چرا می‌گوید فردا دیر است. عبادی در توضیح گفت: «بیش از هشت ماه است که حکومت گوشش را بر صدای مردم بسته است. مسالمت‌آمیزترین اعتراض‌های مردمی را به خشن‌ترین نوع ممکن جواب می‌دهد. تا ابد نمی‌شود از جوانی که خشونت می‌بیند خواست که صبوری کند. ممکن است صبرشان تمام شود و یک فاجعه حقوق بشری اتفاق افتد.»
عبادی هشدار داد «قبل از این‌که ایران به زیمباوه‌ای دیگر بدل شود»، باید از سوی جامعه جهانی با ارسال گزارشگرهای ویژه و یا اقداماتی از این دست، اقدامی عاجل درباره نقض گسترده حقوق بشر در کشور انجام گیرد.
وی در پاسخ به خبرنگار دیگری که از سفر رئیس‌جمهور برزیل به ایران در بهار آینده و نظر وی دراین‌باره سوال می‌کرد، گفت: «من اساساً معتقد به دیالوگ هستم. بنابراین هیچ اشکالی در این‌که رئیس‌جمهور برزیل یا دیگر روسای دولت‌ها به ایران بروند نمی‌بینم. خوب است، فقط یک شرط دارد. شرط اش این است که در کنار دیدار با آقای احمدی‌نژاد یک بار هم با خانواده افرادی که دستگیر شده‌اند دیدار کنند، با فعالان حقوق بشر، با خبرنگاران مستقل صحبت کنند و مذاکرات‌شان با دولت ایران فقط درباره مسایل اقتصادی نباشد، بلکه راجع به حقوق بشر هم با دولت ایران صحبت کنند.»
او سپس با نقد عملکرد فعلی جامعه جهانی و با رد دو راهی تحریم اقتصادی و یا حمله نظامی گفت: «من نه تنها با حمله نظامی موافق نیستم که با تحریم‌های اقتصادی هم موافق نیستم چون فقط باعث می‌شود وضعیت مردم بدتر شود و دولت خود با حمایت‌های چین و روسیه می‌تواند از این تحریم‌ها فرار کند. خواهش من در مقابل این است که ابزار سرکوب به ایران ندهید. شرکت‌هایی مثل نوکیا و زیمنس، ابزار تکنولوژیک شنود و کنترل ندهند، دیگران اسلحه به ایران ندهند. خیلی از کسانی که امروز در زندان‌ها هستند به خاطر همین ابزارهای کنترل و سرکوبی که از خارج به ایران فروخته شده، الآن در زندان‌ها هستند.»
او همچنین در تشریح راه‌های جایگزین تحریم‌های اقتصادی گفت: «دولت ایران با ارسال پارازیت مانع دسترسی مردم در داخل از کشور به کانال‌های تلویزیونی نظیر صدای آمریکا و بی بی سی می‌شود. جدا از این‌که این پارازیت‌های قوی برای سلامتی مضر هستند، این کار سانسور اطلاعات هم هست. دولت ایران به زبان‌های غیرفارسی شبکه‌های تلویزیونی دارد. می‌توان به شبکه‌های برون‌مرزی‌اش بخاطر این‌که خود این کشور قایل به آزادی بیان نیست و مدام پارازیت می‌فرستد، اجازه کار نداد.»
هدف تنبیه مردم ایران است، یا حکومت ایران؟
برنده جایزه نوبل صلح بارها در طول پاسخگویی به سوالات خبرنگاران از راه‌های پیشنهادی خود به کشورهای دیگر جهان در مقابله با ایران درباره نقض حقوق بشر از سوی این کشور صحبت کرد. او از جمله از «تحریم سیاسی» به عنوان جایگزینی برای تحریم‌های اقتصادی سخن گفت. عبادی توضیح داد: «منظور من از تحریم سیاسی، قطع رابطه کشورهای دنیا با ایران نیست، بلکه سفرای کشورهای اروپایی باید از ایران فرا خوانده شوند و سطح رابطه سیاسی با ایران از سفارت به سطوح پایین‌تر انتقال یابد.»
شیرین عبادی گفت: «از این طریق ضمن این‌که با ایران قطع رابطه نکرده‌اید، اما به حکومت ایران نشان داده‌اید که حقوق بشر برایتان محترم است.» وی افزود: «متاسفم که در برخی موارد می‌بینم که به جای این‌که حکومت را تنبیه کنند، مردم ایران تنبیه می‌شوند. اشاره من به صدور ویزا برای مردم ایران و دانشجویان ایرانی است که خیلی سخت شده است. بچه‌های ما که می‌خواهند بیایند درس بخوانند یا در سمینارها شرکت کنند، یا وقتی خبرنگاران و مدافعان حقوق بشر ما می‌خواهند ویزا بگیرند، با مشکل مواجه می‌شوند. اما در مقابل همان کشورهایی که به دانشجویان ما به سختی ویزا می‌دهند، از ارکستر ایران و فوتبالیست‌های ایرانی و بچه‌های وزرا به راحتی استقبال می‌کنند.»
عبادی با بالا بردن صدای خود این سوال را در مقابل چشم ده‌ها خبرنگار رسانه‌های جهان مطرح کرد که: «شما اروپایی‌ها جواب دهید که مردم را می‌خواهید تنبیه کنید یا حکومت ایران را؟»
شادی صدر: ایران به پرونده سعید مرتضوی رسیدگی کند
شادی صدر، حقوق‌دان و فعال در حوزه زنان، دیگر سخنران کنفرانس خبری بررسی وضعیت ایران در مقر سازمان ملل متحد در ژنو بود. او با بیان مقدمه‌ای درباره بازداشت اخیر خود در ایران قبل از خروجش از کشور، سه خواسته اصلی خود را مطرح کرد. او گفت اگر قرار است که دوشنبه هفته آینده کشورهای مختلف دنیا پیشنهاداتی را برای ارتقای وضعیت حقوق بشر ایران به این کشور ارایه دهند، من هم پیشنهادات خود را اینجا مطرح می کنم.
شادی صدر گفت: «در قانون خود ایران مواردی برای حمایت از حقوق اساسی زندانیان در نظر گرفته شده است. می‌خواهم که ایران به این قوانین داخلی و بین‌المللی احترام بگذارد. نظیر دسترسی به وکیل، ملاقات منظم با خانواده و همچنین نگه داری در سلول‌های عمومی نه سلول‌های انفرادی.»
صدر در ادامه گفت: «پیشنهاد بعدی من برای ایران این است که به پرونده سعید مرتضوی دادستان سابق تهران که جزو متهمان پرونده زندان مخفی کهریزک نیز است، هر چه سریع تر رسیدگی کند. و خواسته نهایی‌ام رسیدگی فوری به وضعیت حقوق زنان در ایران است.»
در این نشست خبری از شادی صدر درباره کمپین ضد سنگسار در ایران پرسیده شد که وی پاسخ داد: «هدف عمده این کمپین متوقف کردن سنگسار و حذف آن از قانون مجازات اسلامی است و در سه سالی که کمپین فعالیت داشت توانستیم، از ۱۲ مورد که ۱۰ نفر آنان زن بودند را از سنگسار نجات دهیم.»
وی افزود: «با تلاش‌های این کمپین و تلاش‌هایی که پیش از آن صورت گرفته بود در پیش‌نویس قانون مجازات اسلامی جدید سنگسار حذف شده است. اما هنوز این نگرانی وجود دارد که آن تعداد زیادی که هم‌اکنون در زندان‌های سراسر ایران محکوم به سنگسار هستند تا اجرایی شدن قانون جدید حکم‌شان اجرا شود.»
وی از دیگر نگرانی فعالان ضد سنگسار ایران اینطور سخن گفت: «با این‌که کلمه سنگسار از پیش‌نویس قانون جدید حذف شده است، اما همچنان زنای محصنه جرم است و نگرانی ما این است که به جای سنگسار مجازات اعدام برای این جرم اجرا شود که هزینه بین‌المللی کمتری هم برای ایران دارد و کمتر هم مشخص می‌شود.»
شادی صدر تاکید کرد: «تلاش ما اساساً تا زمانی که از روابط خارج از ازدواج جرم‌زدایی نشود، ادامه دارد.»
در نشست خبری روز جمعه در ژنو همچنین لویی ژوآنه، از گروه کاری بازداشت‌های خودسرانه شورای حقوق بشر سازمان ملل شرکت داشت. او که سال ۲۰۰۳ از ایران بازدید کرده بود، به اختصار درباره زندان‌های غیرقانونی که از هر نوع بازرسی و گزارش‌دهی به دور است سخن گفت.
مریم میرزا
تحریریه: مصطفی ملکان