شیوه نظارت بر انتخابات آلمان • مصاحبه

دویچه وله: آقای اشرفیان، بنابه تجربه‌ی چندساله‌‌تان به‌عنوان سرپرست یک حوزه‌ی انتخاباتی، فکر می‌کنید میزان مشارکت مردم آلمان در انتخابات پارلمانی امسال در مقایسه با سه دوره‌ی گذشته چه طور باشد؟

فرید اشرفیان: در مقایسه با انتخابات پارلمان مرکزی آلمان در سال۲۰۰۵ و ۲۰۰۲ که میزان شرکت مردم میان ۷۷ تا ۷۹ درصد بود، گمان می‌رود که اشتیاق و علاقه‌ی شهروندان آلمانی که حق رأی دارند، این بار نیز حدود ۸۰ درصد باشد. این در مقایسه با انتخابات دیگری است که ما هرسال در کانون‌های دموکراتیک کشور آلمان داریم، مانند انتخابات ایالتی و همچنین انتخابات منطقه‌ای.

ساختار یک حوزه‌ی انتخاباتی به چه شکل است و کسانی که در حوزه‌ی انتخاباتی کار می‌کنند به چه صورت انتخاب می‌شوند؟

یک حوزه‌ی انتخاباتی از رئیس حوزه‌ی انتخاباتی، نایب رئیس‌اش، مسئول اسناد و دفاتر، معاون آن شخص و همچنین چهار متصدی دیگر تشکیل شده است که می‌شود هشت نفر. این هشت نفر در دو شیفت پنج ساعتی، نخست از ساعت هشت تا سیزده که قسمت اول است و سپس از ساعت سیزده تا هجده به وظیفه‌ی خودشان می‌پردازند که پس از ساعت هجده که درهای حوزه‌ی انتخاباتی دیگر بسته می‌شود پس از ده ساعت، همه جمع می‌شوند، همین هشت نفر جمع می‌شوند و به شمارش و تحلیل آرا می‌پردازند. از این هشت نفر شش نفرشان از سوی احزاب پیشنهاد شده‌اند. هر حزبی اجازه دارد که چند نفر را پیشنهاد بکند که جزو این هیأت هشت نفره بشوند و عضو این هیأت هشت نفره بشوند. اما دو نفردیگر که مسئول اسناد هستند، همیشه از سوی اداره‌های دولتی آلمان انتصاب می‌شوند و به حوزه‌ی انتخاباتی هم ارسال می‌شوند.

روند شمارش آرا به چه ترتیب است؟ یعنی آیا امکان تقلب انتخاباتی در زمان شمارش آرا وجود دارد؟

در کشور جمهوری فدرال آلمان و در انتخابات دموکراتیک در کشور آلمان احتمال تقلب شفاف می‌توانم بگویم صفر است، صفر ممیز صفر است. چرا؟ به خاطر این که نخست نام آن اشخاصی که شهروند هستند و اجازه‌ی رأی دادن دارند و می‌آیند از حق رأی دادن خودشان استفاده کنند، همیشه در لیستی ثبت شده‌ است. یکی از وظایف هیأت رئیسه‌ی حوزه‌ی انتخاباتی این است که آن شخصی که می‌آید رأی بدهد، نخست باید مورد شناسایی قرار بگیرد و مشخص بشود آیا حق رأی دادن دارد یا ندارد. این سؤال اول که مشخص شد، بعد به آن شهروند برگ رأی داده می‌شود که آن شهروند می‌تواند در یک محوطه‌ی محرمانه برود و رأی خودش را بدهد و سپس به صندوق بیاندازد. بعد از ساعت هجده، درهای حوزه‌ی انتخاباتی بسته می‌شوند، صندوقها باز می‌شوند و نخست این برگ‌های رأی قسمت‌بندی می‌‌شوند. قسمت اول این است که کدام رأی باطل است و کدام رأی باطل نیست. این دو عدد مشخص می‌شوند. سپس درانتخابات مرکزی پارلمان جمهوری فدرال آلمان هر شهروند دو رأی دارد. رأی نخست مربوط است به نماینده‌ی یکی از این ۲۹۹ حوزه‌ی انتخاباتی که در کشور جمهوری فدرال آلمان است که چه کسی این حوزه‌ی انتخاباتی را با اکثریت نسبی آرا، نه اکثریت مطلق بلکه با اکثریت نسبی آرا، برنده می‌شود. پس از اینکه این شمارش انجام شد، یک شمارش سوم را مسئولان حوزه‌ی انتخاباتی پیگیری می‌کنند و آن این است که می‌پردازند به رأی دوم که می‌شود گفت حتا از رأی اول مهم‌تر است. چرا؟ به خاطر این که رأی دوم است که میزان کرسی‌های مجلس را که ۵۹۸ کرسی هستند تعیین می‌کند. بعد آن رأی‌ها شمرده می‌شود. رأی دوم فقط به احزابی برمی‌گردد که آدم می‌تواند به آن رأی بدهد، که یک ضربدر باید جلوش بزند، مثل رأی اول که آدم فقط به فرد نماینده‌ی آن قسمت انتخاباتی آلمان رأی می‌دهد.

بعد از ساعت هجده که شمارش آرا آغاز شد، نتایج به کجا فرستاده می‌شود؟

پس از آن که تمامی این نتایج به دست آمد واز سوی تک تک متصدیان و اعضای هیأت رئیسه‌ی حوزه‌ی انتخاباتی چک شد و درستی آن بررسی شد و مورد قبول قرار گرفت، این آرا فوری از اینسوی تلفن به اداره‌ی انتخابات آن منطقه مخابره می‌شوند. آنسوی تلفن شخصی نشسته است که او هم لیست خودش را دارد و باید لیست خودش را مقایسه بکند با این اعداد و ارقامی که از سوی این حوزه‌ی انتخاباتی می‌گیرد که آیا این رقم‌ها با همدیگر هماهنگی دارند یا نه. به‌عنوان مثال: اگر مثلاً ۱۲۰۰ شهروند در یک حوزه‌ی انتخاباتی حق رأی دادن دارند و از این ۱۲۰۰ نفر، ۹۰۵ نفر آمده‌اند، اما ما رقمی به آنها می‌دهیم که می‌گوید ۹۰۶ نفر رأی داده‌اند، آنها دیگر در این لحظه ول کن نیستند و این مسئولیت را دوباره به حوزه‌ی انتخاباتی می‌دهند، بقول معروف توپ را می‌اندازند دوباره به زمین حوزه‌ی انتخاباتی که حوزه‌ی انتخاباتی باید برود بگوید که چرا این ۹۰۵ است و این ۹۰۶ و این تفاوت از کجا می‌آید. یعنی دوباره تمام کاراز نو شروع می‌شود. تک تک آرا باید چک بشوند. رأی اول‌ها باید چک بشوند، رأی دوم‌ها باید چک بشوند، آرای باطل و غیرباطل که این دلیلش مشخص بشود. در کشور جمهوری فدرال آلمان به این خاطر که این مسئله کاملاً شفاف است و ارقام و اعداد باید هماهنگی صددرصد باهم داشته باشند، احتمال تقلب صفر است.

این امکان در آلمان هم وجود دارد که کسانی که نمی‌توانند در همان روز در انتخابات شرکت بکنند، بتوانند قبلا از طریق نامه رأی‌شان را بفرستند. شمارش این آرا به چه شکل انجام می‌گیرد؟

بله، یکی از خصوصیت‌های جالب سیستم دموکراتیک کشور جمهوری فدرال آلمان است برای کسانی که نمی‌توانند در روز، مانند این دفعه که ۲۷ سپتامبر ۲۰۰۹ است میان (ساعت هشت تا هجده) در انتخابات شرکت کنند، ولی علاقمند هستند به شرکت کردن و به دلایلی نمی‌توانند به حوزه‌ی انتخاباتی بیایند، اینها از قبل می‌توانند با نامه رأی بدهند. و سیستم آن به این شکل است که از چندین روز قبل باید تقاضای رسمی بکنند که در مراسم رأی با نامه شرکت کنند. مسئله رأی دادن اشخاص با نامه باید قبل از روز انتخابات به اتمام رسیده باشد. یعنی آن لیستی که روز انتخابات دست هیأت رئیسه‌ی حوزه‌ی انتخاباتی است، در آن لیست ثبت شده است که چه شهروندی از این حق رأی با نامه‌ی خودش استفاده کرده است یا نکرده، که نتواند بیاید دوباره رأی بدهد. یعنی اینجا هم احتمال تقلب صفر است.

مصاحبه‌گر: شیرین جزایری

تحریریه: کیواندخت قهاری