صالحی: از عادی‌سازی رابطه با اروپا استقبال می‌کنیم
۱۳۹۰ مرداد ۱, شنبه
رابطه‌ی ایران با اتحادیه‌ی اروپا و پیشنهاد روسیه برای از سرگیری مذاکرات هسته‌ای با جمهوری اسلامی دو محور اصلی گفتگوی خبرگزاری دانشجویان ایران، ایسنا، با علی‌اکبر صالحی، وزیر خارجه است که بعد از ظهر امروز، اول مرداد، منتشر شد.
امید به نقش روسیه در گشایش در مذاکرات
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، ده روز پیش (۱۳ ژوئیه، ۲۲ تیر) در سفر به آمریکا پیشنهاد کرد برای پیشبرد گفتگوها بر سر پرونده‌ی هسته‌ای جمهوری اسلامی رویکرد "گام به گام" در دستور کار قرار گیرد. لاوروف این پیشنهاد را در واشنگتن و پس از دیدار با باراک اوباما و همتای آمریکایی‌اش هیلاری کلینتون مطرح کرد. به گزارش خبرگزاری روسی ریانوستی لاوروف ۱۱ خرداد نیز در دیدار با "موشه یعالون" معاون نخست وزیر اسرائیل گفته بود «روسیه آماده است که در رفع کلیه نگرانی‌ها نسبت به ماهیت برنامه هسته‌ای ایران مطلقا از طریق مذاکرات مساعدت کند.»
مطابق پیشنهاد جدید مسکو در ازای هر گامی که ایران برای شفاف‌سازی برنامه‌های هسته‌ای مورد مناقشه‌اش برمی‌دارد جامعه‌ی جهانی نیز از شدت تحریم‌ها علیه این کشور خواهد کاست. صالحی می‌گوید «ما این اقدام مسكو را مثبت تلقی می‌كنیم و نشان‌دهنده‌ی تلاش روسیه برای گشودن درهاست.» او در ادامه می‌افزاید «البته نیاز است تا ما در این‌باره به طور رسمی در جریان قرار بگیریم و باید بر روی آن کار كارشناسی شود.»
مسکو منتظر موافقت آمریکا؟
ظاهرا مسکو برای ارسال رسمی این پیشنهاد برای تهران منتظر دریافت نظر موافق دیگر اعضای گروه ۵+۱ (چین، آمریکا، بریتانیا، فرانسه و آلمان) است. کلینتون در واکنش به طرح لاوروف گفته بود این پیشنهاد را مورد بررسی قرار می‌دهد و گروهی از کارشناسان آمریکایی را برای رایزنی‌های بیشتر در مورد راه‌های از سرگیری مذاکرات هسته‌ای با ایران به مسکو می‌فرستد.
آمریکا تا کنون در مورد طرح "گام به گام" مسکو نظر خود را اعلام نکرده است. وزیر خارجه جمهوری اسلامی به ایسنا گفت «بعد از اعلام آمادگی ایران برای گفت‌وگو با آژانس شاهد پیشنهاد روسیه بودیم.» صالحی می‌گوید در دیدار با یوکیا آمانو، دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (۱۲ ژوئیه، ۲۱ تیر) طرفین توافق کردند که برای خروج از بن‌بست کنونی و حل مشکلات کنونی مشترکا راه‌حلی بیابند.
خلاف‌گویی در مورد پیشنهاد به آژانس
وزیر خارجه‌ی جمهوری اسلامی پیشنهاد کرده بود آژانس همکاری این کشور در مورد مسائلی را که همچنان مبهم خوانده می‌شود تایید کند و تحقیق درباره‌ی اتهام غیرصلح‌آمیز بودن برنامه اتمی ایران را متوقف سازد. صالحی در گفتگو با ایسنا مدعی است برای خروج از بن‌بست «پیشنهادی را به مدیركل آژانس ارائه كردیم كه در همان جمله مورد قبول هم قرار گرفت.»
در بیانیه‌ی کوتاه آژانس درباره این دیدار تاکید شده که این نهاد پیشنهاد صالحی را رد کرده و مجدداَ از ایران خواسته که به تعهدات خود پایبند بماند و ابهام‌ها در باره‌ی ماهیت برنامه هسته‌ای خود را رفع کند. آمانو نیز پس از ملاقات ۴۰ دقیقه‌ای خود با صالحی گفته است ایران به تعهدات خود عمل نمی‌کند و به همین جهت مشکل اساسی در اختلافات با ایران هنوز به قوت خود باقی است.
رد پیشنهاد روسیه از سوی احمدی‌نژاد
به رغم اختلاف آشکار میان این دو روایت از آن دیدار، وزیر خارجه دولت محمود احمدی‌نژاد در گفتگو با ایسنا گفت «بیانیه آژانس خیلی نافی تفاهم و صحبت‌های ما در جلسه‌ی مشترك نیست و قرار شده كارشناسان دو طرف با یكدیگر گفت‌وگو كنند و به مكانیزمی جدید در چارچوب توافق‌نامه مدالیتی میان ایران و آژانس (۲۰۰۷) برسند.»
صالحی در حالی از پیشنهاد مسکو استقبال می‌کند که دو روز پیش (۳۰ تیر) محمود احمدی‌نژاد آن را رد کرده بود. احمدی‌نژاد می‌گوید «ما گام خود را برداشته‌ایم و با آژانس همکاری کرده‌ایم. حالا شما گام خود را بردارید و بیایید با هم یک برنامه تنظیم کنیم و یک گام شما بردارید، یک گام هم ما.» جمهوری اسلامی متهم است برای روشن شدن ماهیت واقعا صلح آمیز فعالیت‌های هسته‌ای خود از همکاری لازم با آژانس خودداری می‌کند.
آژانس و کشورهای غربی احتمال می‌دهند ایران در برنامه‌های اعلام نشده و مخفی خود در پی دست یافتن به بمب اتمی باشد. احمدی‌نژاد در واکنش به این اتهام‌ها گفت «ما گفته‌ایم که بمب [اتمی] نمی‌خواهیم، این راهم گفته‌ایم که اگر بخواهیم از کسی واهمه نداریم که آن را اعلام کنیم.»
ایران و اروپا "نیازمند به یکدیگر"
وزیر خارجه جمهوری اسلامی در بخش دیگری از گفتگوی خود با ایسنا ایران و کشورهای اروپایی را "نیازمند به یکدیگر" می‌خواند و می‌گوید «دلیلی ندارد نسبت به مسائلی كه قابل حل و فصل است دچار افت در روابط‌مان باشیم.» او اضافه می‌کند «ایران به لحاظ موقعیت ژئواستراتژیك و ژئوپلتیك و منبع انرژی بودن و اروپا به عنوان یك بازیگر و نقش‌آفرین مهم بین‌المللی» مکمل یکدیگر هستند.
صالحی اعتقاد دارد «اگر ما در تماس و رایزنی‌های مستمر با اروپا باشیم، سوءتفاهم‌ها و بی‌اعتمادی‌هایی كه معتقدم بی‌دلیل به وجود آمده را می‌توان برطرف كرد.» او با بیان این که رویکردش تعامل با اروپاست اظهار داشت «خوشبختانه به نظر می‌آید اروپا هم نسبت به رویكرد مثبت ایران در ارتباط با خودش واكنش مثبت داشته است.» وزیر خارجه دولت احمدی‌نژاد سفر اخیر خود به اتریش را موفقیت‌آمیز خواند و مدعی شد «مسائلی برای ما در ارتباط با اروپا وجود دارد كه به صراحت در گفت‌وگو با آن‌ها بیان می‌كنیم.»
سفر صالحی به اتریش "برگ سیاه دیپلماسی"
وزیر خارجه اتریش، میشائیل اشپندلگر در دیداری که صالحی آن را موفقیت‌آمیز می‌خواند نقض حقوق بشر و سرکوب مخالفان را در ایران به شدت محکوم کرد و سیاست‌های هسته‌ای تهران را تاسف‌بار خواند. مطابق بیانیه‌ی وزارت خارجه اتریش، اشپندلگر در این دیدار «به ویژه به موج اعدام‌ها، زندگی سخت اقلیت‌های مذهبی، از جمله بهائیان و اعمال فشار بر مدافعان حقوق بشر اعتراض کرد» و خطاب به صالحی گفت «جو سرکوب در ایران نگران کننده است و من از ایران انتظار دارم سیاست خود را در این زمینه تغییر دهد و به تعهدات بین‌المللی خود عمل کند.»
برخلاف ادعای صالحی، این وزیر خارجه‌ی اتریش بوده که در کنفرانس مطبوعاتی مشترک، به صراحت نقض حقوق بشر در ایران را محکوم کرده و خواستار آزادی زندانیان سیاسی شده است. وزیر خارجه جمهوری اسلامی در پاسخ به انتقادهای همتای اتریشی‌اش گفت «هیچ کشوری در دنیا نمی‌تواند مدعی باشد که وضعیت حقوق بشر در آن ایده‌آل است. ما نیز چنین ادعائی نداریم، ولی این ادعا را داریم که در جهت ارتقای آن همواره تلاش می‌کنیم.»
سایت بولتن نیوز که به نیروهای امنیتی منسوب است، ۲۳ تیر، در یادداشتی که هدف آن "بررسی موضع انفعالی ایران در اتریش" عنوان شده نوشت، دیدار صالحی با همتای اتریشی‌اش «برگ سیاهی را بر دیپلماسی کشور افزود.» بولتن نیوز پاسخ صالحی به انتقاد وزیر خارجه اتریش را تاسف‌آور و "غم انگیزترین بخش این نشست خبری" می‌خواند و می‌پرسد «حال به نظر صاحبنظران و افکار عمومی جهان این سخن وزیر خارجه ایران پیامی جز ضعف دیپلماسی کشور و پذیرش اتهامات غربی ها نیست؟»
امیدواری صالحی به بهبود رابطه با اروپا
بولتن نیوز اظهارات صالحی را مبنی بر این که "همه از پرونده هسته‌ای خسته شده‌اند" خیلی عجیب توصیف کرد و نوشت، این سخنان با مواضع جمهوری اسلامی "فرسنگ‌ها فاصله دارد." این سایت اینترنتی می‌افزاید «موضوع هسته‌ای ایران اصلا تمام شده است پس دلیلی برای خستگی وجود ندارد و این مشکل غربی‌ها است که باید خودشان را با ایران هسته‌ای هماهنگ کنند.»
دیدار صالحی از اتریش در داخل این کشور نیز با انتقادهای تندی روبرو شد. الفریده یلینک، نویسنده اتریشی و برنده جایزه نوبل ادبی سال ۲۰۰۴، در بیانیه‌ای که در واکنش به این دیدار منتشر شد نوشت «یک وزیر اتریشی اجازه ندارد نمایندگان رژیمی را که مخالفانش را بیرحمانه سرکوب می‌کند و مردم بیگناه را در زندان‌ها حبس می‌کند ... به طور رسمی بپذیرد.»
صالحی به ایسنا گفت برای بهبود رابطه با اروپا باید "صبر و حوصله" داشت. او می‌گوید «این تصمیم از سوی ایران و اتحادیه اروپا اتخاذ شده كه رایزنی‌ها را استمرار دهیم تا آرام آرام روابط‌مان را به وضعیتی عادی برسانیم.» صالحی در این مورد که این تصمیم چه زمان و در گفتگو با نمایندگان کدام کشور اروپایی گرفته شده توضیحی نداده است.
در انتظار علامت مثبتی از سوی لندن
ظاهرا گفتگوی صالحی با ایسنا در چارچوب تلاشی صورت گرفته که جمهوری اسلامی امیدوار است از طریق آن روابط خود را با قدرت‌های جهانی و منطقه بهبود بخشد. لحن مسالمت‌جویانه‌ی صالحی موید همین هدف ارزیابی می‌شود. وزیر خارجه روز گذشته نیز، ۳۱ تیر، در گفتگوی مفصلی با خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی، ایرنا بر آمادگی ایران برای برقراری رابطه با تمام کشورها، به جز اسرائیل تاکید کرد.
صالحی در گفتگو با ایرنا از چند کشور، از جمله انگلیس، آمریکا و عربستان سعودی به طور مشخص نام برد و گفت «جمهوری اسلامی ایران، برقراری رابطه با هر كشوری را بر اساس "گفتمان هم‌سطح" پیگیری می‌كند.» او ابراز امیدواری کرده که "دولت انگلیس در رفتارش با جمهوری اسلامی ایران تجدید نظر كند" تا شرایط "نامطلوب" روابط دو کشور بهبود یابد. او می‌گوید حل و فصل پرونده دیپلمات ایرانی نصرت‌الله تاجیك که در لندن تحت پیگرد قضایی قرار گرفته «می‌تواند علامت مثبتی از طرف دولت انگلیس مبنی بر تجدید نظر جدی در روابطش با جمهوری اسلامی ایران باشد.»
"اختلاف با عربستان معلول تحولات منطقه"
وزیر خارجه جمهوری اسلامی می‌گوید آمریكایی‌ها هنوز دلشان می‌خواهد به جمهوری اسلامی ایران به دیده ایران قبل از انقلاب اسلامی نگاه كنند و تا زمانی که این نگاه تغییر نکند مذاکره و برقراری روابط سیاسی با این کشور در دستور کار تهران نخواهد بود. او در عین حال خاطر نشان کرد اگر این نگاه تغییر کند "آن گاه شرایط متفاوت خواهد بود."
صالحی تیرگی روابط با عربستان سعودی را نیز "سوء تفاهم‌ها"یی خواند که به زعم او "معلول تحولات منطقه‌ای" و قابل رفع هستند. این ادعا در حالی مطرح می‌شود که روابط تهران و ریاض از دوران جنگ با عراق و حمایت عربستان از صدام به شدت تیره شد و با افت و خیزهایی در دو دهه‌ی گذشته هیچگاه عادی و دوستانه نشد.
BK/MM