صدراعظم آلمان خواهان همکاری تنگاتنگ ناتو و روسیه شد

«با یکدیگر گفت‌وگو کردن بهتر است از در باره‌ی یکدیگر سخن گفتن».

این شعار آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان برای همکاری میان سازمان نظامی ناتو و روسیه است. مرکل می‌گوید، با وجود تغییر و تحولاتی که به سرعت در جهان صورت می‌گیرند، برای مبارزه با تروریسم و برای کنترل تسلیحات، باید اهداف و وظایف "پیمان آتلانتیک شمالی" (ناتو) از نو تعریف شوند.

صدراعظم آلمان روز دوشنبه (۱۰ نوامبر/۲۰ آبان) پیشنهاد داد که در اجلاس بعدی ناتو که اوائل آوریل سال آینده برگزار می‌شود، اعظای ناتو برای این سازمان نظامی برنامه‌‌‌ای تنظیم کنند که پاسخگوی چالش‌های قرن بیست‌ویکم باشد.

مرکل همچنین خواستار آن شد که ناتو و روسیه برای حل بحران افغانستان با یدیگر همکاری تنگاتنگی داشته باشند. او گفت، امکان ندارد که از امروز به فردا سیستم سیاسی غرب را در افغانستان پیاده کرد. صدراعظم آلمان معتقد است، این وظیفه‌‌ی دولت و مردم افغانستان است که سیستم حکومتی باثباتی، متناسب با فرهنگ و سنت‌های خود به‌وجود آورند.

موانع همکاری ناتو و روسیه

آنچه که در حال حاضر همکاری روسیه و ناتو را مشکل می‌سازد، یکی طرح استقرار پایگاه‌های موشکی آمریکایی در اروپاست و دیگری بحث پیوستن گرجستان و اوکراین به پیمان نظامی آتلانتیک شمالی. در حالی که ایالات متحده و برخی کشورهای اروپایی بر پیوستن فوری اکراین و گرجستان به ناتو پافشاری می‌کنند، روسیه چنین اقدامی را به عنوان خطری برای خود ارزیابی می‌کند.

برخی اعضای اتحادیه اروپا، از جمله آلمان، مخالفند که ناتو در آینده‌ی نزدیک گسترش یابد. به عقیده‌ی این کشورها، برای جلوگیری از بحرانی جدی میان روسیه و غرب، بهتر است که پیوستن اوکراین و گرجستان به ناتو فعلا منتفی گردد.

برخی نیز به اظهارات اخیر مدودف، رئیس جمهور روسیه استناد می‌کنند که گفته‌بود، کشورش قصد دارد در مقابله با "سپر دفاعی موشکی آمریکا" موشک‌های "اسکندر" خود را در کالینینگراد، در نزدیکی مرزهای لهستان و لیتوانی مستقر سازد.

در همین حال بسیاری از سیاستمداران اروپایی به جابجایی در کاخ سفید واشنگتن چشم دوخته‌اند و امیدوارند که با روی کار آمدن باراک اوباما، ایالات متحده در سیاست‌های خود در قبال روسیه و گرجستان تجدید نظر کند و راه برای مصالحه میان ناتو و روسیه هموار گردد.

کارشناسان معتقدند که ادامه‌ی بحث پیوستن گرجستان و اوکراین به ناتو، به احتمال زیاد به نمایش قدرت از جانب روسیه خواهد انجامید و با اوباما یا بدون او، روسیه این مسئله را به نفع خود پایان خواهد داد.

روزنامه‌ی "فلنسبورگر تسایتونگ" در تقسیر روز دوشنبه (۱۰ نوامبر) خود احتمال می‌دهد که اگر گرجستان و اکراین به ناتو بپیوندند، جنگ سرد جدیدی آغاز خواهد شد و اگر اعضای ناتو با این امر مخالفت کنند، این به معنای پیروزی مسکو در برابر ناتو خواهد بود.

نزدیکی اتحادیه اروپا و روسیه

احتمال می‌رود که مذاکرات اتحادیه اروپا و روسیه برای بستن یک پیمان همکاری، راه را برای نزدیک‌ترشدن ناتو و روسیه هموار سازد.

روز دوشنبه‌ (۱۰ نوامبر/۲۰ آبان) وزیران امور خارجه‌ی اروپا اعلام کردند که حاضرند بدون هیچ قید و شرطی مذاکرات خود با روسیه را برای بستن پیمان همکاری ادامه دهند. آنها پیشتر انجام این مذاکرات را به خروج نیروهای روسی از گرجستان مشروط کرده بودند.

برای توجیه این موضع جدید ، خاویر سولانا، دیپلمات ارشد اتحادیه گفت: «به نظر من به نفع اتحادیه اروپاست که روابط خود با روسیه را در چارچوبی مشخص تعیین کند تا اینکه روابطی خارج از هرگونه چارچوب داشته باشد.» او در عین حال تاکید کرد که «این به معنای ادامه‌ی روابط همچون گذشته نخواهد بود»، اما از اینکه چه چیزی تغییر خواهد کرد، سخنی نگفت.

تلاش برای یافتن "حقیقت"

وزیران امور خارجه اتحادیه در نشست روز دوشنبه از هایدی تالیاوینی (Heidi Tagliavini)، دیپلمات کارکشته‌ی سوئیسی تقاضا کردند، برای یافتن ریشه‌های جنگ قفقاز تحقیق کند. ماموریت خانم تالیاوینی که از کارشناسان برجسته‌ی اروپایی در زمینه‌ی مسائل قفقاز است، این خواهد بود که ریشه‌های لشگرکشی گرجستان به اوستیای جنوبی در شامگاه ۸ اوت سال جاری را پیدا کند.

بسیاری از کارشناسان، تصمیم جدید اتحادیه اروپا را "عاقلانه‌" می‌دانند و با اشاره به بحران اقتصادی جهانی یادآوری می‌کنند که همکاری اتحادیه و روسیه می‌تواند مرهمی باشد بر زخم‌های حاصل از این بحران. برخی نیز معتقدند که این کشمکش در نهایت به ضرر اتحادیه اروپا تمام می‌شد و به هر حال برای اتحادیه اروپا، مذاکره بهتر از قهر است.

اوکسانا آنتوننکو، کارشناس برجسته‌ی موسسه‌ی تحقیقات استراتژیک لندن تاکید می‌کند که چشم‌پوشی اتحادیه اروپا از پیش‌شرط خود را نباید به عنوان امتیازی برای روسیه تلقی کرد، بلکه این وسیله‌ای خواهد بود برای فشار بیشتر بر روسیه. به گفته‌ی او، در این رابطه، «مذاکره موفق‌تر خواهد بود» تا دوری‌جستن از روسیه.

نخستین مذاکرات اتحادیه اروپا و روسیه

اینکه برخورد دوطرف با یکدیگر چگونه خواهد بود، در روز جمعه، ۱۴ نوامبر (۲۴ آبان) در نخستین نشست دوجانبه در شهر نیس فرانسه معلوم خواهد شد. ناظران معتقدند که در این نشست مسئله‌ی گرجستان و حضور نیروهای روسی در این کشور نقشی بازی نخواهد کرد بلکه بیشتر مسائل اقتصادی، به‌ویژه تامین انرژی برای اروپا، مدنظر شرکت‌کنندگان خواهد بود.

اتحادیه اروپا به گاز روسیه وابسته است. به عنوان مثال، نزدیک ۴۰ درصد گاز مصرفی آلمان از روسیه تامین می‌شود. در عین حال، اتحادیه اروپا به عنوان بازاری بزرگ برای تولیدات روسیه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.