طرحی برای تبدیل شروط خامنه‌ای به قانون برای مذاکره با اروپا
۱۳۹۷ خرداد ۶, یکشنبه
۵۰ نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلای طرحی با عنوان "اخذ تضمین از سران اروپایی برجام" ارائه دادند. این طرح شامل ماده واحده‌ای است که دولت را مکلف کند که در ادامه مذاکرات با اعضای باقیمانده در گروه ۱+۵ به منظور تداوم برجام، تعهدات و تضمین‌هایی را "به صورت قطعی از طرف های اروپایی اخذ نماید".
این تعهدات و تضمین‌ها شامل شش بند است؛ این که طرف‌های باقیمانده در برجام قطعنامه ای علیه نقض پیمان آمریکا در شورای امنیت صادر کنند. مسائل موشکی و منطقه‌ای جمهوری اسلامی تحت هیچ شرایطی طرح نشود. خرید نفت از ایران تضمین شود. بانک‌های اروپایی ملزم به دریافت و پرداخت وجوه تجارت دولتی و خصوصی با ایران شوند. با هرگونه تحریم علیه ایران مقابله کنند و "حق ایران برای آغاز فعالیت‌های تعطیل شده هسته‌ای در صورت تعلل در هر یک از شرایط فوق" محفوظ شمرده شود.
طرحی برای بستن راه هرگونه مذاکره
نگاهی به این بندها نشان می‌دهد که در صورت تصویب آن در مجلس عملا راه برای هرگونه مذاکره با اروپا بسته می‌شود. زیرا تصویب چنین طرحی و تبدیل شدن آن به قانون، دولت را موظف می‌کند دور هر مذاکره‌ای با کشورهای اروپایی را خط بکشد. به چند دلیل:
امکان صدور چنین قطعنامه‌ای در شورای امنیت سازمان ملل متحد با حضور آمریکا ناممکن است.
از این گذشته کشورهای اروپایی مدت‌هاست که انتقاد خود به برنامه موشکی و سیاست منطقه‌ای ایران را مطرح کرده‌اند و بارها در مذاکراتشان با وزیر خارجه ایران بر آن تاکید کرده‌اند.
نارضایتی سه کشور آلمان، بریتانیا و فرانسه از سیاست منطقه‌ای، سیاست ضداسرائیلی و برنامه موشکی ایران مدت‌ها پیش از خروج آمریکا از برجام مطرح شده است و به نظر نمی‌رسد کشورهایی که هنوز موتور نجات برجام هستند، حاضر باشند حالا و با خروج آمریکا از این توافق، از خواست خود مبنی بر تغییر سیاست‌های ایران در این زمینه عدول کنند.
«الزام بانک‌های اروپایی به دریافت و پرداخت وجوه تجارت دولتی و خصوصی با ایران» نیز یکی دیگر از معضلاتی است که اروپایی‌ها در دوسالی که از برجام گذشته نتوانستند حل کنند و از این پس نیز روشن نیست که ساز وکار جامع و قابل اجرایی برای حل آن داشته باشند. هنوز برخی بانک‌ها گفته‌اند که حاضرند، با ایران داد وستد مالی داشته باشند ولی بسیاری بانک‌های بزرگ از این کار خودداری کرده و در آینده نیز خواهند کرد.
الزامی کردن خرید نفت؟
در مورد خرید نفت ایران نیز اروپا هیچ ضمانتی به ایران نمی‌تواند بدهد. به چند دلیل، اولا اروپا خریدار عمده نفت ایران نیست. حدود ۸۰ درصد خریداران نفت ایران کشورهای آسیایی از جمله کره جنوبی، ژاپن، ترکیه و در راس آن‌ها چین و هند هستند. صادرات نفت ایران به کشورهای اروپایی، از جمله یونان، ایتالیا و اسپانیا چیزی کم‌تر از نیمی از حجم کل نفت صاداراتی ایران (۲ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روز) است.
در اردیبهشت ماه امسال اروپایی‌ها تلاش کرده‌اند با تشکیل کارگروه مشترک ایران و اتحادیه اروپا وارد مذاکره با آمریکا شوند تا جریان صدور نفت و گاز ایران در سطحی بماند که تا پیش از خروج آمریکا از برجام بوده است. به این معنی که آمریکا استثنائاتی درباره تحریم به ویژه برای قراردادهایی قائل شود که مربوط به زمانی هستند که این کشور هنوز بخشی از توافق برجام بوده است. اما سخنان مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا درباره اعمال شدیدترین تحریم‌های تاریخ علیه ایران که بیش از هر چیز صنعت نفت و گاز ایران را هدف قرار داده‌اند، روشن شد که این مذاکرات نیز بی‌نتیجه‌اند.
با توجه به این مجموعه روشن است که این بند از طرح نمایندگان مجلس جمهوری اسلامی نیز با نادیده گرفتن قوانین بین‌المللی وارد طرح شده است. زیرا اروپایی‌ها نه می‌توانند کشورهای آسیایی و نه شرکت‌های خصوصی اروپایی را (که عمده مشتریان نفت ایران دراروپا هستند)، ملزم به خرید نفت ایران کنند.
«مقابله با هرگونه تحریم جمهوری اسلامی» نیز یکی دیگر از بندهای بعید این طرح است. اتحادیه اروپا قادر به مقابله با "هرگونه" تحریم ایران نیست و این را ارائه دهندگان طرح نیز می‌دانند. نهایتا می‌ماند بند آخر یعنی «محفوظ شمردن حق ایران برای آغاز فعالیت‌های تعطیل شده هسته‌ای در صورت تعلل در هر یک از شرایط فوق» که معنایش بازگشت ایران به دوران تحریم‌های فراگیر و انزوای جهانی است.