غارتگران در سوریه و عراق میراث فرهنگی را به یغما می‌برند

جنگ داخلی در سوریه و عراق باعث شده که مشکل غارت میراث تاریخی و فرهنگی و تجارت غیر قانونی آنها در سایه قرار بگیرد.

در نشست بین‌المللی روزهای پنج‌شنبه و جمعه (۱۱ و ۱۲ دسامبر/ ۲۰ و ۲۱ آذر) در وزارت امور خارجه در برلین ضمن اشاره به این مسئله که غارت میراث فرهنگی تنها محدود به عراق و سوریه نمی‌شود تأکید شد که برای حل این مشکل نه تنها باید با حفاری‌های غیر قانونی مبارزه کرد بلکه باید قوانین مربوط به تجارت بین‌المللی میراث هنری را نیز تشدید کرد.

در بسیاری از مناطق درگیر جنگ داخلی مانند عراق و سوریه قاچاق اجناس حاصل از حفاری‌های غیر قانونی به دلیل از دست رفتن کنترل دولت بر بسیاری از محوطه‌های باستانی رونق پیدا کرده است.

مارگارت فان اس، رئيس بخش مشرق‌زمین مؤسسه باستان‌شناسی آلمان (DAI) که در نشست برلین حضور داشت گفت، تخریب حاصل از حفاری‌های غیر قانونی نه تنها به عرصه پژوهشی لطمه می‌زند بلکه به صنعت گردشگری و اقتصاد کشورهای مربوطه نیز زیان وارد می‌‌آورد. سوریه روزی به واسطه شهرهای باستانی به‌‌‌جا مانده از امپراتوری روم و کلیساهای مسیحی و قلعه‌های مربوط به قرون وسطی گردشگران دنیا را به خود جلب می‌کرد. به علاوه، حفاری‌های باستان‌شناسی در سوریه فرصت‌های شغلی جدید ایجاد می‌‌کرد و برای چندین سال تعدادی از کارگران را مشغول نگه می‌داشت.

اما در جنگ چنین اندیشه‌هایی بی‌معناست، به ویژه برای گروهی مانند "دولت اسلامی" که طبق گزارش‌‌ها، بخشی از نیازهای مالی خود را از طریق تجارت اشیاء حاصل از حفاری‌های غیرقانونی و تاراج موزه‌ها تأمین می‌کند.

مأمون عبدالکریم، رئيس سازمان آثار باستانی سوریه در نشست برلین گفت، گروه تروریستی "دولت اسلامی" افزون بر این، مجسمه‌ها و اماکن مقدسی که از نظر آنها به "مرتدها" تعلق دارد را نیز از بین می‌برد.

با این همه موضوع تنها به افراطیون گروه "دولت اسلامی" مربوط نمی‌شود. بسیاری از محوطه‌های منطقه باستانی مرزی "دورا اروپوس" عراق پیش از قدرت گرفتن این گروه غارت شده بود. در اغلب موارد کارگرانی که با باستان‌شناس‌ها کار می‌کردند بعد از خارج شدن آنها به حفاری‌ها ادامه دادند و گروه‌های مافیایی نیز قاچاق این اجناس به خارج از کشور را سازمان‌دهی کردند.

در "افامیا"ی سوریه هم این گروه تروریستی مسئول غارت میراث فرهنگی نیست. در آنجا از سال ۲۰۱۱ به بعد حفاری‌های غیر قانونی انجام می‌شود. ساکنان روستاهای اطراف که بر اثر جنگ فقیر شده‌اند برای امرار معاش به دنبال اشیایی مانند گلدان‌ها، سکه‌ها و مجسمه‌‌های باستانی‌اند. معلوم نیست که ارتش و شورشیان سوری چه نقشی در این زمینه ایفا می‌کنند.

بسیاری از اشیای باستانی سوریه از راه قاچاق به بیروت منتقل شده و در آنجا به فروش می‌روند. در مرز لبنان تا به‌حال بیش از ۶ هزار شی قاچاق باستانی کشف و ضبط شده است.

در اغلب موارد این گروه‌های مافیایی‌اند که با انگیزه‌های تبهکارانه تجارت این اجناس را سازمان‌دهی می‌کنند. علاوه بر این‌ها باید مقام‌های فاسد و ساکنان محلی را نیز به این فهرست افزود که به خاطر احتیاج به حفاری برای کشف آثار هنری دست می‌زنند.

خبرگزاری فرانسه می‌نویسد، مشکل غارت میراث فرهنگی محصول فقر ناشی از جنگ و بر هم خوردن نظم است و تنها برقراری صلح است که می‌تواند به کار غارتگران فرهنگی پایان دهد.