فاجعه‌‌ای که از بهشت آمده بود
۱۳۹۴ مرداد ۱۵, پنجشنبه
شهرستان لس آلاموس واقع در نیومکزیکو در عین آن که بهشتی است از زیبایی، زادگاه سلاح کشتار جمعی نیز هست. در دهه چهل میلادی، در این طبیعت رویایی "رابرت اپنهایمار" مدیر "پروژه منهتن" به همراه رئیس‌جمهور آمریکا "فرانکلین روزولت" سخت در حال رقابت با هیتلر برای ساخت بمب اتمی بودند.
برای این پروژه تحقیقاتی- نظامی، گلچینی از برجسته‌ترین فیزیک‌دانان گردهم آمده بودند. این به معنای شش‌هزار دانشمندی بود که به همراه خانواده‌هایشان در این شهر زندگی می‌کردند.
در مجموع ۱۲۵هزار نفر در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی و شهرهای مختلف پخش شده و در حال فعالیت برای پیشبرد این پروژه بودند. نتیجه تمام تحقیقات، به مدرسه معروف نخبگان در شهرستان لس آلاموس فرستاده می‌شد که در‌سال ۱۹۴۳ برای این پروژه تخلیه شده بود.
از آنجا که ایده این پروژه نظامی در منهتن نیویورک شکل گرفت، نام پروژه را"منطقه مهندسی منهتن" Manhattan Engineering Districtگذاشتند. بعدها اما این پروژه به "پروژه منهتن" معروف شد.
او به پدربزرگ معروف بود
پس از گذشت ۷۰ سال، "ویلیام هاجنز" شیمی‌دانی که در تیم اپنهایمر فعالیت می‌کرد، از خاطرات خود می‌گوید: «همه همدیگر را می‌شناختیم و هیچ سلسله مراتبی بین ما وجود نداشت.» به گفته او موقع نهار هر کسی می‌توانست سر میز رابرت اپنهایمار بنشیند و با او هم صحبت شود. «او بسیار مهربان بود و همه او را پدربزرگ صدا می‌کردند.»
در آنجا یک گروه دانشمند جوان گرد هم آمده بودند که میانگین سنی شان ۲۶ سال بود. ویلیام هاجنز ۹۰ ساله هنوز خیلی از مهمانی‌ها و باده‌نوشی‌ها را خوب به‌خاطر دارد؛ هرچند که همزمان همه زیر فشار بودند و حجم کار بسیار بالا بود. او می‌گوید: «ما همه به شدت نگران این بودیم که آلمانی‌ها زودتر از ما به بمب اتمی که برای جنگ سرنوشت‌ساز بود، دست بیابند.»
هزینه‌های مشابه پروژه فرود روی ماه
پروژه منهتن برای دولت آمریکا اولویت اول محسوب می‌شد. درنتیجه منابع مالی درنظرگرفته شده برایش بی حد ومرز بودند. این پروژه در سال ۱۹۴۰ با بودجه ابتدایی شش هزار دلاری آغاز به کار کرد؛ مبلغی که بعد از پنج سال به دو میلیارد دلار رسید. این به معنی گران‌ترین پروژه تحقیقاتی تاریخ آمریکا پیش از سفر به کره ماه است.
هدف اصلی این بود که با توجه به تمام نتایج علمی به دست آمده در گذشته، با غنی‌سازی اورانیوم و خالص‌سازی شیمیایی پلوتونیوم به یک سلاحی که بتواند عمل کند، دست یابد. برای این منظور همزمان روی تولید دو بمب اتمی کار می‌شد: بمب اورانیوم و بمب پلوتونیوم.
آزمایش اولین بمب اتم
روز ۱۶ ژوئیه ۱۹۴۵ ساعت ۵:۲۹ دقیقه صبح اولین بمب اتمی، آزمایش شد. در این آزمایش از بمب پلوتونیوم که به مراتب پیچیده‌تر از بمب اورانیوم است استفاده شد زیرا هنوز اورانیوم کافی برای یک بمب دوم تولید نشده بود. منطقه مورد آزمایش، صحرای بسیار بزرگی در نیومکزیکو بود. برای استفاده از این منطقه، ۶۰ گله‌دار باید زمین‌هایشان را به ارتش آمریکا واگذار می‌کردند.
بیشتر بخوانید: ژاپن در سالروز بمباران هیروشیما خواستار نابودی سلاح‌های اتمی شد
امروز ارتش آمریکا تنها سالی یک بار امکان دیدن این شهرهای تاریخی را به بازدیدکنندگان می‌دهد. "لیزا بلوین" سعی می‌کند دانشجویان فیزیک و شیمی را که به دیدن این شهرها می‌آیند، با این جمله آماده کند: «توقع نداشته باشید با دیسنی‌لند روبرو شوید.»
انفجاری که به زندگی هزاران نفر پایان داد
یک ماه پس از این انفجار آزمایشی، آمریکایی‌ها بمب‌های اتمی را بر فراز شهرهای ناکازاکی و هیروشیما پرتاب کردند که مرگ هزاران انسان را رقم زد. به این ترتیب نام ایالات متحده آمریکا به عنوان اولین کشور استفاده کننده از سلاح کشتار جمعی در تاریخ بشر ثبت شد.
بیشتر دانشمندانی که در ساخت این بمب‌های اتمی سهیم بودند، خبر پرتاب بمب‌ها را از رادیو شنیدند. بسیاری از آن‌ها حتی تا پیش‌از انفجار تردید داشتند که آیا بمب‌ها عمل خواهند کرد یا نه. به بیان هاجنز در آزمایشگاه لس آلاموس «همه احساس می‌کردند بالاخره از زیر فشار کار رها شده‌اند، اما مسلما هیچ کس از کشته شدن این همه آدم خوشحال نبود.»
در عین حال، تمام دانشمندان روی یک موضوع توافق داشتند، این‌که پرتاب بمب‌ها باعث کوتاه شدن جنگ و در نتیجه نجات جان میلیون‌ها انسان شد.
ویلیام هاجنز، شیمیدان ۹۰ ساله کار کردن روی پروژه منهتن را "بهترین اتفاق" زندگی‌اش می‌داند چرا که به اعتقاد او این بمب‌ها سرنوشت دنیا را تغییر‌دادند.
بعدها مدیر پروژه منهتن در گفتگویی با "ترومن"، رئیس جمهور وقت آمریکا در کاخ سفید اذعان کرد که دست‌های خود را آلوده به خون می‌بیند. او تا زمان مرگش از این احساس گناه عذاب کشید.