فیلها باهوش‌تر از آن هستند که شما فکر می‌کنید
۱۳۹۲ اسفند ۲۰, سه‌شنبه
شناسایی دقیق دشمن مزیت بزرگی است که فیلها از آن بهره برده‌اند. این حیوانات عظیم‌الجثه در کنیا اغلب با اعضای قبیله ماسایی روبرو می‌شوند که این دیدار چندان دلچسب نیست. ماسایی‌ها با زور و خشونت فیلها را از اقامتگاهشان یا مناطقی که آب در آنها پیدا می‌شود، بیرون می‌کنند.
نتایج یک تحقیق تازه نشان می‌دهد که فیلها می‌توانند از طریق صدای یک انسان، سن، جنسیت و زبان یا به عبارتی قبیله وی را شناسایی کنند و از این راه خود را از خطر برهانند.
کارن مک‌کام و گرام شانون، پژوهشگران دانشگاه ساسکس در فاصله مارس ۲۰۱۰ تا دسامبر ۲۰۱۱ نوارهای صوتی را برای ۴۷ گله فیل در پارک ملی آمبوسلی در کنیا پخش کردند. این نوارها دارای محتوایی یکسان بودند و تنها یک جمله در آن تکرار می‌شد: «نگاه کن، نگاه کن، از آن طرف یک دسته فیل می‌آید.»
کسانی که این جملات را تکرار می‌کردند، مرد و زن و در سنین مختلف بودند و به قبیله ماسایی تعلق داشتند، یا به زبان بومی کامبا سخن می‌گفتند.
این پژوهشگران در مقاله‌ای که در مجله "Proceedings of the National Academy of Science" به چاپ رسیده، نوشته‌اند که واکنش فیلها به این جملات کاملا واضح بوده است: فیلها به محض شنیدن صدای مردی که به زبان ماسایی سخن می‌گفته، مضطرب شده، عقب‌نشینی کرده و به دنبال سرپناه گشته‌اند. آنها همزمان تلاش می‌کرده‌اند با استفاده از حس شنوایی و بویایی خود به طور دقیق‌تر خطر را شناسایی کنند.
در مقابل، وقتی صدای مردی را که به زبان کامبا سخن می‌گفته، شنیده‌اند حالتی آرام داشته‌اند زیرا به طور معمول فیلها با افرادی که به زبان کامبا حرف می‌زنند، هیچ تجربه ناجوری نداشتند.
ماسایی‌ها، همزمان ناجی و دشمن
این آزمایش علاوه بر اثبات قوه تشخیص زبانی فیلها، همچنین نشان داده که این حیوانات غول‌پیکر می‌توانند تفاوت سن و جنسیت میان افراد یک قبیله انسانی را تشخیص دهند. فیلها هنگام شنیدن صدای زنانه که به زبان ماسایی‌ها سخن می‌گفته، حالتی آرام داشته‌اند.
پژوهشگران یادشده می‌نویسند که ارزیابی خطر انسان‌ها برای حیوانات کاری دشوار است زیرا افراد مختلف خطراتی مختلف را نیز به همراه دارند. در این مقاله آمده است: «اگر یک گله بتواند تنها از طریق صدا و زبان، جنسیت، سن و اهلیت یک انسان را تشخیص دهد، مزیت پراهمیتی به شمار می‌رود؛ به ویژه اگر انسان‌ها خارج از دید حیوان باشند.»
این پژوهشگران چنین حدس می‌زنند که فیل‌های نوجوان به تدریج دسته‌بندی درست صداها را یاد می‌گیرند.
پیش از این نیز در سال ۲۰۰۷ یک تحقیق در پارک ملی آمبوسلی نشان داده بود که فیل‌های کنیایی مردان ماسایی را به عنوان یک تهدید می‌شناسند. بر اساس آن تحقیق، فیلها مردان ماسایی را به واسطه لباس سنتی قرمز رنگ و نیز بوی بدن‌شان شناسایی می‌کنند.
در حال حاضر نزدیک به ۱۵۰۰ فیل در سنین مختلف در پارک ملی آمبوسلی زندگی می‌کنند. فیل‌های ماده و نوجوان میان ۵۸ گله مختلف پخش شده‌اند. یک دلیل مهم که موجب شده جمعیت فیلها در این منطقه از نسبت سالمی برخوردار باشند، به خاطر وجود اقوام ماسایی است، زیرا آنها در سرزمین‌های خود به هیچ شکارچی دیگری اجازه حضور نمی‌دهند.