مذاکرات صلح افغانستان؛ «فرصتی تاریخی» یا دشوار و ناروشن؟

گفتگوهای صلح میان طالبان و دولت افغانستان که ماهها به تعویق افتاده سرانجام قرار است روز شنبه ۲۲ شهریور در دوحه پایتخت قطر آغاز شود. مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا که خود برای شرکت در این مذاکرات به قطر می‌رود، گفته است  که طرفین درگیری نباید "فرصتی تاریخی" را برای پایان دادن به جنگ در افغانستان از دست دهند. او از مذاکره کنندگان خواسته است «واقع‌بینی، خویشتنداری و انعطاف پذیری لازم را برای موفقیت این روند نشان دهند». دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا نیز عصر پنج‌شنبه ۲۰ شهریور در یک کنفرانس مطبوعاتی از سفر وزیر خارجه‌اش به عنوان "سفری تاریخی" یاد کرده است.

او گفت: «ما مدتی است که با طالبان مذاکره کرده‌ایم و پیشرفت زیادی نیز حاصل شده است. ما گروهی از سربازان را از آنجا خارج کرده‌ایم و به زودی نیروهای خود را در افغانستان به ۴۰۰۰ نفر کاهش می‌دهیم. ما با طالبان و نمایندگان دولت افغانستان مناسبات خوبی داریم. ببینیم در مذاکره اوضاع چگونه پیش می رود.»

گفتگوهای صلح برای ماه مارس یعنی حدود شش ماه پیش برنامه ریزی شده بود، اما ادامه جنگ و اختلافات بر سر آزادی زندانیان دو طرف، آغاز مذاکرات را به تأخیر انداخت.

در ماه فوریه سال جاری میلادی نمایندگان طالبان توافق نامه‌ای با دولت آمریکا به منظور خارج کردن تدریجی نیروهای آمریکایی تنظیم کرده بودند. اما پیش درآمد این امر کاهش خشونت در افغانستان است. اتفاقی که در چند ماه اخیر عکس آن رخ داده است. با این وجود آمریکا اعلام کرده است که بخشی دیگر از نیروهای خود را از افغانستان خارج می‌کند.

هیات مذاکره کننده طالبان در حال حاضر در دوحه هستند و هیئت دولت افغانستان، به رهبری عبدالله عبدالله، رئیس شورای عالی آشتی ملی نیز روز جمعه وارد دوحه می‌شود.

امید به صلح مدت‌هاست که از بین رفته

 فضای امیدی که پس از توافق صلح میان آمریکا و طالبان شکل گرفت، مدتهاست که از بین رفته است.

از آن زمان به بعد خشونت بار دیگر افزایش یافته است. در چند ماه گذشته افغانستان تقریباً هر روز شاهد حملات طالبان به سربازان و نیروهای نظامی افغانستان بوده است. سربازان آمریکایی نیز بارها هدف حملات طالبان قرار گرفته‌اند. همین چندی پیش بود که ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو بار دیگر از طالبان خواست تا به تعهدات خود در تواقفنامه دوحه عمل کنند. او گفته بود:

«خشونت هنوز در حد انتظار ما كاهش نیافته است. ما از طالبان می خواهیم از خشونت بکاهند و گفتگوهای جدی را با دولت آغاز كنند. طالبان همچنین باید همه روابط خود را با القاعده و سایر سازمان های تروریستی قطع كند.»

اما بر اساس گزارش سازمان ملل که در پایان ماه مه منتشر شد، روابط طالبان با القاعده هم‌چنان ادامه دارد. گزارش تاکید کرده بود که القاعده حضور جدی در این کشور دارد و از حمایت طالبان برخوردار است.

ارتباط با القاعده علت حمله به افغانستان پس از حملات یازده سپتامبر

۱۹ سال پیش یک عامل به اعلام جنگ آمریکا علیه طالبان منجر شد: حمله تروریستی به برج‌های دوقلو در مرکز تجارت نیویورک که توسط القاعده و رهبر آن اسامه بن لادن از داخل افغانستان برنامه ریزی و هدایت شد. رئیس جمهور وقت آمریكا جورج دبلیو بوش دستور دخالت آمریكا در افغانستان با هدف یافتن اسامه بن لادن و سرنگونی طالبان را داد.

اکنون و پس از نزدیک به دو دهه نیروهای نظامی آمریکا در حال عقب‌نشینی از صحنه جنگ در افغانستان هستند. پس از عقب نشینی نیروهای آمریكایی، ممكن است سایر كشورهای ناتو نیز سربازان خود را از افغانستان خارج کنند. در حال حاضر تنها حدود ۱۰۰۰ سرباز ارتش آلمان در منطقه هندوکش مستقر هستند و ماموریت آنها در حد آموزش و پشتیبانی است.

رسیدن به راه حل چشم‌اندازی روشنی ندارد

جای سوال است که آیا می توان راه حل منازعات در افغانستان را در گفتگوی برنامه ریزی شده درون افغانی یافت. باورهای طالبان درباره آینده کشور به سختی با تغییرات اجتماعی که طی ۱۹ سال گذشته اتفاق افتاده ناسازگار است و بیشتر در سمت الغای این تغییرات مثبت به سود حقوق اجتماعی و حقوق زنان و ... است.

آنها می خواهند به جای قانون اساسی فعلی افغانستان، با قوانین شریعت یک امارت اسلامی افغانستان را تأسیس کنند. بنابراین هنوز مشخص نیست که آیا در پایان گفتگوهای داخلی افغانستان صلح به افغانستان بازگردد.