مقاطع تحصیلی<br> نظام جدید آموزش عالی در آلمان

در سال ۱۹۹۹ میلادی، ۲۹ کشور اروپایی تصمیم به ایجاد نظام آموزشی مشترکی در سرتاسر اروپا گرفتند که به پروسه بلگنا یا "Bologna process" شهرت یافت. بر طبق این تصمیم، وزرای علوم و آموزش عالی در ۲۹ کشورهای اروپایی متعهد شدند، تا سال ۲۰۱۰ میلادی نظام آموزشی یکسانی را در اروپا ایجاد کنند.

تغییر نظام آموزش عالی در آلمان

در آلمان نیز این تحولات با تغییر نظام آموزش عالی در بسیاری از رشته‌ها، از دوره‌های "دیپلم" (Diplom) یا "مگیستر" (Magister) به کارشناسی (Bachelor) و کارشناسی ارشد (Master) همراه بود.

این تحولات مشکلاتی را نیز در پی داشته است. به طور مثال، تحصیل در مقطع لیسانس، ۶ نیم سال تحصیلی در نظر گرفته شده است. اما در برخی از رشته‌ها و از جمله رشته‌های علوم انسانی، دانشجویان، همانند نظام آموزشی سابق در آلمان، موظف به تحصیل در دو رشته در مقطع لیسانس هستند. در رشته اصلی در حدود ۱۲۰ واحد و در رشته دوم ۶۰ واحد بایستی گذرانده شود. فارغ‌التحصیلان، پس از اتمام دوران تحصیل در هر دو رشته، مدرک می‌گیرند و نمره کل مدرک کارشناسی، میانگینی از نمرات هر دو رشته اصلی و فرعی خواهد بود.

مشکلات و موانع در نظام جدید آموزشی

به گفته مسئولان آموزش عالی در آلمان، اتمام دوران تحصیل در زمان تعیین شده در رشته اصلی و رشته دوم، به یکی از مشکلات دانشجویان این کشور مبدل شده است. از موانع دیگر بر سر راه دانشجویان، شرط معدل برای ادامه تحصیل در دوره‌های کارشناسی ارشد و دوره‌‌های تکمیلی است. در بسیاری از دانشگاه‌های آلمان، امکان ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد، با داشتن حداقل معدل ۶ / ۲ (معادل تقریبا ۱۶) میسر خواهد بود.

این در حالی است که نظام سابق آموزش عالی در آلمان، با دوره‌های کارشناسی ارشد پیوسته قابل مقایسه بود و دانشجویان پس از اتمام دوران تحصیل، به کسب درجه فوق لیسانس نائل می‌شدند و شرط معدل وجود نداشت.

دانش‌آموختگان جوان و دشواری‌های ورود به بازار کار

بسیاری از صاحبان شرکت‌ها و موسسات اداری، فارغ‌التحصیلان نظام آموزشی سابق (یعنی با مدرک دیپلم یا مگیستر) را ترجیح می‌دهند و معتقدند که ۶ ترم تحصیل در رشته‌هایی همچون مهندسی و علوم طبیعی، زمینه لازم برای ورود به بازار کار را ایجاد نمی‌کند.

این مسئله باعث شده است که بسیاری از دانشجویان پس از اتمام دوره لیسانس به فکر ادامه تحصیل باشند. این در حالی است که هدف اصلی از تغییر نظام آموزشی، جذب سریعتر دانش‌آموختگان به بازار کار و کاهش دوران تحصیل اعلام شده است.

مهرست هیپلر، رئیس دانشگاه صنعتی کارلسروهه و سخنگوی اتحادیه دانشگاه‌های صنعتی آلمان (TU9) می‌گوید: «باید ظرفیت لازم برای ورود تمامی متقاضیان تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه‌های آلمان ایجاد شود».

رئیس دانشگاه صنعتی کارلسروهه به طرحی اشاره می‌کند که به موجب آن تمامی فارغ‌التحصیلان ۹ دانشگاه‌عمده صنعتی آلمان می‌توانند، بدون هیج مانعی به مقطع کارشناسی ارشد راه یابند. البته این طرح شامل سایر دانشگاه‌های آلمان نمی‌شود و کماکان موانع متعددی بر سر راه دانشجویان و دانش‌آموختگان وجود دارد.