«موضع روسیه بر پرونده اتمی ایران بسیار تاثیرگذار است»
۱۳۸۷ اسفند ۱۵, پنجشنبه
دویچه وله: آقای تقی‌زاده، باراک اوباما به دولت روسیه پیشنهاد داده است که اگر در متوقف کردن برنامه‌ی اتمی ایران به آمریکا کمک بکند، آمریکا هم برنامه‌ی سیستم دفاع ضد موشکی‌اش در اروپای شرقی را کنار می‌گذارد. فکر می‌کنید روسیه این پیشنهاد را قبول کند؟
رضا تقی‌زاده: به نظر می‌رسد که اولا پیشنهاد جدی است، برای این که به نوعی رئیس جمهور آمریکا گزارش نیویورک تایمز را تایید کرده است. با توجه به این که نصب سپر دفاع موشکی در مرزهای روسیه برای این کشور اهمیت دارد و آن را به عنوان پیشرفت ناتو در مرزهای خودش می‌بیند، این امر برایش مهم‌تر از نفزذی است که در ایران دارد. بنابراین امکان رسیدن به توافق با آمریکا برای روسیه با پذیرش این که فشار بیشتری علیه ایران اعمال کند، وجود دارد. بنابراین حتا اگر روس‌ها به نیت حفظ منافع صادراتی و نفوذ سیاسی‌شان در ایران، ظاهرا به این پیشنهاد روی موافق نشان ندهند، در باطن با اصرار آمریکا امکان رسیدن به توافق در این زمینه وجود دارد. توجه داشته باشیم که در گذشته هم روس‌ها حتا بدون گرفتن مزد زیادی با آمریکا همراه شده‌اند، یعنی پای همه‌ی قطعنامه‌های شورای امنیت را که مورد حمایت آمریکا و اروپای غربی بوده، آنها هم امضا کرده‌اند.
دویچه وله: روسیه همیشه هنگام تصویب قطعنامه علیه ایران در شورای امنیت از مخالفان تشدید تحریم‌هاست و همیشه یکی از کشورهایی‌ست که باعث می‌شود لحن این قطعنامه‌ها معتدل‌تر بشود. فکر می‌کنید، اگر روسیه این پیشنهاد جدید آمریکا را بپذیرد، به این معنا خواهد بود که این سیاست‌اش را تغییر می‌دهد؟
رضا تقی‌زاده: آمریکا یقینا در شورای امنیت، پیشنهاد عدم نصب سپر دفاع موشکی در جمهوری چک و لهستان را به عنوان مقابله با سیاست ایران مطرح نخواهد کرد. ولی آنچه عملی به نظر می‌رسد، این است کهآمریکا ضمن این که در دیپلماسی را برای گفت‌وگو با ایران باز گذاشته است، مشغول فراهم کردن تمام زمینه‌های لازم برای اعمال فشار بیشتر علیه ایران است، مثل گفت‌وگو با عرب‌های سنی، گفت‌وگو با چین و روسیه و همین طور هماهنگ کردن سیاست‌هایش در اروپا و گماردن آقای دنیس راس که بایستی سیاست‌های استراتژیک آمریکا در قبال ایران را مورد مطالعه و بررسی قرار داده و هدایت کند. بنابراین هدف آمریکا از اعمال دیپلماسی و گفت‌وگو در حقیقت به نوعی جلب همکاری کشورهای دیگر است. آنها به این سمت پیش خواهند رفت و روس‌ها هم به نظر می‌رسد، در درازمدت با این مسئله همراه باشند و ایران هم هیچ چاره‌ای جز پذیرفتن وضع موجود، یعنی قبول این که روس‌ها همیشه حمایت‌شان حمایتی نیمه بند بوده و درنهایت در مقابل آنها ایستاده‌اند، نخواهند داشت. حتا به تعویق یا تعدیل این قطعنامه‌ها هم آنها می‌توانند دلخوش باشند و همین طور که گفتم، روس‌ها در موارد گذشته هم همیشه این سیاست را ادامه داده‌اند. ولی حالا ممکن است که همراهی آنها با آمریکا اگر که موکول به انجام یک معامله‌ی بزرگتر یعنی در مورد سپر موشکی باشد، نزدیکتر بشود و حمایت آنها در این زمینه از گذشته زیادتر شود.
دویچه وله: و این همراهی و حمایت روسیه از آمریکا آیا ممکن است منجر به این بشود که روسیه راه‌اندازی کامل نیروگاه اتمی بوشهر را به تعویق بیندازد یا اصلا آن را رها بکند؟
رضا تقی‌زاده: این همیشه یک امکان بوده است. در طول پانزده سال گذشته روس‌ها با این بازی تاخیر در تکمیل بوشهر و تحویل آن به ایران، همیشه بهانه‌های متفاوتی داشته‌اند. حالا هم به نوعی با اعلام پیش راه‌اندازی شاید به آمریکا علامت می‌دهند که آنها را برای یک معامله‌ی بزرگتر آماده بکنند. در حالی که تعویق بهره‌برداری از بوشهر همیشه می‌تواند به عنوان یکی از جایزه‌ها و یکی از عوامل تنبیه برای ایران تلقی بشود. این بستگی دارد که آمریکایی‌ها و روس‌ها در جزییات برنامه‌ای که به طور پنهانی در قبال ایران در پیش خواهند گرفت، چه هدف‌هایی را مورد توجه قرار می‌دهند و یقینا بوشهر با توجه به اهمیت سیاسی‌ای که دارد در کنار اهمیت تجاری یا وضعیتی که ایران با تصاحب یک راکتور اتمی می‌تواند پیدا بکند، در مرکز این گفت‌وگوها و مذاکرات قرار خواهد گرفت. بوشهر با وجود این که جنبه‌ی نظامی ندارد و تنها به عنوان یک راکتور تولید‌کننده‌ی برق است، ولی ایجادش با مخالفت جدی آمریکا در گذشته روبه‌رو بوده و همین حالا هم کشورهای عربی منطقه و بخصوص اسراییل در خارج از گروه کشورهای مسلمان، با احداث و راه‌اندازی آن مخالفت جدی دارند. هنوز این کارخانه تکمیل نشده و هنوز تا آغاز فعالیت آن یکسال وقت لازم است و یقینا بوشهر هم به عنوان یک عامل فشار علیه ایران مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
دویچه‌وله: اگر این اتفاقاتی که به آن اشاره کردید بیفتد و در حقیقت در مرحله‌ی اول اصلا روسیه این پیشنهاد را بپذیرد، فکر می‌کنید میزان حمایت روسیه از جمهوری اسلامی چقدر برای ایران مهم است و درنتیجه این عدم حمایت چقدر می‌تواند ایران را وادار به پذیرش خواست جهانی بکند؟
رضا تقی‌زاده: آمریکایی‌ها هدفشان تاثیر گذشتن بر تحولات سیاست داخلی ایران است و نرم کردن مواضع ایران از راه اعمال فشارهای زیادتر از خارج، و روسیه تنها کشوری است که دوست ایران در شورای امنیت است، برای این که رابطه با چین یک رابطه‌ی مطلق تجاری و بدون داشتن رنگ سیاسی قوی است و برای چین ارتباط با آمریکا و غرب و بازارهای منطقه به مراتب مهم‌تر از ارتباطی‌ست که با ایران دارند. بنابراین اگر روسیه در کنار بقیه‌ی کشورها و در مقابل ایران قرار بگیرد، ایران تقریبا تمام حمایت خارجی را از دست خواهد داد و به هرحال ایران کشور آنچنان بزرگی نیست که بتواند در مقابل مجموعه‌ی فشارهای خارجی در درازمدت مقاومت بکند. اگر سیاست داخلی ایران با اعمال فشارهای زیاد از خارج روبرو شود به خصوص اگر این فشارها با تمهیدات اقتصادی بیشتر و محاصره‌ی بنادر و یا قطع صادرات سوخت به ایران همراه بشود، یقینا در سیاست داخلی اثر زیادی خواهد گذاشت و این چیزی‌ست که برای مثلا شش ماه تا یکسال آینده، آنها از حالا مشغول طراحی و به اصطلاح پیش‌نگری هستند. وجود روسیه در کنار ایران و یا نبودن آن در کنار ایران در این تحولات می‌تواند تاثیر خیلی خیلی زیادی بگذارد.