نوام چامسکی: انتخاب ترامپ برای بشریت تهدیدی بی‌سابقه است
۱۳۹۵ دی ۱۶, پنجشنبه
نوام چامسکی، زبانشناس و فیلسوف بلندآوازه آمریکایی در سخنانی در آستانه فرا رسیدن بیستمین سال تأسیس کانال خبری "دمکراسی ناو" انتخاب دونالد ترامپ برای ریاست جمهوری آمریکا را خطری جدی برای بقای نوع بشر دانست.
او در این سخنان که در کلیسای تاریخی "ریورساید" در مانهاتن برگزار شد خطاب به جوانان حاضر در جمع گفت: «شما با مشکلاتی مواجه خواهید شد که در ۲۰۰هزار سال تاریخ بشریت هرگز سابقه نداشته است.»
نوام چامسکی، استاد بازنشسته مؤسسه تکنولوژی ماساچوست و نویسنده بیش از صد کتاب گفت، همه به‌ویژه جوانان برای نجات بشر از "سرنوشتی تیره و تار" با مشکلاتی دشوار دست و پنجه نرم خواهند کرد.
او گفت، در هشتم نوامبر ۲۰۱۶ زمانی که نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا روشن شد با همسرش در بارسلونا در اروپا بوده است. او واکنش اروپا به نتیجه انتخابات را "ناباوری، شوک و وحشت" خواند.
"پیامد رد برجام برای آمریکا"
نوام چامسکی می‌گوید، انزوای آمریکا از راه‌هایی قابل توجه در حال افزایش است. او یکی از راه‌هایی که می‌تواند به انزوای آمریکا بینجامد را رد برجام توسط دونالد ترامپ دانست. در حالی که سایر کشورهایی که با ایران پیمان اتمی بسته‌اند به‌ویژه کشورهای اروپایی می‌‌توانند در این توافق باقی بمانند. و این بدان معناست که آنها تحریم‌های آمریکا را نادیده می‌گیرند و به این ترتیب آمریکا بیش از پیش منزوی خواهد شد، حتی از جانب اروپا. در چنین شرایط حتی ممکن است اروپا از تقابل با روسیه دست بردارد. خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا (برکسیت) ممکن است به این روند کمک کند.
نامه ۳۷ دانشمند برجسته آمریکایی به ترامپ برای حفظ برجام
چامسکی درباره دیگر موارد انزوای آمریکا گفت: «شاید حیرت‌انگیز‌ترین آنها در همین نیمکره غربی جایی که هنری استیمسون، وزیر جنگ زمان روزولت به آن می‌گفت "منطقه کوچک ما" باشد، جایی که کسی ما را در آن نمی‌رنجاند. اگر کسی از خط خارج شد، ما به شدت مجازاتش می‌کنیم، همه همان کاری را انجام می‌دهند که ما می‌خواهیم.»
اما این تصویر از نگاه چامسکی اینک از حقیقت بسیار فاصله گرفته است. در این قرن آمریکای لاتین برای اولین بار در ۵۰۰ سال اخیر خود را از امپریالیسم غرب آزاد کرده است. صندوق بین‌المللی پول که در اصل نهاد وابسته به وزارت خزانه‌داری آمریکاست به‌کل از آمریکای جنوبی بیرون رانده شده و دیگر هیچ پایگاه نظامی آمریکایی در آمریکای لاتین باقی نمانده است.
چامسکی ادامه داد، در سال ۲۰۱۵ آمریکا در اجلاس منطقه‌ای در مورد مسئله کوبا کنار گذاشته شد. این مسئله بسیار حیاتی بود و در این مورد هم نیمکره غربی و هم جهان با آمریکا مخالف بود. به همین دلیل اوباما شروع به عادی‌سازی روابط با کوبا کرد. این حداقل چند گام به جلو بود، اگر چه ترامپ ممکن است آن را از بین ببرد.
در آسیا نیز به گفته چامسکی روندی مشابه در حال روی دادن است. یکی از سیاست‌های اوباما "چرخش به سوی آسیا" بود که در حقیقت اقدامی برای مقابله با چین محسوب می‌شد. یکی از اجزای این چرخش پیمان تجاری شراکت دو سوی اقیانوس آرام بود که تلاش داشت به غیر از چین بقیه کشورهای منطقه آسیا ـ اقیانوس آرام را گرد هم بیاورد.
رد درخواست آمریکا در سازمان همکاری شانگهای
نوام چامسکی می‌گوید، به دلایلی به نظر می‌رسد که "سیاست چرخش به سوی آسیا" در شرف فروپاشی باشد. در عوض، پیمان دیگری به نام "شراکت اقتصادی جامع منطقه" که چین مطرح کرده است، در حال جذب متحدان آمریکاست، از پرو گرفته تا استرالیا و ژاپن. آمریکا احتمالا خارج از این پیمان باقی خواهد ماند، همان‌گونه که از "بانک توسعه زیرساخت‌های آسیا" در چین دور مانده است. اما این بانک که در حقیقت رقیبی برای "بانک جهانی" محسوب می‌شود و آمریکا از سال‌ها پیش با آن مخالفت کرده اکنون دارد عملا همه متحدان آمریکا، شامل بریتانیا و سایرین را به خود محلق می‌کند.
همزمان چین از طریق سازمان همکاری شانگهای در حال گسترش جاده ابریشم مستقر در این کشور به غرب است. سیستم کلی این سازمان جذب منابع انرژی است. این سازمان شامل روسیه با منابع سیبری، هند و پاکستان می‌شود. ایران از قرار به زودی به آن خواهد پیوست و احتمالا ترکیه نیز عضو آن خواهد شد. و این گسترش همه راه‌ها از چین به اروپا خواهد بود. آمریکا درخواست کرده که عضو ناظر این سازمان باشد اما این درخواست رد شده است. و یکی از تعهدات بزرگ سازمان همکاری شانگهای این است که در تمامی منطقه آسیای مرکزی هیچ پایگاه نظامی آمریکایی وجود نداشته باشد.
"پایان دنیا"
واکنش اروپا را می‌شد به گفته چامسکی، بر روی جلد هفته‌نامه اشپیگل آلمان دید: در کاریکاتور اشپیگل سر ترامپ به صورت شهاب‌سنگی کشیده شده بود که به سوی کره زمین پرواز می‌کرد، با دهانی باز و آماده بلعیدن. زیر کاریکاتور نوشته شده بود: «پایان دنیا».
در ماه نوامبر بیست و دومین کنفرانس تغییرات اقلیمی "کوپ ۲۲" با حضور ۲۰۰ کشور در مراکش برگزار شد. هدف این نشست بحث در مورد چگونگی اجرای وعده‌هایی بود که یک سال پیش از آن در کنفرانس "کوپ ۲۱" در پاریسداده شده بود؛ وعده‌هایی که به گفته چامسکی، "مبهم" بود و این ابهام نیز با آنچه که هشتم نوامبر در آمریکا رخ داد بی‌ارتباط نبود.
دونالد ترامپ، نامزد جمهوریخواهان در انتخابات آمریکا در مورد تأثیرات منفی تغییرات آب و هوایی ابراز تردید کرده و گفته بود، ممکن است در صورت پیروزی در انتخابات به تعهدات پاریس پایبند نباشد.
چامسکی می‌گوید، کنفرانس پاریس گشوده شد تا تعهداتی قابل بازبینی پدید آورد که بتوان با آنها برای بزرگترین مشکلی که تا کنون بشر با آن مواجه بوده و می‌تواند زندگی بشر را به نابودی بکشاند، یعنی تغییرات اقلیمی چاره‌ای اندیشید. اما آنها نتوانستند به این تعهدات برسند. در عوض به "وعده" رسیدند و نه پیمان و یک تعهد واقعی. دلیل آن هم جمهوریخواهان کنگره آمریکا بودند که تعهداتی الزام‌آور را قبول نداشتند، بلکه خواهان چیزی بودند بسیاری ضعیف‌تر و سست‌تر.
کنفرانس مراکش در هفتم نوامبر بر پا شد تا به قول چامسکی بتواند توافق مبهم و سست پاریس را محکم‌تر بکند. هشتم نوامبر کارشناسان تصویری از وضعیت تغییرات اقلیمی و پیامدهای نابهنجار آن در محیط زیست و زندگی بشر ارائه کردند. نهم نوامبر کنفرانس از اساس متوقف ماند، چرا که دیگر روشن نبود آیا کشورهای ثروتمند، به ویژه نیرومندترین و توانگرترین آنها یعنی آمریکا از این توافق بیرون خواهند رفت یا نه. این در اصل به معنای پایان کنفرانس مراکش بود. نشست به پایان رسید و تنها توافق شد تا توافق پاریس برای دوری از سوخت‌های فسیلی به اجرا در بیاید. و این به گمان چامسکی، می‌تواند پیامی برای "پایان دنیا" باشد.
در این میان چین اقتدارگرا در واکنشی حیرت‌آور با حمایت از دوری از سوخت‌های فسیلی امیدی شد برای نجات از فاجعه‌ای قریب‌الوقوع.
چامسکی می‌گوید، بشر در آینده‌ای نزدیک عواقب شکست برای در پیش گرفتن راهی جدید در موضوع اقلیم را در پیامدهایی به مراتب خطرناک‌تر خواهد دید. مثلا در بنگلادش در طول چند سال ده‌ها میلیون نفر از دشت‌های کم‌ارتفاع ساحلی خواهند گریخت، چرا که ذوب یخچال‌های عظیم قطبی سرعتی بیش از پیش گرفته و سطح آب دشت‌های ساحلی را بالا می‌آورد.
"بحران‌های تازه پناهجویی"
در این صورت شاهد بحران جدید پناهجویی خواهیم بود که بیش از آن که بحران پناهجویی باشد "بحران اخلاقی غرب" است. به همین دلیل است که دانشمندان برجسته آب و هوایی در بنگلادش می‌گویند، این پناهجویان باید حق رفتن به کشورهایی را داشته باشند که بیشترین تولید گازهای گلخانه‌ای را دارند. میلیون‌ها نفر باید توانایی آمدن به ایالات متحده و دیگر کشورهای ثروتمندی را داشته باشند که برای رشد رفاه خود عصری جدید را در زمین‌شناسی آفریدند که شاید پایان زندگی همه گونه‌ها باشد.
"جنگ هسته‌ای بر سر آب"
چامسکی تصویری از این تغییرات احتمالی ارائه می‌دهد: آسیای جنوبی که الان هم دمای آن برای تهیدستان غیر قابل تحمل است گرم‌تر می‌شود. ذوب یخچال‌های طبیعی هیمالیا سریع‌تر شده و بر انهدام ذخایر آب آسیای جنوبی افزوده می‌شود. در هند که در حال حاضر ۳۰۰ میلیون نفر با کمبود آب آشامیدنی مواجه‌اند اوضاع بدتر می‌شود و همچنین در پاکستان. و کمبود آب در این دو قدرت اتمی نه تنها به معنای فاجعه‌ای زیست‌محیطی خواهد بود بلکه می‌تواند جنگی هسته‌ای به بار بیاورد؛ جنگی هسته‌ای بر سر آب.
و آن طور که دانشمندان می‌گویند، چنین جنگی نه تنها منطقه را ویران خواهد کرد بلکه به دلیل تأثیرات جهانی می‌تواند پایانی برای گونه‌ها باشد. و درست در همین اثنا و زمانی که نگاه جهانیان برای رهبری به چین دوخته شده ایالات متحده دارد دنیا را به سمت فاجعه هدایت می‌کند.
زبانشناس سرشناس آمریکایی گفت، آمریکا در سال ۱۹۴۵ ابرقدرت شد. در آن زمان آمریکا شاید ۵۰ درصد از ثروت کل جهان را داشت. سایر کشورهای صنعتی منهدم شده یا به شدت آسیب دیده بودند. صنعت آمریکا که در زمان جنگ کم‌تر آسیب دیده بود از جنگ نصیب زیادی برد و این کشور را در جایگاه اول دنیا قرار داد. اما این وضعیت نتوانست دوام بیاورد. دیگر کشورها هم شروع به توسعه کردند و در سال ۱۹۷۰ جهان سه‌قطبی شد: آلمان در اروپا، آمریکا در آمریکای شمالی و ژاپن در شمال شرقی آسیا. اکنون چین نیز می‌رود تا به یک قطب اقتصادی تبدیل شود.
نوام چامسکی در پایان تأکید کرد، این تهدیدات که جوانان در شرایط فعلی با آن روبرو هستند شدیدترین تهدیدات در طول تاریخ بشریت بوده است. جنگ هسته‌ای و فجایای زیست‌محیطی بقای انسان را هدف قرار داده و انتخاب ترامپ در هشتم نوامبر ضرورت مقابله مستقیم و سریع با این تهدیدها را دوچندان کرده است.