نويسنده بودن در كشورهاى عربى صبر ايوب ميخواهد

اگر چه جمعيت كشورهاى عربى، مجموعا از ۲۸۰ ميليون نفر نيز فراتر ميرود، اما تيراژ آثار نويسندگان عرب، حتى آنانى كه به شهرتى جهانى دست يافته اند، بندرت از مرز ۳ هزار نسخه تجاوز ميكند.

به نوشته روزنامه آلمانى زود دويچه تسايتونگ، نجيب محفوظ رمان نويس بزرگ جهان عرب كه در سال ۱۹۸۸ حتى موفق به كسب جايزه ادبيات نوبل شده، در عرض پنج سال گذشته، تنها ۵ هزار نسخه از آثارش به فروش رسيده است.

در مقايسه كافى است به اين اشاره كنيم كه تيراژ چاپ اول آخرين رمان مارتين والزر نويسنده شهير آلمان به نام سير زندگى عشق كه چندى پيش منتشر گرديد، بر يكصد هزار نسخه بالغ ميشده است. به گفته ابراهيم المعلم، رييس اتحاديه ناشران عرب، يك تا دو درصد مردم مصر، خواننده يا به قول وى ”مصرف كننده” آثار ادبى هستند.

در مقابل وضع تعداد انگشت شمارى از نويسندگان عربزبان كه در تبعيد زندگى ميكنند و آثار خود را به زبانهاى فرانسوى، انگليسى و يا آلمانى به چاپ ميرسانند، به مراتب بهتر است.

البته برخى از آنها در كشورهاى عربى آنطور كه بايد و شايد شناخته شده نيستند، از جمله رفيق شامى نويسنده اهل سوريه يا همانگونه از نامش پيداست، متولد دمشق كه به ويژه در آلمان به شهرت و محبوبيت درخور توجهى دست يافته و آثارش از آلمانى به ۲۳ زبان دنيا ترجمه شده است كه متاسفانه زبان مادريش يعنى عربى، در بين اين ۲۳ زبان نيست.

شمارى از نويسندگان و شاعران عرب كه وطنشان را ترك نكرده اند، معتقدند كه همكاران تبعيديشان دچار غربزدگى شده و حتى ديدى واقعبينانه به آنچه در جهان عرب ميگذرد، ندارند.

اين درحاليست كه جابر عصفور، يكى از ناقدارن ادبى سرشناس مصر نويسندگانى تبعيدى چون طاهر بن جلون و اهداف سويف را عليرغم تاليف آثارشان به زبانى غيرعربى، جزئى از فرهنگ عرب ميداند، چرا كه آثار آنان نيز الهام گرفته از فرهنگ عرب است.

شهرام احدى