نگرانی ایران از قطع مجدد گار ترکمنستان
۱۳۸۷ مهر ۱۴, یکشنبه
در آخرین روزهای سال ۲۰۰۷ میلادی همسایه شمالی ایران ترکمنستان شریان گاز خود را به ایران قطع کرد. قطع صدور گاز همزمان با موج سرمای شدیدی بود که بویژه استان‌های شمالی کشور را دچار بحران شدید گازی کرد.
امسال نیز استان‌های شمالی کشور با توفانی شدید و کم سابقه روبرو بوده است. با توجه به بروز سرمای پیش از موعد در شمال کشور تا بحال تصمیم نهائی در تمدید قرارداد صادرات گاز ترکمنستان به ایران گرفته نشده است.
در عین حال مقامات ایرانی از قطع مجدد صادرات گاز ترکمنستان به ایران ابراز نگرانی کرده‌اند. برخی از کارشناسان گفته‌اند که هر دو کشور در قبال قیمت نهائی گاز شفافیت نشان نداده‌اند و نگرانی از قطع صدرو مجدد گاز همچنان ادامه دارد.
ابهام در سیاست ایران
ترکمنستان در نظر دارد از سال ۲۰۰۹ میلادی قیمت گاز خود را آزاد و برابر قیمت جهانی به مشتریان خود عرضه کند. براساس توافقهای صورت گرفته بین مقامهای ایران و ترکمنستان، میانگین واردات گاز ایران از ترکمنستان در سال جاری حدود ۳۰ میلیون مترمکعب در روز خواهد بود. مقامات ایران در تلاشند برای جلوگیری از قطع گاز در زمستان مذاکرات را ادامه دهند.
ناصر سودانی، نائب رئیس کمسیون انرژی مجلس به منظور تکرار نشدن تجربه تلخ قطع گاز در زمستان سال گذشته، گفته است نگرانی ایران در تامین سوخت زمستانی همچنان به قوت خود باقی است. نایب رئیس کمیسیون انرژی پیشنهاد ترکمنستان را برای فروش گاز سقف ۳۵۰ دلار به ازای هر هزار مترمکعب ذکر کرد. حال آیا ایران با پیشنهاد ترکمنستان موافقت خواهد کرد؟
امین گلی کارشناس در امور ایران و ترکمنستان در گفتگو با صدای آلمان به ابهامات سیاست ایران اشاره می‌کند: "فکر نمی‌کنم که قیمت جدیدی را که ترکمنستان ارائه کرده ایران قبول کرده باشد. گرچه طرفین اعلام نکرده‌اند که قیمت گاز در چه حدی قرار خواهد گرفت. ولی مسئله افزایش قیمت گاز در سطح جهان و نرخ جدیدی که بین ایران و روسیه گذاشته شده فکر می‌کنم در قرارداد گاز بین ایران و ترکمنستان تاثیر دارد."
"ناگفته‌های" صدور گاز ترکمنستان به ایران
چرا ترکمنستان صادرات گاز خود را به ایران قطع کرد؟ هنوز به این سئوال پاسخ قطعی داده نشده است. علی کردان که نمایندگی ایران در مذاکرات با کشور ترکمنستان را بر عهده داشت، در مصاحبه‌ای با روزنامه ایران برای نخستین بار عنوان کرده است که درخواست‌های ترکمنستان با منافع ملی ایران در تضاد بوده است. وی گفته است ایران افزایش قیمت گاز را پذیرفته ولی ترکمنستان خواسته‌ای داشته است که آن را مطابق با منافع ملی ایران نمی‌دانسته. علی کردان در ادامه مصاحبه با روزنامه ایران گفته است که خواسته ترکمنستان فراتر از افزایش قیمت گاز بوده است. بنظر کارشناسان "ناگفته‌های" مقامات جمهوری اسلامی ایران در خصوص مسئله گاز ترکمنستان، این نگرانی را در کشور بوجود آورده است که امسال نیز مردم بویژه در شمال کشور با قطع صدور گاز مواجه شوند. از آن گذشته تابحال هر دو کشور رسما به توافقاتی که بر سر مذاکرات گاز دست یافته‌اند اشاره‌ای نکرده‌اند. این سئوال نیز مطرح است که چرا ایران با ذخائر عظیم گازی از ترکمنستان گاز خریداری می‌کند؟
چرا ایران گاز می‌خرد؟
ایران پس از روسیه دومین کشوری است که منابع عظیم گازی را در اختیار دارد. از یکسوی به خلیج فارس و از سوی دیگر با ترکیه و کشورهای صاحب نفت و گاز آسیای مرکزی هم مرز است. پس چه عواملی موجب شده است که جمهوری اسلامی بخشی از نیازمندی‌های کشور را با گاز صادراتی ترکمنستان تامین می‌کند؟ دکتر هومن پیمانی کارشناس ایرانی در امور مسائل آسیای میانه و قفقاز به این سئوال چنین پاسخ داد: "در کوتاه مدت مسئله گاز از جهت اقتصادی مهم هست. ولی در درازمدت اگر واردات گاز ادامه یابد بیشتر در جهت سیاسی و در جهت راهبردی سیاست‌های ایران در منطقه آسیای مرکزی، یعنی سیاست گسترش نفوذ سیاسی اقتصادی و جلوگیری از نفوذ آمریکا و کشورهای غربی در همسایگی ایران هست."
آیا قیمت گاز در ایران افزایش خواهد یافت؟
رضا کسایی زاده مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران می‌گوید، ایران تابحال گاز طبیعی ترکمنستان را با قیمت ثابت خریداری کرده است. ولی از ابتدای سال آینده بر اساس قیمت فرآورده‌های نفتی مختلف از جمله گازوئیل تعیین خواهد شد. حال افزایش قیمت گاز ترکمنستان به ایران آیا موجب افزایش قیمت گاز در داخل کشور نیز خواهد شد؟ در این خصوص مقامات مسئول در کشور تابحال پاسخی نداده‌اند. ولی کارشناسان می‌گویند قطع صدور گاز ترکمنستان مشکلات فراوان اقتصادی را در شمال کشور ببار خواهد آورد. لازم به یادآوری است قطع شدن صدور گاز ترکمنستان در سال گذشته موجب تعطیلی بسیاری از مدارس ، نانوایی‌ها، واحدهای صنعتی، تجاری و خدماتی در در استان‌های شمالی شده بود.
دویچه وله / طاهر شیرمحمدی