هدف حمله ایران به کردستان عراق چیست؟
۱۳۹۰ تیر ۲۰, دوشنبه
آیا "پژاک" نیرویی است که به گفته "یک مقام نظامی" ایران، دولت کردستان عراق منطقه‌ای به طول ۱۵۰ کیلومتر و عمق ۳۰ کیلومتر از خاک خود را در اختیار آن بگذارد. اگر چنین باشد، دولت "اقلیم کردستان" درازای آن چه به دست خواهد آورد؟ مگر برای کردستان عراق مهمترین مسئله به گفته مسعود بارزانی، رئيس دولت خودمختار آن، ثبات و امنیت نیست؟
به گزارش خبرگزاری مهر یک "مقام عالی‌رتبه نظامی" ایران مسعود بارزانی، رئيس دولت خودمختار کردستان عراق را "خائن" نامیده و گفته است به "تروریست‌ها" اجازه داده نخواهد شد با حمایت آمریکا و اسرائیل در «سرزمین عراق لانه کنند.» او تاکید کرده است که «علیه این تروریست‌ها اقدام خواهد شد و این حق برای ما محفوظ است تا مراکز تروریستی را در نواحی مرزی فوق مورد هدف قرار داده و آن‌ها را سرکوب و نابود نماییم.»
هم‌زمان ناظم دباغ، نماینده کردستان عراق با بخش خارجی خبرگزاری ایسنا گفتگو و این موضوع را تکذیب کرده است. به گفته او انتشار اخباری مبنی بر واگذار شدن سرزمینی به مساحت۳۰۰ هزار هکتار از کردستان عراق به "پژاک" صحت ندارد و «کسانی دنبال برهم زدن روابط بین جمهوری‌اسلامی ایران و اقلیم کردستان و رهبران کرد هستند.»
به گفته آقای دباغ، «بارزانی خود نسبت به وگذاری زمین به گروه پژاک حساس است و نمی‌پذیرد که زمین‌های اقلیم را این گونه تقسیم کنند.»
ایران بارها نواحی مرزی کردستان عراق را هدف حمله قرار داده است. حملاتی که تاکنون از غیرنظامیان کردستان عراق نیز قربانی گرفته‌اند. مسعود بارزانی، رئيس دولت خودمختار عراق هفته گذشته «گلوله‌باران توپ‌خانه‌ای شهروندان» کردستان را "محکوم" کرده و از کشته شدن "شماری از روستاییان، مزرعه داران و دامداران" خبر داد.
آقای بارزانی در بیانیه‌ای که به این مناسبت در سایت رسمی خود منتشر کرد، حملات ایران را "غیرقابل قبول" خوانده و نوشت که گروهی از ساکنان مناطق مرزی کردستان ایران و عراق بر اثر آن‌ها آواره شده‌اند. او خواست به جای ایجاد رعب و وحشت برای پیدا کردن راه حلی عملی تلاش شود.
آیا دلیل حملات ایران به کردستان عراق تنها حضور "پژاک" است؟ رحیم رشیدی، خبرنگار کرد و عضو فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران به سوالات دویچه‌وله در این زمینه پاسخ داده است.
دویچه وله: ایران با صراحت می‌گوید که کردستان عراق بخشی از خاک خودش را در اختیار «پژاک» قرار داده است و حق دارد به آن حمله کند. در مقابل آقای بارزانی می‌گوید که به جای به راه انداختن توپخانه بهتر است با گفت‌وگو مسایل را حل کنیم. حملات مکرر ایران به خاک کردستان عراق بر سر چیست، آیا موضوع واقعا نگرانی ایران از پژاک است؟
رحیم رشیدی: تاکنون مقامات جمهوری اسلامی ایران در رابطه با چنین اظهاراتی سند محکمی ارائه نداده‌اند. به نظر من آن‌ها جهت دستیابی به چند هدف مهم کردستان عراق را توپ‌باران می‌کنند. یک مسئله اصلی مقابله به مثل با آمریکا و نیروهای غربی مستقر در عراق است که اسنادی را دال بر کمک نظامی و لجستیکی ایران به شبه نظامیان شیعه ارائه داده‌اند.
از سوی دیگر جمهوری اسلامی ایران در پی آن است که کردستان عراق را که یک منطقه امن برای سرمایه‌گذاری است و کمپانی‌های ثروتمند آمریکایی و اروپایی هر روز در آن منطقه بیشتر سرمایه‌گذاری می‌کنند، به یک منطقه ناامن تبدیل کند. چون ما می‌دانیم که برای سرمایه‌گذاری و توسعه‌اقتصادی قبل از سرمایه، باید امنیت وجود داشته باشد.
از سوی دیگر فشار بر حکومت اقلیم کردستان است، سکوت حکومت مرکزی هم تاکنون بیشتر جمهوری اسلامی ایران را براین داشته است که به سیاست‌های غیرقانونی خودش در منطقه ادامه دهد.
مسئله‌ی سومی که خیلی حائز اهمیت است، این است که جمهوری اسلامی ایران در شرایط کنونی می‌خواهد با وانمودکردن این مسئله که گروه‌های مسلح کرد وجود دارند و ناامنی ایجاد می‌کنند ، منطقه را بیشتر میلیتاریستی کند. در حالی که اپوزیسیون واقعی جمهوری اسلامی ایران اکثریت مردم ایران هستند که در داخل ایران و در شهرها و نقاط مختلف ایران زندگی می‌کنند و از عملکرد و سیاست‌های این رژیم ناراضی‌اند.
به موضع دولت مرکزی عراق اشاره کردید. تفاوت زیادی در سیاست آقای مالکی و آقای بارزانی نسبت به ایران مشاهده می‌شود. این تفاوت‌ها آیا در خود عراق مسئله‌آفرین نیستند؟
در چند روز گذشته آقای مالکی نخست وزیر حکومت عراق فدرال در نشستی که با عشایر عراقی به‌ویژه در بغداد داشت، گفت که خیلی نگران است که اقلیم‌های دیگری در عراق به‌وجود آید و این گامی به سوی تجزیه باشد. آقای بارزانی به‌عنوان رئیس منتخب حکومت اقلیم کردستان که با اکثریت قاطع آرای مردم کردستان عراق و در یک انتخابات کاملاً آزاد و دموکراتیک انتخب شده، در این زمینه صحبت کرد و بلافاصله عکس‌العمل نشان داد. او گفت که این نقض قانون اساسی عراق است، چون قانون اساسی عراق که در یک رفراندوم عمومی تصویب شده، تأکید و پافشاری میکند که باید مناطق فدرال وجود داشته باشند و این کاملاً امری قانونی‌ست و این اتحاد داوطلبانه باعث استحکام عراقی‌ها در داخل خاک عراق می‌شود و به‌هیچ وجه گامی به سوی تجزیه عراق نیست.
ترکیه نیز بارها "پ ک ک" را بهانه حمله به مرزهای کردستان عراق قرار داد. با این حال الان کمی وضع تغییر کرده. وزیر خارجه ترکیه سال گذشته وقتی که آقای بارزانی بعد از مدت‌ها به ترکیه سفر کرد، گفت که شمال عراق پلی‌ست برای روابط نزدیک ترکیه و عراق. سیاست ایران و ترکیه تا چه اندازه باهم مشترک است و چقدر تفاوت دارد. آیا هرکدام به دنبال منافع جداگانه‌ای هستند؟
هم‌اکنون شرایط خیلی فرق کرده است. چندی پیش آقای اردوغان به اربیل سفر کردند، در کنار بارزانی و در کنار پرچم رسمی کردها قرارگرفتند و سخنرانی کردند. به نظر من ترک‌ها یک سیاست کاملاً منطقی در رابطه با کردستان عراق و به‌ویژه پروژه‌های اقتصادی درپیش گرفته‌اند. مسئله‌ی اساسی هم این است که جنبش مدنی کردها، جنبش پارلمانی کردها در داخل خود ترکیه جنبشی غیرقابل حذف است. آن‌ها دریافته‌اند که اگر ترکیه می‌خواهد به اتحادیه اروپا بپیوندد، باید یکسری اصلاحات سیاسی قانونی و حقوقی بسیار عمیق و چشمگیری صورت دهد. به‌نظر من رای بالائی که حکومت اردوغان در انتخابات اخیر کسب کرده نشان‌داده که اکثریت مردم ترک از سیاست‌های آقای اردوغان و حزب حاکم راضی‌اند. ترکیه تغییراتی بسیار اساسی کرده است.
هرچند این گام‌ها کافی نیست، ولی به نظر من با سیاست ایران که هنوز سیاست انکار را در پیش می‌گیرد و هر گونه اعتراض و هر گونه جنبشی را به بیگانگان نسبت می‌دهد و با تمام قوا سعی میکند سرکوب کند، خیلی متفاوت است و امروز در کردستان عراق هم این ترک‌ها هستند که با یک سیاست منطقی منافع خودشان را بیشتر حفظ می‌کنند تا جمهوری اسلامی ایران.
درگیری در مرز کردستان ایران و عراق بارها صورت گرفته است. در مواردی هم ایران این گونه حمله‌ها را تکذیب کرده است. ولی این‌بار با صراحتی که در مناسبات بین‌المللی چندان رسم نیست، می‌گوید «در کردستان عراق مراکز تروریستی» وجود دارد و «به خودمان اجازه می‌دهیم که حمله کنیم». چه چیز باعث می‌شود ایران چنین موضع‌گیریی کند؟
سندی دال بر واقعیت چنین اظهارنظرهایی وجود ندارد. آن‌ها می‌خواهند فشار بیآورند. آقای بارزانی به ویژه این مسئله را تکذیب کرده و مدام گفته‌است که در شرایط کنونی باید تمام مسائل منطقه و مسائل کرد در کشورهای همجوار از طریق دیالوگ و صلح حل شود. در چند روز آینده که سالروز ترور دکتر قاسملو است، کردستان ایران مثل سال‌های گذشته یک اعتصاب عمومی و سراسری برگزار خواهد کرد و جمهوری اسلامی ایران با میلیتاریزه کردن بیشتر منطقه در پی آن است که این اعتصابات عمومی صورت نگیرد تا اعلام کند که در ایران هم مشکلی به اسم مشکل کرد وجود ندارد.
مریم انصاری
تحریریه: جواد طالعی