هشدار کارشناسان پس از نمونهبرداری از دریاچه ارومیه
۱۳۹۴ اردیبهشت ۳۰, چهارشنبه
کارشناسان هشدار میدهند که وضعیت دریاچه ارومیه بهرغم بارش شدید امسال، رهاسازی آب پشت سدها و اظهارات خوشبینانه‌ی مقامات ایرانی، بیش از پیش خطرناک شده است.
دکتر ناصر آق، عضو هیئت علمی دانشگاه ارومیه و بنیان‌گذار "پژوهشکده آرتمیا و آبزیان" بعد از آخرین نمونهبرداری و عمقسنجی (۲۷ اردیبهشت/۱۷ مه) از آب دریاچه ارومیه به دویچه وله (فارسی) گفت: «ما از کف آب نمونهبرداری کردیم و در مناطقی که سال قبل هم این آزمایش‌ها انجام گرفته، عمقسنجی شده است. عمق میانگین دریاچه ارومیه به ۲ متر رسیده و نسبت به سال پیش کاهش پیدا کرده است. تراز سطح آب دریاچه نسبت به آبهای آزاد هم کاهش پیدا کرده است.»
به گفته این کارشناس سطح گسترده و رسوبگذاریهای شدید در بستر دریاچه دلیل اصلی کاهش آب بوده است. آق اضافه میکند: «بارندگی شدید امسال و رهاسازی آب از پشت سدها آنگونه که انتظار میرفت تاثیری نداشته است. ما هر قدر هم به این دریاچه آب بریزیم پیکره آبی از نظر وسعت افزایش پیدا میکند ولی عمق آن بیشتر نمیشود و این باعث میشود که تبخیر آب بیشتر شود و آبهایی که ما با صرفهجویی وارد دریاچه میکنیم به هدر رود، در نتیجه دریاچه ارومیه به طرف احیا شدن پیش نمیرود.»
این کارشناس "احیای فازبندی‌شده‌ی دریاچه ارومیه" را به دولت پیشنهاد میکند و میگوید آب نباید در سطح وسیعی پخش شود. حجم آب را باید نسبت به سطح آن افزایش داد تا آب در دریاچه باقی بماند و تبخیر نشود.
وی اضافه میکند: «ما فازبندی را در اسفندماه قبل از عید نوروز به ستاد نجات دریاچه ارومیه پیشنهاد دادیم و خود خانم ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور آن را مجددا بررسی کردند و من به سئوالات ایشان پاسخ دادم و قرارشد که طرح مطالعاتی آن را انجام دهیم و الآن منتظرعقد قرارداد بین سازمان حفاظت محیط زیست و دانشگاه ارومیه هستیم که بتوانیم فاز مطالعاتی آن را شروع بکنیم. ولی چون فرصت کم هست انتظار داریم که هر چه سریعتر شروع بشود تا ما حداقل فصل آبی سال آینده را از دست ندهیم.»
استقبال ایران از کمک دانشگاههای خارج
عضو هیئت علمی دانشگاه ارومیه میگوید که متخصصان ایرانی باید با تجربیات دانشگاهیان خارج و پروژههایی که برای احیای دریاچه آرال و "سلت لیک" در یوتا و دریاچه اونس در کالیفرنیای آمریکا انجام گرفته، آشنا شوند.
او در این رابطه خاطرنشان میکند: «کمکهای خارج از جمله دانشگاهیان یوتا، شیگاگو، کالیفرنیا، آلمان، بلژیک و روسیه طرف صحبت ما هستند. قرار است برنامهای هم به کمک دکتر سروشیان اوایل ماه ژوئن امسال در آمریکا گذاشته شود که در هیمن قالب است و تجربیات آنها به ما خیلی کمک خواهد کرد.»
پروژههای یک کارشناس مقیم آلمان برای احیای دریاچه ارومیه
دکتر بیژن کوشان، زمین‌شناس و کارشناس محیط زیست که در نقاط مختلف ایران با وضعیت زیست محیطی کشور از نزدیک آشنا شده هشدار میدهد که دولت حسن روحانی باید پروژههایی را که برای احیای دریاچه ارومیه پیشنهاد شده هر چه زودتر عملی کند.
آْقای کوشان پروژهها و تحقیقات خود را به ستاد نجات دریاچه ارومیه ارائه کرده است. این کارشناس مقیم آلمان در نامهای خطاب به رئیس جمهور ایران از وی خواست که "وزارتخانه مستقل محیط زیست" در ایران تاسیس شود.
کوشان در این رابطه به دویچه وله میگوید: «فاجعه زیست محیطی در کشور آنقدرعظیم و نگرانکننده است که وجود نهادهای مختلف کمکی به رفع آن نمیکند. او در این رابطه توضیح میدهد: «فاکتورهای زیادی چون بهرهبرداری بیرویه از آبهای زیر زمینی، ریزگردها، آلودگی هوا باعث مرگ تدریجی دریاچهها و تالابهای ما میشوند. گونهها و زیرگونههای گیاهان هم در نتیجه مدیریت اشتباه از بین میرود و یا قتل و کشتن حیوانات در معرض انقراض در اکوسیستم نقش بازی میکنند و همه اینها باعث شده است که اکو سیستم کشور ضربه بخورد. برای مثال ما میتوانیم حداکثر تا ۴۰ درصد از آبهای زیر زمینی استفاده کنیم ولی ما در ایران ۷۰ تا ۷۵ درصد از این آبها بهرهبرداری میکنیم.»
به گفته این کارشناس علت بروز فاجعه زیست محیطی در ایران از جمله نبود یک استراتژی منسجم و شفاف زیست محیطی است. او درباره وضعیت دریاچه ارومیه هم میگوید: «من از دریاچه بازدید کردم. در ظرف ۳ سال وضعیت دریاچه وخیمتر شده و حدود ۲ سال است که دولت از طرف دانشگاه شریف برنامهای را گذاشته که ۵۰۰ متخصص از جمله ۵۰ متخصص خارجی برای نجات این دریاچه برنامه‌ریزی میکنند. ۲۶ راهکار برنامه‌ریزی شده است و گروههای کاری هم اینها را هدایت میکنند.»
پیشنهادهای دکتر کوشان برای احیای دریاچه ارومیه
دکتر کوشان میگوید مسائل زیست‌محیطی را باید از پایه شروع کرد. وی درباره برخی از پیشنهادهای خود برای احیای دریاچه هم چنین شرح میدهد: «بهترین راه برای نجات دریاچه تاسیس مراکز علمی در ۳ طرف این دریاچه است. در این ۳ مرکز حدود ۳۰ رشته علوم طبیعی، بهداشت و هواشناسی دایر شود تا تغییراتی که در دریاچه روی میدهد، مونیتورینگ شود.»
او ادامه میدهد: «متاسفانه سازمان محیط زیست نهادی به نام "مرکز آینده‌نگری و پژوهشی" دایر کرده است و این آن چیزی نبود که من فکرش را میکردم. پیشنهاد من این است که به جای "انجمن دوستداران دریاچه ارومیه" بنیاد دریاچه ارومیه را تاسیس کنیم تا این مسئله در یک سطح بینالمللی مطرح شود. من پیشنهاد کردم موزهای تاسیس شود تا مردم با گذشته و حال این دریاچه آشنا شوند. پیشنهاد دیگر من این بود که در ۲ جزیره از ۱۱۰ جزیره آن "مدرسه راز طبیعت" تاسیس شود تا کودکان به صورت اردو بیایند و طبیعت را لمس کنند. ما باید ریشه‌یابی بکنیم. فقط وورد آب کافی نیست بلکه این گونه کارهای زیربنایی دریاچه ارومیه را نجات خواهد داد. ما ۱۰ میلیارد تن نمک داریم و هرقدر آب هم بریزیم غلظت نمک آن بیشتر میشود.»
اکثر کارشناسانی که در رابطه با دریاچه ارومیه فعالیت میکنند تائید میکنند با وجود آنکه ۲۰ ماه از شكل‌گیری كارگروه نجات دریاچه ارومیه می‌گذرد، هنوز اقدامات كارسازی برای احیای این دریاچه انجام نگرفته است.
هم اکنون روند احیای دریاچه ارومیه عملا بر عهده وزارت نیرو، سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت جهاد کشاورزی به همراه استانداری آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی قرار گرفته است. مقامات محلی هم تائید میکنند که دولت هنوز راهکارها و پروژههایی که برای احیایی دریاچه پیشنهاد شدهاند را اجرا نکرده است.
حسن روحانی رئیس جمهور ایران، قرار است روز چهارشنبه (۳۰ اردیبهشت / ۲۰ مه) به آذربایجان شرقی سفر کند. احیا و نجات دریاچه ارومیه مهمترین درخواست مردم از رئیس جمهور ایران است.
برخی از نمایندگان آذری در مجلس از رئیس‌جمهور ایران خواستند که از "خط مقدم آسیب‌های دریاچه ارومیه" بازدید و بالاخره به "درد دل آذریها" رسیدگی کند.