هفتادمین سالروز اعدام دو نماد مقاومت در آلمان
۱۳۹۱ بهمن ۳۰, دوشنبه
کمی پیش از نیمه‌شب پانزدهم فوریه ۱۹۴۳ سه مرد جوان به سوی مرکز شهر مونیخ در حرکت بودند. این سه هانس شُل، الکساندر اشمورِل و ویلی گراف نام داشتند. این سه عضو گروهی موسوم به "رز سفید" بودند؛ گروهی که مقاومت در برابر هیتلر و رژیم دیکتاتوری او را سرلوحه فعالیت‌های خود قرار داده بود.
این سه جوان حدود ۱۰۰۰ اعلامیه به همراه داشتند که روی آنها جملاتی علیه رژیم نازی آلمان و جنایتکاران آن نوشته بود. آنان اعلامیه‌ها را به صندوق‌های پست می‌انداختند. شُل و اشمورل علاوه بر این با استفاده از یک شابلون و رنگ سیاه عبارت "مرگ بر هیتلر" را بر نمای ساختمان شورای شهر مونیخ نقش کردند. در مکانی دیگر عبارت "هیتلر، قاتل جمعی" نقش بست. همزمان سوفی، خواهر هانس شُل، منتظر بازگشت سلامت سه هم‌پیمان خود به خانه بود.
مسیر مقاومت
در سال ۱۹۳۳ که ناسیونال-سوسیالیست‌ها در آلمان به قدرت رسیدند، هانس و سوفی شل هنوز دانش‌آموز بودند؛ هانس متولد ۱۹۱۹ بود و خواهرش متولد ۱۹۲۱. روبرت شل، پدر آنان و سه خواهر و برادر دیگرشان مشاور مالیاتی بود. روبرت شل که اندیشه‌های لیبرال داشت نمی‌توانست با مواضع نژادپرستانه حاکمان تازه کنار بیاید. او و همسرش ماگدالنا تلاش کردند فرزندان‌شان را روادار و تحت تأثیر آموزه‌های مسیحیت تربیت کنند.
اما فرزندان خانواده شیفته ناسیونال-سوسیالیسم بودند. هانس شل پله‌های ترقی را در سازمان "جوانان هیتلری"، سازمان جوانان سوسیال-ناسیونالیست‌ها، به سرعت طی کرد. او در سن ۱۶ سالگی فرماندهی ۱۶۰ عضو دیگر این سازمان را در دست داشت.
خواهر کوچک‌تر او، سوفی، هم گرایش شدیدی به ناسیونال-سوسیالیسم داشت. او نیز به عضویت "انجمن دختران آلمان"، شاخه دختران سازمان "جوانان هیتلری" درآمد. سوفی نیز مانند برادرش به سرعت به جمع فرماندهان سازمان پیوست.
اما در سال ۱۹۴۲، این خواهر و برادر دیگر اعتقادی به آدولف هیتلر و ارمغان او – ناسیونال-سوسیالیسم – نداشتند. آنان هر روز بیشتر متوجه می‌شدند که اعتقادات مسیحی و باورهای اخلاقی آنان هیچ‌گونه همخوانی با اهداف نازی‌ها ندارد.
هانس شل که در سال ۱۹۴۲ برای خدمت به جبهه شرق منتقل شده بود، از نزدیک سیاهی‌های جنگ جهانی دوم را مشاهده کرد. او همچنین به شدت نگران سرنوشت یهودیانی بود که تحت تعقیب بودند یا پس از دستگیری به اردوگاه‌های کار اجباری منتقل می‌شدند.
"زنده باد آزادی!"
در سال ۱۹۴۲ در دانشگاه مونیخ گروه کوچکی به رهبری هانس شل شکل گرفت که مقابله با ناسیونال-سوسیالیسم را هدف خود می‌دانست. چهار دانشجوی پزشکی به نام هانس شل، کریستف پروپست، الکساندر اشمورل، ویلی گراف، و پروفسور کورت هوبر، استاد فلسفه این دانشگاه، پایه‌گذاران این گروه بودند.
سوفی شل هم پس از آن به عضویت این گروه درآمد که در سال ۱۹۴۲ به مونیخ نقل مکان کرد تا در دانشگاه این شهر زیست‌شناسی و فلسفه بخواند.
گروه یادشده "اعلامیه‌های رز سفید" را به‌عنوان بیانیه برگزید؛ اعلامیه‌هایی که به صندوق‌های پست ریخته یا در کیوسک‌های تلفن عمومی و روی خودروهای پارک‌شده قرار داده می‌شدند. نخستین اعلامیه این عبارت را بر خود داشت: «همه واژه‌هایی که از دهان هیتلر خارج می‌شوند، دروغ‌اند». اعلامیه‌ها توسط دوستان و آشنایان اعضای گروه به خارج از مونیخ هم فرستاده می‌شدند.
ششمین اعلامیه "رز سفید"، آخرین اعلامیه این گروه بود. هجدهم فوریه ۱۹۴۳ سوفی شل و برادرش این اعلامیه را در دانشگاه پخش می‌کردند. هنگامی که سوفی در یکی از سالن‌های دانشگاه دسته‌ای از این اعلامیه را از روی نرده‌های نیم طبقه بالا به محوطه پایین‌تر پخش کرد، این خواهر و برادر شناسایی و دستگیر شدند.
"گشتاپو" (پلیس مخفی آلمان نازی) بازجویی از سوفی و هانس شل را بر عهده گرفت. این خواهر و برادر تلاش کردند تمام تقصیر را به تنهایی به دوش بگیرند. مدارک زیادی علیه آنان وجود داشت. ۲۲ فوریه ۱۹۴۳ "دادگاه خلق" سه حکم اعدام برای هانس و سوفی شل و کریستف پروپست صادر کرد. این احکام همان روز اجرا شدند. "زنده باد آزادی!" آخرین عبارتی بود که از دهان هانس شل خارج شد.
الگوی اخلاقی نسل‌های آینده
یوآخیم گاوک، رئیس جمهوری آلمان، چندی پیش نقش سوفی و هانس شل و گروه "رز سفید" را در این عبارت خلاصه کرد: «آنان این امکان را به ما دادند تا باور کنیم که همه آلمانی‌ها در آن زمان همراهان ساکت و بزدل [ناسیونال-سوسیالیسم] نبودند».
در چهارمین اعلامیه "رز سفید" نوشته شده بود: «ما خاموش نمی‌شویم، ما صدای وجدان ملامتگر شما [نازی‌ها] هستیم، رز سفید شما را در آرامش نمی‌گذارد».
تاریخ آلمان این موضوع را فراموش نمی‌کند که هانس و سوفی شل و همقطاران‌شان این جسارت را داشتند که برای اعتقادات خود مبارزه و مقاومت کنند. در جامعه آلمان نازی کمتر شهروندی از این تعهد اجتماعی برخوردار بود.
امروز کمتر شهر متوسط یا بزرگی در آلمان وجود دارد که در آن مدرسه‌ای به نام این خواهر و برادر نامگذاری نشده باشد. جایزه "خواهر و برادر شل" نیز یکی از مهم‌ترین جوایز ادبی این کشور است.
برای کودکان و دانش‌آموزان آلمانی داستان زندگی اعضا و فعالیت‌های سیاسی "رز سفید" از جذابیت فراوانی برخوردار است. فرانس مولر، یکی از آخرین بازماندگان گروه "رز سفید" می‌گوید: «این گروه سنی به تحسین کرده‌های ما گرایش دارد. البته هانس و سوفی علاقه‌ای به قهرمان‌شدن نداشتند. دوستی و آزادگی مهم‌ترین ارزش‌های آنان بود.»
بنیاد "رز سفید" در مونیخ که فرانتس مولر و دیگر اعضای این گروه آن را بنیان نهاده‌اند، تلاش می‌کند یاد و خاطره خواهر و برادر شل و هم‌قطاران آنان را زنده نگهدارد. به اعتقاد فرانتس مولر، به‌ویژه جوانان می‌توانند از این گوشه از تاریخ آلمان درس بگیرند: «دانش‌آموزان بایست تلاش کنند تا حد امکان در عرصه‌های مختلف دانش و اطلاعات کسب کنند و با دوستان خود به بحث بنشینند تا به سادگی تحت تأثیر شعارهای تبلیغاتی قرار نگیرند و وقتی آزادی به خطر می‌افتد، از خود تعهد اجتماعی نشان دهند.»