هولوکاست و "فرهنگ فراموش‌کردن و از یاد نبردن"
۱۳۹۳ بهمن ۷, سه‌شنبه
در چارچوب جشنواره‌ی فلسفه در شهر کلن، نویسنده‌ی آ‌لمانی، مارتین والزر و جامعه‌شناس نام‌آشنای این کشور، آلئیدا آسمن در سالروز ۷۰ سالگی آزادی اردوگاه آشویتس، درباره‌ی "فرهنگ فراموش‌کردن و از یاد نبردن" با یکدیگر به بحث نشستند. این دو نویسنده، هر چند در این نشست در رابطه با پرسش‌های گوناگون، از جمله این که "آیا فراموش‌کردن پسندیده است؟" دیدگاه‌های متفاوتی ارائه دادند، با این حال بر این نکته تاکید داشتند که "فاجعه‌ی هولوکاست، هرگز نباید تکرار یا به دست فراموشی سپرده شود."
سخنرانی جنجال‌برانگیز
مارتین والزر نویسنده‌ی شناخته‌شده‌ای است که در سخنرانی خود به مناسبت دریافت جایزه‌ی صلح "کتاب‌فروشی‌های آلمان" در اکتبر سال ۱۹۸۸ به رسانه‌های آلمان خرده گرفت که برخورد با تاریخ معاصر این کشور را در نمایش‌های پایان‌ناپذیر جنایت‌های نازیان و هولوکاست خلاصه کرده‌اند.
این سخنرانی جنجال‌برانگیز اعتراض بسیاری از نیروهای آزادی‌خواه آلمان را برانگیخت. آنها والزر را متهم کردند که خواهان به فراموشی سپردن فاجعه‌ی هولوکاست است که به مرگ بیش از ۶ میلیون یهودی انجامیده است. تنها بیش از یک میلیون تن از قربانیان این کشتار هیتلری، یهودیانی بودند که در اردوگاه مرگ آشویتس جان باختند.
والزر در ابتدای بحث با آسمن ضمن یادآوری این رویداد یک بار دیگر تاکید کرد که او رسانه‌های آلمان را مورد انتقاد قرار داده و هرگز قصد "نادیده‌گرفتن قربانیان این جنایت" را نداشته است. او به ویژه از بازماندگان این فاجعه یاد کرد که با شرکت در مراسم گوناگون، نسل جوان را با مصائب و مظالمی که یهودیان و دگراندیشان آلمان در دوره‌ی تسلط حزب ناسیونال سوسیالیسم در این کشور با آنها دست به گریبان بودند، آشنا می‌سازند. به گفته‌ی او این بازماندگان "شاهدان زنده‌ی جنایات نازی‌ها" هستند.
بیشتر بخوانید: رمان والزر با محتوای مذهبی
یاد و حافظهی جمعی
آلئیدا آسمن که به دلیل انتشار کتاب‌های متعدد درباره‌ی فرهنگ به‌فراموشی‌سپاری و حافظهی جمعی، به عنوان کارشناس این امور شناخته می‌شود، در این رابطه گفت: «رویدادهایی که احساس و عاطفه‌ی انسانی را برمی‌انگیزند، معمولا از یاد نمی‌روند.» او بر این باور است که باید میان یاد و حافظه تفاوت گذاشت. به نظر او، به‌یاد داشتن امری فردی است. در حالی که حافظه، این و آن رویداد مهم یک گروه یا یک ملت را در خود ثبت و حفظ می‌کند؛ رویدادی که برای حال و آینده‌ی آن ملت حائز اهمیت بسزایی است.
آسمن با این حال امکان این که نسل‌های بعدی با گذشت زمان این رویدادهای مهم را فراموش کنند، را منتفی نمی‌داند. به نظر این جامعه‌شناس، تنها تضمین عدم فراموشی نزد نسل‌های بعدی، گسترش فرهنگ حفظ حافظهی جمعی است.
او می‌گوید: «حافظهی جمعی پیمانی است که یک نسل با نسل پس از خود می‌بندد تا میراث نسل پیشین را مورد پژوهش قرار دهد.» به گفته‌ی آسمن، نسل دهه‌ی ۱۹۶۸ آلمان سکوت نسل پدران و مادران خود را در مورد هالوکاست شکست و تاریخ معاصر آلمان را پربار کرد.
بیشتر بخوانید: موزه آشویتس جایی برای کند شدن حافظه تاریخی انسان‌ها نمی‌گذارد
به نظر مارتین والزر، این نتیجه‌گیری "نوعی تمجید از جهان‌بینی نسل ۱۹۶۸" و فاقد زمینه‌ی عینی است.
گسترش فرهنگ "از یاد نبردن" در آینده
در پایان بحث اشاره شد که در آینده‌ی نزدیک واپسین بازماندگان هالوکاست که تا کنون به عنوان شاهدان این کشتار جمعی در امر حفظ حافظهی جمعی می‌کوشیدند، از جهان رخت بر می‌بندند.
آلئیدا آسمن یادآوری کرد که در این صورت هم باید وظیفه‌ی گسترش فرهنگ "از یاد نبردن" را با گردآوری هدفمند اسناد و مدارک، برگزاری مراسم و نمایشگاه‌های گوناگون در این خصوص و اختصاص دادن بخشی از برنامه‌ها‌ی موزه‌ها در این زمینه پیش برد.