واکاوی ابعاد خشونت علیه کودکان

انجمن حمایت از حقوق کودکان در ایران، که انجمنی غیردولتی است، عصر دیروز نشستی برگزار کرد تا در آن ابعاد خشونت علیه کودکان بررسی شود. این نشست در حالی برگزار می‌شود که فعالان حقوق کودکان معتقدند جمهوری اسلامی در زمینه‌ی بهبود شرایط کودکان گام‌خای بنیادین برنداشته است.

«آزار، خشونت و تحقیر کودکان ممنوع»، «همه‌ی کودکان از حق بهداشت و سلامت برخوردارند» این شعارها همراه با پارچه‌نویس‌ها و پوسترهای دیگری در دفاع از حقوق کودکان و محکومیت تبعیض میان آنها، سر در و حیاط حسینه‌ی ارشاد تهران را پوشانده بود تا خبر دهد «نشست واکاوی ابعاد خشونت علیه کودکان» در این محل برگزار می‌شود.

این نشست عصر سه شنبه، هفدهم مهرماه، به همت و دعوت انجمن حمایت از حقوق کودکان برگزار شد. سالن زیرین حسینیه‌ی ارشاد از ساعت سه تا شش بعدازظهر مملو از جمعیتی بود که اکثریت‌شان را زنان تشکیل می‌داند و آمده بودند به سخنان شش کارشناس و پژوهشگری گوش دهند که هر یک از زاویه‌ای به بررسی ابعاد خشونت علیه کودکان پرداختند.

برنامه را فرشید یزدانی مدیر عامل انجمن با تشریح اهداف نشست آغاز کرد و سپس رئیس هیات مدیره‌ی این تشکل غیردولتی، حسن عشایری در مورد «مبانی عصب شناسی آسیب‌های دوران کودکی» با حاضران سخن گفت.

کریستین سالازار نماینده‌ی یونیسف در ایران از دیگر میهمانان این برنامه بود که خشونت عیله کودکان را از منظری عمومی مورد بحث قرار داد. یونیسف از سال ۲۰۰۲ میلادی نهضتی پنج ساله را زیر عنوان «جهانی شایسته کودکان» آغاز کرد که مهترین هدف آن کاهش خشونت و کودک‌آزاری است.

در همین ارتباط امسال روز کودک با شعار «جهانی شایسته کودکان، جهانی بدون خشونت» جشن گرفته می‌شود. برنامه‌های امسال بسیار مفصل‌تر از سال‌های پیش و در طول یک هفته که هفته‌ی کودک نامگذاری شده برگزار می‌شود. در این هفته نهادهای دولتی و غیردولتی برنامه‌های متنوعی تدارک دیده‌اند که یکی از آنها جشن‌هایی بود که روز دوشنبه با همکاری خانه‌ی کودک شوش در پارک بهاران برگزار شد.

به رغم شعار امسال که خشونت علیه کودکان را محکوم می‌کند روز دوشنبه ۱۰ تشکل غیردولتی فعال در زمینه‌ی حقوق کودکان در بیانیه‌ای که به مناسبت روز کودک منتشر کرده‌اند می‌نویسند«كشور ما ایران علیرغم ظرفبت‌های موجود و علیرغم گذشت ۱۳ سال از پیوستن به پیمان‌نامة جهانی حقوق كودك، نتوانسته گام‌های اساسی و در خور انتظار در زمینة حمایت‌های بنیادین از حقوق كودكان را بردارد.»

جمهوری اسلامی پیمان‌نامه‌ی جهانی حقوق کودکان را به صورت مشروط پذیرفته. شرط ایران عدم پایبندی به مفادی است که با شریعت مغایرت دارد. سالازار۱۶ مهر، در میزگرد خبرگزاری ایسنا، می‌گوید «قایل شدن این شرط كلی، اجرای حقوق كودكان در ایران را دچار مشكل كرده است.»

روز شنبه مدیر عامل انجمن حمایت از حقوق کودک در یک نشست مطبوعاتی خبر از افزایش ۴۰۰ درصدی کودک آزاری طی یکسال گذشته می‌دهد. فرشید پزدانی با توجه به آماری که از تماس‌های تلفنی و مراجعه به مراکز این انجمن به دست آمده تاکید می‌کند بخشی از این افزایش را باید به افزایش آگاهی مردم از وجود چنین مراکزی مربوط دانست.

واحد مددکاری و مشاوره‌ی «صدای یارا» یکی از بخش‌های انجمن یادشده است که گزارش آماری تحلیلی فعالیت‌هایش به وسیله‌ی یکی از همکاران آن در نشست عصر سه شنبه ارایه شد. مطابق تحقیقی که یونیسف در سال ۲۰۰۳ و با همکاری وزارت بهداشت انجام داده است ۳۱ درصد کودکان زیر پنج ساله در ایران تنبیه می‌شوند. این در حالی است که بخش بزرگی از آزار کودکان که در حصار خانه‌ها اتفاق می‌افتد به بیرون گزارش نمی‌شود.

نشست واکاوی ابعاد خشونت علیه کودکان با سخنرانی شهلا اعزازی، جامعه شناس و استاد دانشگاه علامه طباطبایی و رزا قواچورلو، حقوقدان وعضو کمیسیون حقوق بشر کانون وکلای دادگستری، ادامه یافت. اعزازی از جمله به تاثیر آزار کودک در شکل‌گیری شخصیت‌های سلطه‌پذیر و گسترش زمینه و دامنه‌ی خشونت در جامعه پرداخت و قواچورلو کاستی‌های قوانین ایران را در حمایت از حقوق کودکان برشمرد.

او با اشاره به اصل بیستم قانون اساسی که یکسانی زن و مرد را مشروط به رعایت موازین اسلامی عنوان می‌کند به دتبعیض‌های پرداخت که رعایت این موازین میان افراد جامعه، از جمله کودکان دختر و پسر به وجود آورده است. ساعتی پیش از آغاز نشست واکاوی خشونت علیه کودکان روابط عمومی شهرداری تهران خبر از برگزاری جشنواره‌ی پدران و پسران می‌دهد و هدف آن را تحکیم روابط پدران و فرزندان عنوان می‌کند.

عاطفه سلیانی آخرین سخنران برنامه بود که درباره‌ی «صلح از راه آموزش» سخن گفت. در حاشیه‌ی این نشست متن پیمان‌نامه‌ی جهانی حقوق کودک که به زبان ساده نوشته شده و از سوی یونیسف انتشار یافته در اختیار شرکت‌کنندگان قرار می‌گرفت. همچنین جزوه‌ی دیگری به معرفی اهداف و فعالیت‌های انجمن حمایت از حقوق کودکان اختصاص داشت که با این عبارت آغاز می‌شود، دولت‌ها موظفند پیمان‌نامه‌ی حقوق کودک را ترویج داده و همگان را با محتوای آن آشنا کنند.

انجمن حمایت از حقوق کودکان (www.irsprc.org) از ۱۳ سال پیش فعالیت‌های گسترده‌ای در زمینه‌ی پژوهش، آموزش و مددکاری انجام می‌دهد. این انجمن با برگزاری کارگاه‌ها و نشست‌های تخصصی نقش مهمی در افزایش آگاهی عمومی نسبت به مسائل کودکان و تصحیح قوانین موجود برعهده داشته و در زمینه‌ی اجرایی نیز از فعال‌ترین نهادهای غیردولتی ایران به شمار می‌رود.

خانه‌های کودک شوش و ناصر خسرو در تهران، خانه‌ی کودک بم و یک فرهنگسرا و مرکز آموزشی در خراسان از جمله مراکزی هستند که به وسیله‌ی این انجمن تاسیس شده‌اند. از دیگر فعالیت‌های انجمن راه‌اندازی «صدای یارا»، مرکز تلفنی مشاوره و یاری در ارتباط با مشکلات کودکان و نوجوانان است. این مرکز (از ساعت ۹ صبح تا ۵ بعدازظهر، تلفن‌های ۸۸۵۰۱۴۱۴ و ۸۸۵۰۱۴۱۵) به طور متوسط هر سال به ۴۵۰۰ تماس تلفنی پاسخ داده است.

بهزاد کشمیری‌پور، گزارشگر دویچه وله در تهران