واکنش تند در افغانستان به انتقاد روحانی از سدسازی در آن کشور
۱۳۹۶ تیر ۱۶, جمعه
حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران روز دوشنبه (۱۲ تیرماه/ ۳ ژوئیه) درهمایش بین‌المللی "مقابله با گرد و غبار" که در تهران برگزار شد، گفت که گردوغبار ایران ۸۰ درصد منشاء خارجی دارد. روحانی علاوه بر ترکیه، افغانستان را هم یکی از کشورهایی دانست که گرد و غبار از آنها به داخل ایران سرازیر می‌شود. روحانی آشکارا گفت که ایران نمی‌تواند در برابر ساخت بندها همانند بند کجکی، کمال خان، سلما و بندهای دیگر بی‌تفاوت بماند.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
در همایش یادشده مصطفی ظاهر، رئیس اداره عالی حفاظت از محیط زیست و عباس بصیر، مشاور ارشد اشرف غنی رئیس‌جمهور افغانستان در امور محیط زیست هم حضور داشتند.
انتقاد روحانی خشم مقامات دولتی، محافل سیاسی و رسانه‌های افغانستان را برانگیخته است. مجلس نمایندگان، جامعه مدنی، احزاب سیاسی افغانستان از اظهارات روحانی به شدت انتقاد کرده، آن را مداخله آشکار در امور داخلی افغانستان دانستند.
نجیب‌الله آزاد، معاون سخنگوی رئیس جمهور افغانستان در واکنش به اظهارات رئیس جمهور ایران گفته است: «این حق افغانستان است که باید از آب‌های کشور خود بهره ببرد و هر کسی که چنین سخنانی را به کار می‌برد، بی‌جاست.» این مقام افغان تاکید می‌کند که استفاده از آب‌های داخلی حق مسلم مردم افغانستان است و دولت در مهار آب‌های کشور مطابق قراردادهای دوطرفه (ایران و افغانستان) عمل خواهد کرد.
شبکه خبری "طلوع" افغانستان در خصوص واکنش مقامات وزارت انرژی و آب افغانستان گزارش داده است: «ایران از سال‌ها به این‌سو با نام حسن همجواری و همسایگی تا ۴ برابر حقآبه‌اش را از دریای هیرمند (یا هلمند امروزی)، آب گرفته است اما در برابر آن تمامی چشمه‌های آب مرزی‌اش را که به افغانستان سرازیر می‌شوند با ساختن بیش از ۳۰ بند در آنسوی مرز خشکانیده است.»
بیشتر بخوانید: روحانی: معضل زیست محیطی یک معضل فراملی است
بصیر عظیمی، معین (دستیار) وزارت انرژی و آب هم می‌گوید: «ما با ساختن بندها می‌توانیم قدرت مدیریت آب‌ها را در افغانستان داشته باشیم.»
تلویزیون "طلوع" در ادامه گزارش خود از قول رمضان جمعه‌زاده، رئیس کمیسیون منابع طبیعی و آب مجلس نمایندگان افغانستان آورده است: «حکومت افغانستان باید از طریق کنوانسیون‌های جهانی داخل اقدام شود و از آب‌هایی‌که تاکنون به ایران سرازیر شده‌اند پولش را بگیرد.»
حکمتیار: هیچکس حق ندارد در امور داخلی ما مداخله کند
گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی هم از صحبت‌های روحانی انتقاد کرده است. او در یک نشست خبری در کابل گفت: «کاش حسن روحانی رئیس جمهور ایران این موضوع را ثابت می‌ساخت که بی‌تفاوت نماندن یعنی چه؟ این یک موضوع روشن است که افغان‌ها مالک همه دارایی‌های خود به ویژه آب‌شان هستند. هیچ کس این حق را ندارد که برای ما دستور بدهد و هم این حق را ندارند که در امور داخلی ما مداخله کنند. تقسیم آب یک مشکلی است که باید از راه های سیاسی حل و فصل گردد.»
قرارداد آب ایران و افغانستان
گفتنی است که بین ایران و افغانستان برای استفاده از آب رودخانه هیرمند قراردادی وجود دارد که ۴۵ سال پیش (۱۳۵۱) امضا شده است. طبق این قرارداد در بند کجکی ۵ میلیون و ۶۶۱ هزار و ۷۱۵ متر مکعب آب موجود بود که به جاری شدن ۲۰ درصد آن برای ایران توافق صورت گرفته بود. افغانستان می‌گوید حالا که سطح آب در افغانستان رو به کاهش نهاده است، نزدیک به ۸۰ درصد آب به ایران سرازیر می‌شود.
بیشتر بخوانید: ترکیه به انتقادات ایران از سدسازی این کشور پاسخ داد
مقامات ایرانی هم از معاهده آب ایران و افغانستان انتقاد می‌کنند که بر اساس نیازهای دو طرف تنظیم نشده است. برپایه این قراداد ۷۲۰ میلیون متر مکعب حقابه برای ایران تعیین شده است.
حبیب‌الله دهمرده نماینده مردم شهرهای زابل، زهک، هیرمند، هامون و نیمروز در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا می‌گوید: «بعد از انقلاب توقع از دولت‌ها این بود که قرارداد محکم ببندند تا حقابه منطقی بین ایران و افغانستان بر اساس نیاز تنظیم شود، البته این قرارداد باید ارسال آب چند میلیارد متر مکعبی به ایران باشد نه قرارداد قبلی که غیراصولی و غیرمنطقی بود.»