وضعیت شکننده عراق، یک سال پس از تهاجم گسترده داعش
۱۳۹۴ خرداد ۱۸, دوشنبه
در نهم ژوئن سال ۲۰۱۴ نیروهای جریان تروریستی "دولت اسلامی" پیشرفت‌های خود را در عراق آغاز کردند. جهادگرایان "دولت اسلامی" به سرعت یک‌سوم این کشور را تصرف کردند. آنها بخش‌هایی از سوریه را نیز ضمیمه آن کرده و در این مناطق "خلافت اسلامی" به راه انداختند.
گرچه نیروهای دولتی عراق "دولت اسلامی" را در بعضی مناطق مجبور به عقب‌نشینی کردند، اما آنها یک سال پس از آغاز پیشروی‌ها‌ی‌شان در عراق همچنان بیشتر مناطق غرب این کشور را در اختیار دارند. "دولت اسلامی" به رغم درگیری‌های شدید با نیروهای دولتی عراق و ماه‌ها بمباران نیروهای ائتلاف هنوز این قدرت را دارند که بخش‌های بیشتری از عراق را به تصرف خود درآورند.
جریان سنی‌مذهب "دولت اسلامی" در سوریه نیز موفق شده است از جنگ داخلی این کشور و هرج و مرج موجود سود برد و مناطق زیادی را تصرف کند. پیشروی جهادگرایان در سوریه در حالی است که این سازمان در آنجا نمی‌توانست مانند عراق از نارضایتی سنی‌مذهبان از شیعیان به خاطر تصاحب قدرت سیاسی سود جوید.
"دولت اسلامی باقی خواهد ماند"
پاتریک اسکینر، یکی از اعضای شرکت مشاوره امور امنیتی "گروه سوفان" در این رابطه می‌گوید: «دلایل وجودی "دولت اسلامی" هنوز موجودند و همین امر نشان‌دهنده آن است که آنها باقی خواهند ماند.»
"دولت اسلامی" در سال گذشته میلادی (۲۰۱۴) طی ۲۴ ساعت موصل، دومین شهر بزرگ عراق را تصرف کرد و پیشروی‌های خود را به سوی جنوب آغاز کرد. آنها با پیروزی بر نیروهای ارتش عراق و تصرف موصل هزاران زره‌پوش، سلاح و دیگر تجهیزات نظامی ارتش این کشور را از آن خود کردند.
پیروزی جریان تروریستی "دولت اسلامی" در جبهه‌های مختلف از طرف دیگر نشان‌دهنده ضعف، بی‌کفایتی و فساد در ارتش و نیروهای امنیتی عراق است.
تروریست‌های "دولت اسلامی" در کنار پیروزی‌های وسیع نظامی خود با اقداماتی شنیع چون گردن زدن مخالفان، رعب و وحشت در دل مردم ایجاد کرده‌اند. آنها این اقدامات را در ویدئوهایی ثبت کرده و به نمایش نیز می‌گذارند.
"دولت اسلامی" در شمال عراق به اقلیت قومی ایزدی‌ها حمله کرد. آنها افراد این اقلیت را ربوده، به آنها تجاوز جنسی کردند و به عنوان برده به خدمت گرفتند. سازمان ملل متحد اقدام جریان تروریستی "دولت اسلامی" علیه ایزدی‌ها را به عنوان کوشش برای "نسل‌کشی" محکوم کرد.
"دولت اسلامی" همچنین در طول رودخانه دجله در شهر تکریت صدها تن از سربازان ارتش عراق را که بیشتر آنها از شیعیان این کشور بودند، قتل عام کرد. بی‌سبب نیست که آیت‌الله علی سیستانی، مرجع تقلید شیعیان عراق، در همین رابطه از شیعیان خواست برای جنگ با جریان تروریستی "دولت اسلامی" به پاخیزند.
با این پیام آیت‌الله علی سیستانی هزاران نفر از مردم داوطلب شیعی‌مذهب خود را برای جنگ با "دولت اسلامی" معرفی کردند.
حمایت‌های ایران از شبه‌نظامیان شیعی
دولت عراق برای بازپس‌گیری مناطق تصرف شده از سوی "دولت اسلامی" محتاج شبه‌نظامیان شیعی مختلفی است که از سوی دولت ایران حمایت می‌شوند. بعضی از این شبه‌نظامیان شیعه در درگیری‌های مذهبی اخیر در عراق شرکت داشته‌اند.
وجود گروه‌های شبه‌نظامی از طرفی کمکی است به دولت عراق برای مبارزه با "دولت اسلامی"، اما همین گروه‌ها از طرف دیگر مانعی هستند برای دولت عراق که می‌خواهد قدرت اجرایی واحد و قدرت نظامی را تنها در اختیار خود داشته باشد.
دولت عراق همچنین گروه‌های شبه‌نظامی مورد حمایت ایران را خطری برای آینده عراق می‌داند و از درگیری‌های آینده آنها برای به دست آوردن قدرت در هراس است.
تغییر در مرزهای جغرافیایی و قومی
درگیری‌ها در عراق سبب شده که مرزها و همچنین دموگرافی این کشور دچار تغییر شود. پیشروی جریان تروریستی "دولت اسلامی" و عقب‌نشینی ارتش عراق در جبهه‌های گوناگون سبب شده که کردهای عراق در شمال این کشور مناطق مناقشه‌برانگیز با دولت عراق را به تصرف خود درآورند.
شمار میلیونی آوارگان و جابه‌جایی گروه‌های مردمی در عراق نیز سبب شده است که وضعیت جمعیتی مناطق مختلف این کشور نیز دچار تغییر شود. درگیری‌ها باعث شده که بسیاری از عرب‌های سنی‌مذهب عراق به مناطق شیعی‌نشین و کردنشین پناه ببرند و آنجا زندگی جدیدی را آغاز کنند.
بازگشت آمریکا به عراق
در عراق پس از خروج نیروهای آمریکا از این کشور ثبات سیاسی از میان رفته است. درگیری‌های شدید سبب شده که آمریکا بار دیگر به درگیری‌های این کشور وارد شود. ارتش آمریکا از ماه اوت سال ۲۰۱۴ حملات هوایی به مواضع جریان تروریستی "دولت اسلامی" را آغاز کرده و نیروهای امنیتی عراق را نیز آموزش می‌دهد.
دولت آمریکا این بار اما در چارچوب یک ائتلاف جهانی در عراق فعالیت می‌کند. حملات هوایی مستمر ائتلاف نظامی علیه "دولت اسلامی" اما سبب نشده که این سازمان تروریستی قدرت‌اش کاهش یابد. "دولت اسلامی" چندی پیش موفق شد رمادی، مرکز استان پرجمعیت انبار را نیز تصرف کند.
خسارت‌های فراوان
جنگ‌ها بخصوص در مناطق سنی‌نشین عراق خسارت‌های سنگینی به بار آورده‌اند. درگیری‌ها به گذشته، حال و آینده عراق خسارت‌های فراوانی وارد کرده‌اند.
"دولت اسلامی" در ماه آوریل سال جاری ویدئویی منتشر کرد که در آن تخریب شهر باستانی نمرود واقع در ۳۰ کیلومتری جنوب شرقی موصل در کرانه رود دجله نشان داده می‌شود. این گروه اعلام کرد که آثار باستانی و فرهنگی "نشانه‌های بت‌پرستی" هستند و آنها این آثار را ویران خواهند کرد.
در ویدئوی "دولت اسلامی" نشان داده می‌شود که اعضای این گروه با پتک به جان نگاره‌های دیواری افتاده‌اند و بشکه‌های مواد منفجره را به داخل مکانی می‌غلتانند که پر از تصاویر الوهیت‌های تمدن باستانی آشوری است. سپس دوربین انفجار قدرتمندی را نشان می‌دهد و در پی آن ویرانی‌های آثاری در نمرود دیده می‌شوند که هزاران سال قدمت داشتند.
سازمان ملل متحد نسبت به فاجعه‌ای انسانی در عراق هشدار داده است. این سازمان جهانی اعلام کرده که به علت کمبود کمک‌های مالی شرایط زندگی میلیون‌ها نفر از مردم عراق می‌تواند در چند هفته دیگر به شدت بحرانی شود.
کانگ کیونگ وها، یکی از اعضای دفتر کمک‌های عاجل سازمان ملل متحد پس از شرکت در اجلاسی در این باره در بروکسل هشدار داد که این خطر وجود دارد که در هفته‌های آتی دسترسی مردم عراق به آب آشامیدنی، غذا و دارو کاهش یافته، یا به کلی قطع شود.