وقتی آمار طلاق هم اذهان عمومی را مشوش می‌کند
۱۳۸۹ شهریور ۳۱, چهارشنبه
یک میلیون مرد و ۶ میلیون زن طللاق گرفته در ایران وجود دارند. این آمار را مشاور کمیسیون اجتماعی مجلس روز ۲۵ شهریور امسال در گفت و گو با خبرگزاری مهر اعلام کرد. چندی پیش نیز اداره ثبت احوال کشور اعلام کرد که تنها در سه ماهه اول سال ۱۳۸۹، ۳۴ هزار مورد طلاق در ایران به ثبت رسیده است.
نشر اخبار مربوط به افزایش آمار طلاق در ایران تا بدانجا بالاگرفت که دولت در ابلاغیه‌ای به اداره ثبت احوال کشور دستور داد تا آمار واقعی طلاق در اختیار رسانه‌ها قرار نگیرد.
سایت خبر آنلاین در شهریور ماه به نقل از رئیس سازمان ثبت احوال کشور نوشت: «آمار طلاق در همه نقاط یکسان نیست و به همین دلیل ارائه آمار یکسان برای همه نقاط موجب نگرانی و تشویش اذهان عمومی خواهد شد».
خبرگزاری ایلنا نیز روز اول شهریور به نقل از یک نماینده مجلس نوشت: «متاسفانه بخش‌نامه‌ای از سوی ثبت احوال به زیرمجموعه برخی از سازمان‌ها مشاهده شده که در آن اعلام کرده‌اند که آمارهای طلاق را کمتر نشان داده و آمار ازدواج را بالا نشان دهند».
داریوش قنبری عضو کمیسیون اجتماعی مجلس، معکوس نشان دادن آمارها از سوی برخی مدیران را "خیانت به مسئولان بالاتر و عالی‌رتبه نظام" عنوان کرد.
دکتر شهلا اعزازی جامعه‌شناس می‌گوید دولت جمهوری اسلامی آنقدر در مورد شرایط مطلوب خانواده در ایران شعار داده که اکنون نمی‌خواهد با انتشار آمار طلاق، تصویر دروغینی که از خانواده در ایران برای اذهان عمومی ساخته و پرداخته شده بود، تخریب شود.
وی می‌گوید: «در کارهای جامعه‌شناسی به یقین می‌دانم که از مدتها پیش هشدارهایی داده شده بود که به مشکلات خانوادهها رسیدگی شود وگرنه اتفاقی رخ می‌دهد که اصلاً این‌ها نمی‌توانند وسعت آن را در نظر گیرند. به آن هشدارها توجه نشد و همیشه تصویر یا تصوری از یک خانواده‌‌ی ایده‌آل برای خودشان مجسم کردند که اصلا وجود ندارد. حالا اگر مشخص شود که این خانواده در راه طلاق افتاده، واقعاً این پیش‌بینی‌ای که میزان طلاق با تصویب لایحه‌خانواده و بقیه اقداماتی که می‌کنند، بیش‌تر خواهد شد، دارد به وقوع می‌پیوندد. بنابراین می‌خواهند جلوی این را بگیرند و هنوز یک تصویر زیبا از خانواده نشان دهند و آن وقت بگذارند وقایعی در درون خانوادهها صورت گیرد که باعث طلاق بیش‌تر ولی رفاه یا خوشی درصد خیلی کمی از مردان جامعه ما می‌شود».
«بالا رفتن آمار طلاق به خودی خود بد نیست»
برخی از پژوهشگران و جامعه‌شناسان بر این اعتقادند که بالارفتن آمار طلاق به خودی خود یک فاکتور منفی نیست بلکه می‌تواند نشانه‌ای از مدرن شدن جامعه باشد. گروهی از فعالان زنان نیز می‌گویند زنی که با وجود قوانین سخت و دست و پاگیر در ایران حاضر به طلاق می‌شود یعنی به درجه‌ای از خودآگاهی رسیده که دیگر نمی‌خواهد شرایط یک زندگی سخت را به هر قیمتی بپذیرد.
شهلا اعزازی در این مورد چنین می‌گوید: «به‌هرحال یکی از ویژگی‌های جامعه‌ی مدرن، نه متمدن بلکه مدرن، اهمیت دادن به فردیت است و این چیزی است که همه قبول دارند که فرد آنجا مهم‌تر می‌شود. طلاق به‌خودی خود من فکر نمی‌کنم در هیچ دیدگاهی، حالا به غیر از دیدگاه خیلی ارتدکس، چیز بدی باشد. چون وقتی دو نفر نمی‌توانند باهم خوب زندگی کنند، این احتمال که بتوانند با دو نفر دیگر زندگی خیلی خوبی داشته باشند وجود دارد. بنابراین طلاق به‌خودی خود بد نیست، از بین رفتن خانواده را نشان نمی‌دهد. هیچ چیز مشخصی را نشان نمی‌دهد، فقط نشان می‌دهد که این خانوادهها دارای مشکلاتی هستند و این مشکلات را در واقع نتوانسته‌اند حل کنند».
دکتر اعزازی به این نکته اشاره می‌کند که با وجود قوانین بسیار سخت طلاق در ایران برای زنان، رشد تقاضای طلاق از سوی آنان می‌تواند نشان‌دهنده عمق شرایط سختی باشد که این زنان در آن قرار دارند.
از سوی دیگر شرایط پس از طلاق نیز در ایران برای زنان اصلا شرایط ایده‌الی نیست اما با وجود تمامی این موانع باز هم این زنان، طلاق را بر ادامه زندگی زناشویی ترجیح مید‌هند.
بار سنگین خانوادهها: دلیل دیگری برای طلاق
دکتر شهلا اعزازی یک دلیل دیگر نیز برای بالا رفتن میزان طلاق در ایران قایل است. او می‌گوید: «یکی از ویژگی‌های دیگر یک جامعه‌ی مدرن، وجود نهادهای کمک‌کننده به خانواده است که متأسفانه ما این نهادها را اصلاً در ایران نداریم. چه از مشاوره‌‌ی خانواده و یا نهادهای دیگری که مثلاً در مسائل اقتصادی یا بیماری به کمک خانوادهها می‌آیند. بدین علت به‌خصوص در این سال‌های اخیر که بار تمام مشکلات اجتماعی را به دوش خانوادهها انداخته‌اند و دولت خودش را از مسئولیت‌های عمومی که از طریق نهادهای حمایت‌کننده و پشتیبان خانواده اعمال می‌شود، رها کرده، عملاً کشیدن این همه فشار برای یک خانواده بسیار مشکل است و وجود این فشارهای خارجی، حالا به‌غیر از تنش‌های داخلی که در درون خانوادهها هم وجود دارد، می‌تواند تسریع‌کننده‌ی طلاق باشد».
والبته آمار باز هم نشان از اختلاف زیاد میان زنان و مردان در زندگی پس از طلاق دارد. مطابق آماری که عضو کمیسیون اجتماعی مجلس به خبرگزاری مهر داده، هم اکنون یک میلیون مرد و ۶ میلیون زن طلاق گرفته در ایران وجود دارند.
این آمار نشان می‌دهد که ازدواج مجدد مردان پس از طلاق ۶ برابر ازدواج مجدد زنان مطلقه است. این که دلیل این امر امکان کمتر ازدواج برای زنان مطلقه است و یا ناشی از عدم خواست آنان برای تشکیل مجدد یک زندگی زناشویی، در این آمار ذکر نشده است.
میترا شجاعی
تحریریه: فرید وحیدی