پرتاب تلسکوپ جیمز وب؛ در جست‌وجوی جهان گمشده
۱۴۰۰ دی ۴, شنبه
جهان علم و اخترشناسی مشتاقانه در انتظار رسیدن تلسکوپ جیمز وب به مقصد و رهاوردهایی است که نوری بر پرسش‌های بنیادین حیات و کائنات بیاندازد. این تلسکوپ فوق پیچیده، قرار است به دورترین فراسوها چشم بدوزد تا جهان نجوم روزنه‌ای تازه از پیدایش نخستین ستاره‌ها و سیارک‌ها بعد از بیگ بنگ در دست داشته باشد. جیمز وب هم‌چنین می‌تواند آزمایشاتی انجام دهد که بشر زمینی را برای بررسی احتمال حیات در سیارات دوردست مجهزتر می‌کند.
این تلسکوپ، به پاس تلاش‌های رئیس ناسا در زمان پروژه آپولو و فرود بر ماه، جیمز وب نام گرفته است؛ تلسکوپی که با عدد ده پیوند دارد: ده میلیارد دلار هزینه ساخت آن شده، پرتابش به فضا ده سال دیرتر از زمان مورد نظر انجام گرفته و طراحی و تکمیل آن سه دهه وقت برده است.
این تلسکوپ از بزرگترین پروژه‌های علمی تاریخ بشر محسوب می‌شود و مراحل ساخت آن در اروپا و آمریکا طی شده است. یک آینه ۲۵ متر مربعی از فلز بریلیوم دارد که کارائی آن برای بازتاب اشعه مادون قرمز را به نهایت درجه می‌رساند؛ یعنی منعکس کردن ۹۸درصد نوری که از ستارگان دوردست می‌توانند ساطع شوند. این آینه شگرف چند وجهی کمک می‌کند که جیمز وب ژرف‌تر از سلف خود هابل، هر آن چه پشت توده‌های ضخیم غبار پنهان شده‌اند را قابل مشاهده کند.
به کانال دویچه وله فارسی در اینستاگرام بپیوندید
این فناوری، دیدن مولکول‌های موجود در آتمسفر سیارات دیگر را ممکن می‌سازد و می‌تواند نور اولین ستاره‌ها و کهکشان‌هایی را که ۳۰۰میلیون سال پس از انفجار بزرگ شکل گرفتند، دریافت کند.
عظیم و توانمند
این تلسکوپ به بزرگی یک زمین تنیس و به بلندی یک ساختمان سه طبقه است. قطر آن ۵/ ۶ متر است و آینه اصلی آن تقریبا سه برابر اندازه تلسکوپ افسانه‌ای هابل. تلسکوپ وب به همراه شاتل فضایی و شتاب‌دهنده ذرات LHC، از پیچیده‌ترین دستگاه‌هایی است که بشر تا کنون ساخته است.
تلسکوپ فضایی جیمز وب قرار بود سال ۲۰۱۱ به فضا پرتاب شود. آن زمان هزینه ساخت را ۳۰۰ میلیون دلار برآورد کرده بودند؛ چیزی که در عمل به ده میلیارد دلار بالغ شد تا آن را به گران‌ترین وسیله فضایی در تاریخ علم تبدیل کند.
این تلسکوپ هم‌چنین قادر است سیارات فراخورشیدی را که گرد ستاره‌های دوردست می‌چرخند، کشف و جو آنها را بررسی کند. با این تلسکوپ، جست‌وجو برای یافتن "زمین دوم" یک قدم فراتر خواهد رفت.
تلسکوپ وب با موفقیت پرتاب شده اما ماموریت دشوار و پیچیده آن در مسیری بس دراز، کارشناسان ناسا و آژانس فضایی اروپا و کانادا را واداشته که جانب احتیاط را بگیرند. ۳۰ روز زمان لازم است تا وب به مقصد برسد و آنها ترجیح می‌دهند این فاصله را "روزهای بیم" بنامند.
هم‌چون جدایی پروانه از شفیره
۳۳ دقیقه پس از برخاستن، سلول‌های خورشیدی تلسکوپ باز شد تا برق مورد نیاز آن تولید شود. پس از این، تقریباً دو هفته هر روز قطعات اضافی دیگری باز می‌شوند. ۱۳۰ مکانیسم باید ۳۰۰ مرحله باز شدن نهایی را تکمیل کنند؛ مانند جدا شدن پروانه‌ای از شفیره خود. کل ماجرا یک مانور بسیار پیچیده و مخاطره‌آمیز است و کمترین خطا می‌تواند ماموریت را با شکست روبرو کند.
تلسکوپ قرار است در فاصله ۵/ ۱میلیون کیلومتری زمین و در مداری دوار حول نقطه لاگرانژ ۲ مستقر شود؛ مسافتی که تقریبا چهار برابر دورتر از ماه و ۲۵هزار بار دورتر از نقطه استقرار تلسکوپ هابل است.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
سرویس یا تعمیر این تلسکوپ غیرممکن است و بر همین اساس ساخت آن به گونه‌ای بوده که باید به تنهایی، به طور خودکار و خودکفا ماموریت را انجام دهد. توماس زوربوشن، مدیر علمی ناسا گفته است: «جیمز وب در مکانی کاملا متفاوت با سرمایی مافوق تصور(منفی ۲۳۰درجه) کار خواهد کرد. هیچ فضانوردی نمی‌توانست در چنین برودتی دوام بیاورد.»
موتورهای تلسکوپ وب برای ۱۵ سال سوخت کافی دارند؛ میزانی که به مراتب از سوخت تلسکوپ هابل کمتر است. تفاوت در این است که هابل گاهی آنقدر به زمین نزدیک می‌شود که نیمی از دید خود به فضا را از دست می‌دهد.
جیمز وب اما در تمام ۲۴ ساعت بدون هیچ مانعی همه کیهان را رصد می‌کند؛ زمانی کافی برای نگاه کردن به آغاز جهان و یافتن پاسخ به سوالات ازلی، بنیادی و بزرگ بشر: این دنیای دیوانه چگونه به وجود آمد؟ آیا ما زمینی‌ها واقعا در این کائنات تنها هستیم؟