چرا بحران اقتصادی در لبنان می‌تواند تهدیدی برای منطقه باشد؟
۱۴۰۰ تیر ۱۱, جمعه
ارتش لبنان با چنان فقری روبروست که اکنون تورهای گردشگری ارائه می‌دهد. ۱۵ دقیقه پرواز با هلیکوپتر ارتش برای گردشگران به بهای ۱۵۰ دلار. این یکی از معدود منابع دسترسی به پول نقد برای ارتش لبنان است.
فقط ارتش نیست که در فقر بسر می‌برد. لبنانی‌ها بحرانی عمیق را تجربه می‌کنند که زندگی را برای میلیون‌ها انسان عادی روز به روز دشوارتر کرده است. از دو سال پیش اقتصاد لبنان که الگوی آن مبتنی بر ورود بالای سرمایه خارجی و به همراه آن دلار به این کشور بود، رو به سقوط نهاد و از آن زمان شیب این سرازیری رو به شدت است. طبق محاسبات بانک جهانی، تولید ناخالص داخلی از سال ۲۰۱۸ تاکنون ۴۰ درصد کاهش یافته است.
یکی از بدترین بحران‌های اقتصادی جهان از قرن نوزدهم
بیش از نیمی از ساکنان این کشور زیر خط فقر زندگی می کنند. پوند لبنان از پاییز ۲۰۱۹ حدود ۹۰ درصد ارزش خود را از دست داده و تورم به ۱۲۰ درصد رسیده است. بانک جهانی بحران لبنان را یکی از بدترین بحران‌های اقتصادی جهان از قرن نوزدهم ارزیابی کرده است.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
پارلمان لبنان برای حمایت از فقیرترین اقشار جامعه، حدود ۴۷۰ میلیون یورو برای کوپن‌های مواد غذایی اختصاص داده است، اما یک راه حل دراز مدت برای ادامه این حمایت در چشم‌انداز نیست. طبقه سیاسی که برای چندین دهه قدرت را میان مسیحیان، سنی‌ها، شیعیان و دروزی‌ها در لبنان تقسیم کرده، فلج شده است.
گروه‌های مختلف دینی به سیستم سنتی حمایت از نمایندگان خود در قدرت پایبند هستند که مانع اصلاحات ساختاری و مبارزه موثر با فساد گسترده است. تقریباً یک سال پس از انفجار هولناک در بندر بیروت که منجر به کشته شدن بیش از ۲۰۰ نفر و تخریب بخش‌هایی از مرکز شهر شد، هنوز سایه این فاجعه بر سر بیروت سنگین است.
لبنان در ناامیدی فرو می‌رود
دولت حسان دیاب، نخست وزیر لبنان پس از انفجار در برابر فشار اعتراضات استعفا کرد و از آن زمان تا کنون تنها به عنوان سرپرست دولت موقت امور را رتق و فتق می‌کند گفت‌وگو‌ها در مورد تشکیل کابینه جدید ماه‌هاست که از جای خود تکان نخورده است. صندوق بین‌المللی پول مذاکرات در مورد دادن بسته جدید کمکی به لبنان را متوقف کرده است.
در همین حال لبنان هر چه بیشتر در ناامیدی فرو می‌رود. بیمارستان‌ها برق ندارند. با ذوب شدن ذخایر ارزی دولت، واردات مهم مانند دارو دشوار شده است. نخست وزیر دوره انتقالی اکنون یارانه بنزین را کاهش داده که نتیجه‌اش افزایش ۳۰ درصدی قیمت‌ها بوده است.
معترضان به این وضع در چند روز گذشته به چندین بانک و ساختمان دولتی حمله کرده‌اند. اعضای حزب‌الله لبنان اقدام به ربودن استلا منر، خبرنگار آلمانی و همکار بریتانیایی او مت کیناستون به‌طور موقت کردند. آیا مجذوب، از سازمان دیده بان حقوق بشر اوضاع این کشور را "کابوسی دیستوپیایی" (متضاد اتوپیایی) توصیف می‌کند.
"واكنش زنجیره‌ای"
کارشناسان نگرانند که عواقب این کابوس کل منطقه را بی‌ثبات کند. بیش از ۱۰ سال است که یک جنگ داخلی در همسایگی سوریه در جریان است که میلیون‌ها نفر را آواره کرده است. لبنان کوچک با شش میلیون نفر جمعیت خود تا ۱،۵ میلیون سوری را به خود جذب کرده که بیشتر آنها در فقر زندگی می‌کنند.
سقوط سیستم و نظم دولتی در لبنان سرچشمه نزاع‌های مجدد است؛ درگیری نیابتی میان ایران و اسرائیل که لبنان دهه‌ها درگیر دخالت‌شان در امور داخلی خود بوده است. الكساندر لانگلویس، کارشناس امور خاورمیانه می‌گوید باید نگرانی جدی در رابطه با یک "واكنش زنجیره‌ای" داشت. او به نمونه سوریه اشاره می‌کند که صحنه زورآزمایی قدرت‌های منطقه و جهانی شد. او در مجله آمریکایی "The National Interest" نوشته است که لبنان از ۱۹۷۵ تا ۱۹۹۰ نیز صحنه درگیری بازیگران خارجی از سوریه تا ایالات متحده آمریکا شد که در جنگ داخلی لبنان شرکت داشتند.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
بسیاری از لبنانی‌ها امید خود را به آینده از دست داده‌اند. طبق برآورده یک شرکت مشاورتی در بیروت ( Information International )، تقریبا ۶۷ هزار لبنانی از پایان سال ۲۰۱۸ تا پایان ۲۰۱۹ کشور خود را ترک کردند، حدودا دو برابر بیشتر از مدت مشابه در سال قبل از آن. داده‌های اولیه در سال ۲۰۲۰ و در سال جاری میلادی حاکی از ادامه این روند است.
حزب‌الله با حمایت مالی ایران به عنوان تنها بازیگر قدرتمند در سیاست لبنان نقشی اساسی دارد. حزب‌الله این امکان را برای ایران فراهم می‌کند تا نفوذ خود را از طریق عراق و سوریه تا دریای مدیترانه گسترش دهد. هم‌زمان موقعیت قدرتمند حزب‌الله مانع کمک مالی احتمالی کشورهای ثروتمند خلیج فارس به لبنان می شود. عماد حرب از اندیشکده آمریکایی "مرکز عرب" در تحلیلی نوشته است: «اعراب خلیج فارساز دادن پول خود به لبنان به دلیل نفوذ حزب‌الله خودداری می‌کنند».
به گفته لانگلویس کشورهای غربی باید در مورد رساندن دارو و غذا به لبنان چاره‌ای بیابند. چنین کمک‌های اضطراری نمی‌تواند مشکلات لبنان را حل کند، اما حداقل می‌تواند از بدتر شدن أوضاع جلوگیری کند.